Chuyên gia Mỹ: Trung Quốc đang tàn phá sông Mê Kông

Giúp NTDVN sửa lỗi

Các hình ảnh vệ tinh đã chứng minh Trung Quốc khống chế dòng chảy sông Mê Kông, gây hạn cho hạ lưu.

Trong ba thập niên qua, Trung Quốc đã xây dựng 11 đập thủy điện ở thượng nguồn khiến các quốc gia ở hạ lưu lo ngại Trung Quốc kiểm soát dòng chảy sông Mê Kông.

Dữ liệu vệ tinh của Công ty Eyes on Earth Inc. (EoE) cho thấy các đập Trung Quốc giữ nước ở thượng nguồn trong mùa mưa, gây hạn cho khu vực hạ lưu, theo báo Thanh Niên đưa tin.

Cụ thể, mực nước tại thượng nguồn sông Mê Kông ở tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) trên mức trung bình vào mùa mưa từ tháng 5-10/2019. Cùng thời điểm đó, mực nước ở hạ lưu sông Mê Kông có lúc thấp hơn 3 m, và phải chịu hạn hán nghiêm trọng chưa từng thấy.

Nghiên cứu công bố vào tháng 4 của EoE cho thấy, sau khi hoàn thành đập Nọa Trác Độ năm 2012, Trung Quốc có 11 đập cùng lúc giữ nhiều nước và lượng xả ngày càng ít.

“Điều này khiến tần suất, mức độ nghiêm trọng của tình trạng hạn hán ở hạ lưu ngày càng tăng. Thái Lan, Campuchia và Việt Nam đang phải hứng chịu đợt hạn hán tồi tệ nhất trong lịch sử”, Giám đốc công ty EoE Alan Basist nói hôm 7/5.

“Phát hiện mới chứng minh mối lo ngại lâu nay là: Trung Quốc tích trữ nhiều nước, làm giảm mực nước khu vực hạ lưu sông Mê Kông”, chuyên gia Brian Eyler, thành viên cấp cao và Giám đốc Chương trình Đông Nam Á của Trung tâm Stimson (Mỹ), cho biết.

Bằng việc xây dựng các đập thủy điện trên sông Mê Kông, Trung Quốc đã định hình lại nền kinh tế của năm quốc gia dọc theo hạ lưu sông Mê Kông, thúc đẩy “lạm phát” dài hạn và buộc các nước này phải phụ thuộc nhiều hơn vào Trung Quốc. (Ảnh chụp video)
Bằng việc xây dựng các đập thủy điện trên sông Mê Kông, Trung Quốc đã định hình lại nền kinh tế của năm quốc gia dọc theo hạ lưu sông Mê Kông, thúc đẩy “lạm phát” dài hạn và buộc các nước này phải phụ thuộc nhiều hơn vào Trung Quốc. (Ảnh chụp video)

Trung Quốc che đậy thông tin

Từ trước đến nay, Trung Quốc luôn giữ kín thông tin về việc vận hành 11 con đập thủy điện.

“Tuy nhiên, với dữ liệu hình ảnh vệ tinh rõ ràng, chúng ta có thể chứng minh kỷ nguyên che đậy thông tin đã chấm dứt”, chuyên gia Eyler nhấn mạnh.

Sử dụng công nghệ cảm biến đặc biệt SSMI/S để thu thập dữ liệu vệ tinh từ năm 1992 - 2019, EoE có thể ước tính các hồ chứa nước Trung Quốc có tổng công suất hơn 47 tỉ m3.

Hôm 13/4, Bộ Ngoại giao Trung Quốc bác bỏ nghiên cứu của EoE, cho rằng tỉnh Vân Nam cũng hứng chịu hạn hán nghiêm trọng vào năm ngoái và lượng nước trong hồ chứa tại các đập thủy điện giảm xuống mức thấp nhất trong lịch sử.

Tuy nhiên, các chuyên gia Mỹ đưa ra thêm bằng chứng cho thấy điều ngược lại. Cụ thể, chuyên gia Eyler đưa ra hình ảnh vệ tinh cho thấy đập Cảnh Hồng, đập Nọa Trác Độ từ tháng 5/2019 - 4/2020 có mực nước ở hồ chứa không thay đổi, có tháng còn tăng.

Trong khi đó, khu vực hạ lưu thật sự chịu cảnh hạn hán nghiêm trọng và đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam không có nước ngọt, theo ông Eyler.

Chuyên gia Basist nhấn mạnh: “Dữ liệu vệ tinh với độ chính xác 89% cho thấy Trung Quốc dùng các đập khống chế dòng chảy tự nhiên, hủy hoại hệ sinh thái toàn bộ dòng sông Mê Kông, từ đó đe dọa sinh kế của hàng chục triệu người dân ở khu vực hạ lưu”.

Hạ lưu sông Mekong trơ cát
Hạn hán khiến một số đoạn ở hạ lưu sông Mekong trơ cát. (Ảnh: Getty Images)

Trung Quốc giữ nước trong đập để làm gì?

Chính quyền Trung Quốc không có hiệp ước chính thức với các nước hạ lưu nhưng luôn hứa hẹn sẽ hợp tác quản lý dòng sông dài 4.350 km.

Vào tháng 1/2020, mực nước sông Mekong giảm đến hơn nửa vì đập Cảnh Hồng của Trung Quốc giảm độ xả nước để thử thiết bị điện. Điều này khiến tình trạng ngập mặn ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam thêm nghiêm trọng, theo BBC.

“Các đập Trung Quốc hiếm khi được yêu cầu vận hành để sản xuất điện. Tuy chưa có bằng chứng nhưng chúng tôi không thể loại trừ khả năng Trung Quốc chuyển nước từ thượng nguồn sông Mê Kông vào các lưu vực khác để phục vụ tưới tiêu nội địa hoặc mục đích khác. Trung Quốc từng có dự án chuyển nước Nam - Bắc trị giá 62 tỉ USD”, ông Eyler nói.

Ủy hội Sông Mê Kông và Cơ chế hợp tác Mê Kông - Lan Thương đang phối hợp điều tra để xác định nguyên nhân thật sự của đợt hạn hán năm 2019.

“Nghiên cứu của EoE đưa ra bằng chứng rõ ràng cho bất kỳ luận điểm nào còn nghi ngờ về tác động của các con đập Trung Quốc”, ông Eyler nhấn mạnh.

Xem thêm:

Việt Nam

Chuyên gia Mỹ: Trung Quốc đang tàn phá sông Mê Kông