Thiên tai và nhân họa là có mối tương liên chặt chẽ với nhau. Vị quan tư pháp thời nhà Tống Bao Chửng từng có những hiểu biết độc đáo về hiện tượng "kinh thiên động địa" này.
Gần đây, thiên tai dị tượng thường xuyên xảy ra ở các tỉnh Trung Quốc. Huyện Bắc Xuyên, thành phố Miên Dương, tỉnh Tứ Xuyên chỉ trong 3 ngày ngắn ngủi đã xảy ra 5 trận động đất. Vào sáng sớm ngày 25/10, huyện Bắc Xuyên lại trải qua một trận động đất mạnh 3,6 độ richter. Đến 11h45 trưa cùng ngày, một trận động đất mạnh 3.0 độ richter khác lại xảy ra tại huyện Bắc Xuyên.
Vậy nguyên nhân gì đã dẫn đến động đất? Về vấn đề này, các "chuyên gia" của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) không thể đưa ra lời giải thích thuyết phục, nhưng cổ nhân Trung Quốc từ xưa đã nói rằng: Thiên tai và nhân họa là có mối tương liên chặt chẽ với nhau. Vị quan tư pháp thời nhà Tống Bao Chửng, được gọi là "Bao Thanh Thiên", từng có những hiểu biết độc đáo về hiện tượng "kinh thiên động địa" này.
Ở bài thứ 64 "Luận địa chấn" trong cuốn "Bao Chửng tập giáo chú" có viết rằng: Thần gần đây nghe Đăng Châu địa chấn phá vỡ núi, nay lại Trấn Dương, Hùng Châu mồng một tháng năm có địa chấn, Bắc Kinh, Bối Châu phát sinh nạn châu chấu, đều là Thiên ý hiển thị trước biến cố xảy ra, ắt không phải xảy ra suông. Theo "Hán thư - Ngũ Hành chí" viết: 'Cảnh cáo của đất, không gì lớn hơn động đất, đất là âm, chiểu theo pháp thì phải yên tĩnh. Nay việc vượt khỏi chức phận của âm, và việc chuyên chính sự của dương, hai việc đó cái nào nghiêm trọng hơn. Hơn nữa Di Địch là thuộc âm, nay động đất ở tháng âm trưởng, thần e rằng người man di 4 phương sẽ có kẻ mưu tính xâm chiếm Trung Quốc. Hơn nữa Hùng Châu khống chế vùng biên cương phía Bắc, Đăng Châu nằm sát Đông Di, nay liên tiếp địa chấn phá vỡ núi, không thể không suy nghĩ sâu sắc mà dự bị đề phòng...... hơn nữa thiên tai biến hóa thảm khốc, chưa từng không có đối ứng với việc con người, bệ hạ đặc biệt cần lưu tâm Thánh ý"
Trong bản "Luận địa chấn" này của Bao Chửng, chí ít đã bao hàm ba thông tin: Một là thiên tai địa chấn, châu chấu là một loại "Thiên ý hiển thị trước biến cố xảy ra". Hai là các loại thay đổi nhân sự tương ứng với tai hoạ "chưa từng không có đối ứng với việc con người" và "ắt không phải xảy ra suông". Ba là vị quân chủ ở nhân gian cần có "suy nghĩ sâu xa và dự phòng", như vậy có lẽ mới có thể miễn trừ mối nhân họa lớn hơn ứng nghiệm.
Điều đáng nói chính là "Luận địa chấn" này được Bao Chửng dùng để dâng sớ lên Hoàng đế, còn lưu lại trong tập "Bao Chửng dâng sớ". Như vậy nếu là dâng sớ cho Hoàng đế, thì tính nghiêm túc của nó không cần nói cũng có thể biết. Trên thực tế, vào thời cổ đại, vô luận là quân chủ hay thần tử, hay là dân chúng, đều coi loại "thuyết thiên tai cảnh báo" này như là quy luật biến hóa chân thực của bốn mùa, quy luật thay đổi của ngày đêm. Tuyệt không giống như trong mắt đám người thời hiện đại ngày nay bị thuyết vô Thần luận tẩy não coi đó là mê tín. Đối với thuyết pháp này, trong sử sách các triều đại xưa đều có một chương đặc biệt nghiêm túc ghi chép lại - gọi là "Ngũ hành chí". Điều này đủ cho chúng ta thấy sự khẳng định và coi trọng của cổ nhân đối với học thuyết này.
Vào thời kỳ nhà Hán, Đổng Trọng Thư đã phục hưng Nho giáo, đồng thời tiếp nối và kế thừa học thuyết "Thiên nhân cảm ứng" và "Thiên tai dị tượng cảnh báo" trong "Xuân Thu" được lưu lại từ thời kỳ thượng cổ.
-
- Chân dung Đổng Trọng Thư. (Ảnh: Wikipedia)
Đổng Trọng Thư nói: "Khổng Tử trước tác kinh Xuân Thu, trên là xem xét Đạo Trời, dưới là xem xét những tình cảm con người, tham chiếu thời xưa, khảo sát thời nay. Thế nên nơi mà Xuân Thu chê trách chính là nơi xảy ra thiên tai họa hại, nơi mà Xuân Thu ghét chính là nơi chuyện quái dị xảy ra. Xuân Thu nói về lỗi lầm của quốc gia và biến cố của thiên tai dị tượng tương ứng".
Đổng Trọng Thư cho rằng Thiên - Nhân là có mối liên hệ tương thông, Trời thưởng phạt là căn cứ vào hành vi tốt xấu của nhân loại mà thi hành. Ông chỉ ra rằng Trời là dùng điềm lành và thiên tai để thể hiện sự tán thưởng hoặc khiển trách đối với người cai trị, đồng thời sử dụng chúng để chỉ đạo mọi hoạt động ở thế gian. Trong đó, ông đặc biệt nhấn mạnh tác dụng cảnh báo của thiên tai, cho rằng tự nhiên xảy ra tai hoạ đột biến, chính là do sai lầm của người cầm quyền mà đưa đến:
"Vạn vật trong Trời đất, thay đổi bất thường gọi là dị tượng, cái nhỏ gọi là thiên tai, thiên tai thường tới trước mà dị tượng chính là theo sau. Tai họa, chính là Trời trách phạt; Dị tượng, chính là uy nghiêm của Trời. Trời trách phạt mà con người vẫn không biết thì Trời triển hiện uy nghiêm để con người biết sợ. Nguồn gốc của thiên tai dị tượng đều là do lỗi lầm của quốc gia. Lỗi lầm quốc gia mới manh nha thì Trời xuất thiên tai dị tượng để cảnh cáo con người. Cảnh cáo rồi mà vẫn không biết thay đổi thì sẽ xuất hiện quái dị để khiến con người kinh hãi. Kinh hãi rồi mà vẫn không biết e sợ thì tai ương sẽ đến. Từ đó có thể thấy sự nhân từ của Thiên ý, không muốn con người bị họa hại" (Trích "Tất nhân thả trí")
"Quốc gia sắp đi vào suy bại thì Trời sinh ra tai hoạ để cảnh cáo. Không biết tự cảnh tỉnh thì Trời lại sinh ra quái dị khiến con người sợ hãi, nếu vẫn không biết thay đổi, thì thương vong thất bại sẽ xảy đến. Từ đó có thể thấy lòng nhân ái của Trời yêu thương bậc quân vương nên muốn ngăn quân vương làm loạn. Những kẻ vô Đạo mà tự biết lỗi lầm thì Trời đều muốn giúp đỡ cho an toàn". ("Hán thư - Đổng Trọng Thư truyện")
Từ đó, có thể thấy cổ nhân nhấn mạnh rằng những người cai trị phải biết thuận theo Thiên ý mà thực thi chính sách, nếu không sẽ bị Trời khiển cáo và trừng phạt.
Đổng Trọng Thư còn cho rằng các loại thiên tai khác nhau còn có đối ứng với những sự tình khác nhau, các thiên tai khác nhau phản ánh những thất bại chính trị khác nhau, và cần có các biện pháp khắc phục hậu quả khác nhau, chẳng hạn như:
Nhật thực: Âm xâm dương, quân vương kiêu ngạo tự mãn không sáng suốt, bị âm xâm phạm. Đế vương chịu trách nhiệm không thể giáo dục được quần chúng, quan lại không tròn chức trách, cái gọi là "đạo giáo hóa của nam nhi mà không tu thì việc dương không được thực hiện, do đó mới có nhật thực". Biện pháp khắc phục là làm vua phải khiêm tốn, coi trọng người hiền năng, tiếp thu lời can gián, đề bạt người có đức hạnh và khen thưởng người có chí hướng.
Địa chấn: Địa là vị trí của quan đại thần, mang chở sự bình an của vạn dân, che chở vạn vật. Địa chấn cho thấy quan lại không trung thực, chính quyền bất ổn. Đế vương tự trách mình không thể trấn an nhân dân. Biện pháp khắc phục là tiến cử người hiền lương chính trực, bãi bỏ những việc nhũng nhiễu người dân.
Hoả hoạn: Quân vương tham tài, chiếm đoạt của cải của người dân. Đế vương chịu trách nhiệm không biết trị sửa, lỗi lầm quá lớn, mà quần thần lại không chịu nói hết lỗi lầm. Biện pháp khắc phục là tiến cử người thanh liêm chính trực, đại xá thiên hạ.
-
- Quân vương tham tài, chiếm đoạt của cải của người dân.
Hạn hán kéo dài: Quân vương không thể làm lợi cho dân chúng, thì châu chấu hại ngũ cốc. Đế vương chịu trách nhiệm vô đức, không sáng suốt. Biện pháp khắc phục là miễn giảm trách phạt, hành xử khoan hồng, làm lợi cho muôn dân, ban thưởng quan lại chăm chỉ, ban phát cho vợ góa con côi, người thiếu lương thực.
Ban ngày không có ánh sáng: Nước có kẻ nịnh bợ, triều có triều thần tàn bạo, hỗn loạn triều cương, gây họa lê dân. Biện pháp khắc phục là xa siểm nịnh, gần trung trực, tu kinh điển, học Đạo của Thánh nhân, tiến cử bậc hiền lương trung chính.
Đổng Trọng Thư chỉ ra rằng, những biến cố thiên tai dị tượng, trên hình thức là biểu hiện sự khiển trách của Thiên thượng đối với kẻ thống trị. Người nắm giữ chính quyền có thể nhìn thấy thiên tai cảnh cáo mà có những phản ứng tích cực, cải thiện triều chính, thì sẽ cảm ứng Thượng Thiên, biến thiên tai thành điềm tốt, nếu không chắc chắn sẽ vong quốc mất chính quyền. Dựa trên nhận thức này có thể thấy, các nhà tư tưởng và chính trị gia thời nhà Hán mỗi lần thiên tai đều yêu cầu đế vương hạ "tội kỷ chiếu” (tức là “Chiếu thư tự trách tội mình”). Truyền thống này lưu truyền cho đến triều Thanh, và cũng có câu chuyện lịch sử về việc Bao Chửng thượng tấu "Luận địa chấn" như đã nói ở trên.
Trên thực tế, đây cũng chính là truyền thống biết kính sợ Thiên đạo, giữ trị nước bằng Đức của các nhà cầm quyền thời xưa, không phải là "chế độ độc tài của quân chủ phong kiến" như tuyên truyền của Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Quỳnh Chi
Theo secretchina.com
