“Thật đáng kinh ngạc và vượt ra ngoài tất cả sự mô tả... các tác phẩm chạm khắc có một không hai của Gibbons, là bậc thầy vĩ đại nhất cả về sự đổi mới và hiếm hoi của công việc mà thế giới từng có trong mọi thời đại’’, nhà văn John Evelyn thế kỷ 17 viết về Grinling Gibbons, là nhà điêu khắc trang trí vĩ đại nhất trong lịch sử nước Anh.
Bìa Phông chữ lễ rửa tội của Grinling Gibbons. Tất cả các di sản của nhà thờ Tháp, Anh.( Tất cả các di sản của nhà thờ Tháp, Anh)
Năm nay đánh dấu 300 năm kể từ khi Gibbons qua đời và Hiệp hội Grinling Gibbons đã tổ chức một lễ hội kéo dài cả năm để đánh dấu kỷ nguyên thứ ba: Grinling Gibbons 300. Một trong những sự kiện đó là triển lãm “Grinling Gibbons: Cuộc triển lãm thế kỷ”.
Chân dung Grinling Gibbons, năm 1690, của John Smith, sau Sir Godfrey Kneller. Mezzotint; kích thước 13 3/8 inch x 10 5/16 inch. Quỹ Harris Brisbane Dick, 1925, Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan. (Phạm vi công cộng)
Cô Hannah Phillip, là giám đốc của ‘Grinling 300’ và người phụ trách triển lãm, giải thích trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại rằng cuộc triển lãm này nhằm mục đích làm nổi bật cuộc đời, di sản của Gibbons và là nơi để khách tham quan thưởng thức các tác phẩm tuyệt vời của Gibbons.
Để đạt được mục tiêu đó, Hiệp hội Grinling Gibbons đã tạo một bộ sưu tập trực tuyến có tên ‘Grinling Gibbons Online’ để lưu lại các tác phẩm của ông trên toàn thế giới. Bất kỳ tác phẩm nào được cho là của Gibbons và những người hâm mộ ông, hoặc những tác phẩm chưa xác định rõ của ông đều được đưa vào bộ sưu tập trực tuyến này với hy vọng mở ra các cuộc thảo luận về tác phẩm của ông.
Khám phá ra một người thợ điêu khắc tận tụy
Trong nhật ký của mình, Evelyn mô tả lần đầu tiên anh gặp Gibbons khi ông 19 tuổi. Khi đang đi ngang qua những cánh đồng gần nhà ở Deptford, Nam London, ông tình cờ bắt gặp một ngôi nhà tranh đơn độc. Anh có thể thấy Gibbons đang khắc một bản sao của một bức tranh thời Phục hưng Ý từ một bản khắc. Đó là bức tranh ‘The Crucifixion’ [tạm dịch: Sự đóng đinh (trên cây thánh giá)] của Tintoretto. Evelyn nhận ra tác phẩm vì anh cũng có một bản khắc đã mua ở Venice trong chuyến lưu diễn Grand Tour của mình. (Bức tranh được coi là một trong những ví dụ điển hình nhất của phong cách hội họa Venice.)
Chân dung nhà văn John Evelyn bởi Sir Godfrey Kneller, 1687. (Ảnh: wikimedia)
Evelyn rất kinh ngạc trước công việc của Gibbons. Ông viết: “Sự tò mò về cách xử lý, cách vẽ, tính chính xác và sự cần mẫn mà tôi chưa từng nhìn thấy trước đó trong tất cả các chuyến đi của mình”.
Evelyn băn khoăn hỏi Gibbons tại sao ông lại làm việc ở “một nơi vắng vẻ và hẻo lánh như vậy”. Gibbons trả lời rằng đó là lý do để anh có thể tập trung vào công việc của mình mà không bị gián đoạn.
Evelyn có nhiều mối quan hệ tốt. Khi nhìn thấy kỹ năng của Gibbons như vậy, ông đề nghị rằng mình có thể giới thiệu Gibbons với những người tuyệt vời có thể tuyển dụng Gibbons. Tuy nhiên, Gibbons khẳng định rằng mình chỉ là một người mới bắt đầu, nhưng tác phẩm chạm khắc ‘The Crucifixion’ (Sự đóng đinh) mà mình đang thực hiện có thể bán.
Evelyn đã mô tả bức chạm khắc: “Không có gì trong tự nhiên mà lại mong manh, tinh tế như những bông hoa, như bản thân của nó, nhưng tác phẩm lại rất mạnh mẽ”.
Cuộc gặp gỡ tình cờ với chàng nghệ sĩ trẻ đã gây ấn tượng sâu sắc với Evelyn bởi phong thái lịch sự, điềm tĩnh và chậm rãi từ tốn trong cuộc đàm luận giữa hai người. Trong nhật ký của Evelyn, ông kể lại những gì mình đã nói với Vua Charles I về tác phẩm của Gibbons: “Tôi sẽ mạo hiểm bằng cả danh tiếng của mình với tài năng tuyệt vời của anh ấy, rằng Ngài sẽ chưa bao giờ thấy bất kỳ điều gì tương xứng như vậy, Ngài sẽ cực kỳ hài lòng về việc tuyển dụng này.”
Sau khi Gibbons gặp gỡ nhà vua, ông đã nhận được nhiệm vụ đầu tiên, và đây chỉ là bước khởi đầu cho một loạt rất nhiều nhiệm vụ hoàng gia sau đó. Nhiệm vụ đầu tiên của ông là tu sửa Cung điện Windsor cho vua Charles I, sau trở thành thợ chạm khắc và điêu khắc chính thức của hoàng gia cho các vị vua từ Charles II đến George I.
Là một phần của hoàng gia, ông làm việc cùng với các kiến trúc sư hoàng gia, một trong số đó là kiến trúc sư lỗi lạc Sir Christopher Wren, người đã giúp xây dựng lại London sau trận đại hỏa hoạn năm 1666. Nhiệm vụ lừng lẫy của Gibbons dành cho Wren là: Quire (khu vực dàn hợp xướng) tại Nhà thờ St. Paul ở London, và trang hoàng Thư viện Wren tại Đại học Trinity ở Cambridge.
Kiến trúc sư lỗi lạc, Sir Christopher Wren. (Ảnh: wikimedia)
Nhà thờ Thánh Paul ở London. (Ảnh: wikimedia)
Grinling Gibbons đã chạm khắc huy hiệu của tất cả các nhà hảo tâm của Thư viện Wren, Đại học Trinity, Cambridge. (Đại học Trinity, Cambridge)
Một chi tiết về quốc huy từ Thư viện Wren tại Đại học Trinity, Cambridge. (Đại học Trinity, Cambridge)
Nhà Điêu khắc Grinling Gibbons
Cha của ông là một thương gia, và mẹ của ông (tên thời con gái là tên đầu tiên của ông, theo truyền thống vào thời điểm đó) xuất thân từ một gia đình buôn thuốc lá.
Gia đình sống ở Rotterdam, miền Nam Hà Lan, nơi Gibbons được nuôi dưỡng và thấm nhuần bởi vô số những nhân tố nghệ thuật. Đó là Thời kỳ Hoàng kim của Hà Lan, khi Hà Lan trở nên nổi tiếng thế giới về thương mại, quân sự, khoa học, nghệ thuật và văn hóa nói chung.
Kiến trúc Hà Lan, chạm khắc, điêu khắc, và các mối liên quan đến tranh tĩnh vật, hoa và nhiều thể loại khác (trong cuộc sống hàng ngày) phát triển rất mạnh mẽ. Cô Phillip nói: “Đó là những ảnh hưởng đáng kinh ngạc mà ông ấy có thể thấm nhuần. Và chúng ta có thể… xem cách ông ấy truyền tải điều đó thông qua tác phẩm của mình”.
Bức reredos của Grinling Gibbons, được chụp từ bên dưới, tại Nhà thờ St. James, Piccadilly, London. Ở trung tâm, một con bồ nông có thể được nhìn thấy đang tự lấy máu của mình để nuôi con non, tượng trưng cho cách Chúa Giêsu đã hy sinh bản thân mình cho nhân loại. (Bob Easton).
(Chú thích: Một reredos là một bàn thờ lớn, một màn hình hoặc trang trí được đặt phía sau bàn thờ trong một nhà thờ).
“Những bức chạm khắc của Gibbons gần như tương đương với những bức tranh tĩnh vật, nhưng bằng gỗ. Ông ấy không chỉ vẽ về thế giới tự nhiên mà còn mô phỏng nó rất thành công.” Cô Phillip thuyết minh trên màn hình điều khiển trong triển lãm từ Nhà thờ St. James ở Piccadilly, nơi một loạt các loại trái cây, hoa và động vật xuất hiện như thật.
Bức Reredos (một mảng trang trí lớn phía sau bàn thờ) cho thấy các tác phẩm chạm khắc bằng gỗ vôi về hoa, vỏ sò và chuỗi ngọc trai, của Grinling Gibbons, được chụp từ bên dưới tại St James’s, Piccadilly, London. (Bob Easton)
Sự ảnh hưởng từ rất sớm
Không rõ chính xác ai đã huấn luyện Gibbons, nhưng có một vài giả thuyết. Tài liệu nêu chi tiết rằng ông đã từng làm việc trong xưởng của Artus Quellinus the Elder ở Amsterdam. Quellinus là nhà điêu khắc hàng đầu tại thời điểm đó, chuyên về đá, có lẽ vậy nên một số học giả phỏng đoán rằng Gibbons có thể đã phát triển những kỹ năng tuyệt vời của mình dưới sự dạy dỗ của Quellinus.
Artus Quellinus the Elder. (Ảnh: wikimedia)
Nhưng cô Phillip giải thích rằng nghiên cứu gần đây của Ada de Wit đã đưa ra một giả thuyết khác. De Wit là người phụ trách các tác phẩm nghệ thuật và điêu khắc của Bộ sưu tập Wallace ở London, và đã viết luận án tiến sĩ về thợ điêu khắc Hà Lan hoạt động ở Anh. De Wit tin rằng Gibbons đã học việc tại địa phương ở Rotterdam với gia đình điêu khắc van Douwe có xưởng rất gần nơi gia đình Gibbons sinh sống.
Điêu khắc là một phần của ngành đóng tàu đang phát triển mạnh của Rotterdam thời ấy. Và, cô Phillip cho rằng: “Nó đã là một nghề ngay trước cửa nhà Gibbons”.
Cô giải thích thêm về các thiết kế và chạm khắc được tạo ra cho các tàu không chỉ là những đồ trang trí nhỏ. “Đây không chỉ là một chút chi tiết tỉ mỉ được đưa vào, chúng là những hình thức trang trí rất xa hoa và công phu”. Từ nhỏ, có lẽ Gibbons đã được thấm nhuần với ngành công nghiệp chạm khắc này.
Vào những năm 1660, Gibbons đến Anh, nơi ông lần đầu tiên làm việc với tư cách là người thợ thạo việc cho kiến trúc sư và thợ thủ công lỗi lạc John Etty, ở York, miền bắc nước Anh. Cuối cùng, ông đi về phía Nam và định cư tại Deptford, Nam London, trung tâm đóng tàu hải quân của Anh, nơi vận mệnh của ông thay đổi khi ông gặp nhà văn Evelyn.
Khi Gibbons đến Anh, các tác phẩm chạm khắc trên gỗ được thực hiện bằng gỗ sồi, nhưng anh đã đi tiên phong trong việc sử dụng gỗ vôi. Cô Phillip giải thích rằng chạm khắc gỗ ở Anh vào thời điểm đó khá phẳng, và gỗ sồi theo truyền thống được sử dụng để trang trí nhà cửa.
Gỗ lim khác với gỗ sồi. “Nó cho phép khắc chi tiết và tinh tế hơn nhiều, đó là tất cả những gì công việc của Gibbons hướng tới - chủ nghĩa hiện thực, sự nhẹ nhàng và uyển chuyển… Ông ấy cũng khai thác màu sắc của gỗ vôi, rất nhạt, và so với gỗ sồi, thường hơi tối hơn, nó thực sự mang lại hiệu quả chạm khắc theo đúng nghĩa của nó.” cô Phillip cho biết.
Quốc huy Barrow, Thư viện Wren, Đại học Trinity, Cambridge. (Đại học Trinity, Cambridge)
Chi tiết con sóc từ quốc huy Barrow, Thư viện Wren. (Đại học Trinity, Cambridge)
Chi tiết về một huy hiệu từ Thư viện Wren, Đại học Trinity, Cambridge. (Đại học Trinity, Cambridge)
Cô Phillip cho rằng: Sự tinh tế mà Gibbons đã tạo ra các tác phẩm chạm khắc của mình cho các ngôi nhà trang trí đã khiến những tác phẩm này “trở thành những tác phẩm nghệ thuật theo đúng nghĩa của chúng; chúng gần như là những hình thức điêu khắc tiêu biểu đính trên tường”.
Cô nói thêm: Ông ấy đổi mới về chất liệu, kiểu dáng và tầm ảnh hưởng. Nhưng ông ấy cũng đã nâng tầm nghệ thuật chạm khắc gỗ lên thành một loại hình nghệ thuật. “Gibbons có kỹ năng tuyệt vời trong việc cắt tỉa và hiểu được kích thước của mọi thứ”.
“Ông là một người soạn thảo tuyệt vời, vừa là một thợ chạm khắc. Một số người có thể rất giỏi về mặt kỹ thuật trong những gì họ làm, nhưng họ không nhất thiết phải có hiểu biết về thiết kế, còn ông ấy có cả hai.” cô Phillip nói.
Một tác phẩm chạm khắc nổi tiếng của Gibbons trong triển lãm thể hiện kỹ thuật điêu luyện của ông, đó là một chiếc cravat được chạm khắc bằng gỗ với mô phỏng đường ren điểm của Venice một cách tinh vi đến mức kinh ngạc. Người rất am hiểu về nghệ thuật ở thế kỷ 18 là Horace Walpole, từng sở hữu tác phẩm, đã quyết định đeo chiếc cravat thời trang đến bữa tiệc tối của những vị khách Pháp, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha nổi tiếng tại Ngôi nhà Strawberry Hill theo phong cách tân Gothic của ông ở Twickenham, London.
Horace Walpole, bức vẽ năm 1741. (Ảnh: wikimedia)
Ngôi nhà Strawberry Hill với tông màu nước thế kỷ 18, bức vẽ của Paul Sandby. (Ảnh: wikimedia)
Tác phẩm ‘Cravat’, khoảng năm 1690, bởi Grinling Gibbons. Gỗ vôi với chạm khắc nổi, món quà của Bà Walter Levy; Bảo tàng Victoria và Albert, London. (Bảo tàng V&A)
Kinh doanh tạo ra những kiệt tác
Từ những ghi chép về Gibbons, chúng ta thấy rằng ông có một sự nhạy bén trong kinh doanh, có lẽ được thừa hưởng từ người cha là thương gia của mình. Cô Phillip giải thích rằng ông ấy luôn tìm kiếm các dự án tiếp theo và không ngần ngại viết thư và yêu cầu những người quen của mình giới thiệu cho bất kỳ ai đang xây nhà.
Gibbons có một xưởng điêu khắc gỗ và điêu khắc đá, nơi tạo ra các tác phẩm độc quyền của mình. Giống như một xưởng của các họa sĩ, Gibbons sẽ chỉ đạo công việc cho những người thợ thủ công chuyên về chi tiết. Ví dụ, một số thợ chạm khắc gỗ có thể xuất sắc trong việc tạo ra các Thiên Thần, trong khi những người khác có thể giỏi hơn trong việc tạo ra các chi tiết kiến trúc. Cô Phillip cho rằng: “Theo một nghĩa nào đó, bạn sẽ thấy bàn tay của Gibbons trong mọi thứ bởi vì ông ấy là bậc thầy của thiết kế tổng thể”.
Cô giải thích thêm: “Các tác phẩm của ông ấy rất sống động với không gian ba chiều tuyệt vời, và một phần là do cách chúng được chạm khắc. Chúng được làm thành nhiều lớp và được kết nối lại tại chỗ”.
Các Thiên Thần được chạm khắc từ gỗ vôi của Grinling Gibbons tại Trinity College Chapel, Oxford. (Bob Easton)
Đặc điểm kiến trúc chính của các tác phẩm chạm khắc trên của Gibbons được gọi là swag, bao quanh một bức tranh hoặc là một vật trang trí xung quanh lò sưởi. (Chú thích: ‘swag’ trong kiến trúc, một vật trang trí chạm khắc bao gồm vải, trái cây hoặc tán lá cách điệu, được buộc lại với nhau bằng ruy băng và treo theo một đường cong rủ xuống.)
Những dải trang trí (swag) này sẽ bao gồm một vài chi tiết như những giọt nước ở hai bên và một ít trên đỉnh ở trên cùng. Cô Phillip giải thích rằng thường những dải trang trí này được tạo thành từ một số thành phần và được ghép lại với nhau bằng các chốt sắt. Đôi khi, các thành phần đó được sắp xếp lại, để phần dưới cùng của giọt sau đó trở thành phần trên của giọt. Việc sắp xếp lại này thường xảy ra trong các ngôi nhà nông thôn, nơi các tác phẩm chạm khắc của Gibbons sẽ được cấu hình lại do cải tạo hoặc đôi khi các phần của bức chạm khắc bị tách rời hoàn toàn và được lưu giữ dưới dạng mảnh vỡ ở một nơi khác. “Nó có thể là một câu đố trinh thám để tìm ra cách mà các mảnh vỡ được đính ban đầu.” Cô Phillip nói một cách dí dỏm.
Chi tiết từ một reredos gỗ vôi của Grinling Gibbons tại Trinity College Chapel, Oxford. (Bob Easton)
Cuộc triển lãm
Cô Phillip cho biết: Phần lớn tác phẩm của Gibbons là một phần cấu trúc của các tòa nhà, điều đó có nghĩa là việc tổ chức một cuộc triển lãm các tác phẩm của ông ấy là một ‘công việc phi thường’.
Một trong những tác phẩm được trưng bày là một phần của Quire ở Nhà thờ thánh Paul, nơi dàn hợp xướng vẫn đang hát. Đó là một tác phẩm tuyệt vời và đáng chú ý được trưng bày.
Cô Phillip nói: “Quire là tác phẩm khắc cốt ghi tâm của Gibbons”. Vào thế kỷ 19, nhà thờ Quire được thu nhỏ lại và cây đàn organ được chuyển đi. Một phần của nhà thờ Quire đã bị loại bỏ trong triển lãm.
Quire (khu vực dàn hợp xướng) của Nhà thờ Thánh Paul ở Luân Đôn là một trong những kiệt tác lừng lẫy nhất của Grinling Gibbons. (Nhà thờ Thánh Paul, Luân Đôn)
Chi tiết trang trí trên Quire (khu vực dàn hợp xướng) tại Nhà thờ Thánh Paul ở Luân Đôn. (Nhà thờ Thánh Paul, Luân Đôn)
Phillip hy vọng rằng triển lãm không chỉ làm nổi bật cuộc đời và di sản của Gibbons, mà còn giúp khách tham quan hiểu rằng những người thợ điêu khắc ngày nay tiếp tục thi đua và được truyền cảm hứng từ ông. Grinling Gibbons tồn tại bền bỉ và kiên cường như một ‘Michelangelo of wood’.
Thiên Hòa
Theo Theepochtimes
Triển lãm của Hiệp hội Grinling Gibbons: “Grinling Gibbons: Cuộc triển lãm thế kỷ” diễn ra tại Bonhams, New Bond Street, London, cho đến ngày 27 tháng 8.
Phòng trưng bày nghệ thuật Compton Verney & Park, ở Warwickshire sẽ tổ chức triển lãm từ ngày 25.9 đến 30.1.2022. Để tìm hiểu thêm, hãy truy cập Grinling-Gibbons.org
