Nhà văn Victor Hugo của Pháp từng nói: “Trên thế giới thứ rộng lớn nhất là đại dương, nhưng thứ rộng lớn hơn đại dương lại là bầu trời. Mà thứ rộng lớn hơn cả bầu trời lại chính là lòng người.”
Sự kiện 39 người Việt thương vong thảm khốc trong container khi tìm cách vào nước Anh gây chấn động dư luận trong những ngày qua. Không chỉ dừng ở mức độ thảm khốc của tai nạn, câu chuyện về họ còn đi xa hơn, khi dư luận chứng kiến phản ứng của chính phủ và người dân nước Anh trước sự việc những người khác quốc gia tìm cách xâm phạm bất hợp pháp vào lãnh thổ nước họ.
Họ đã làm gì với những người trở thành nguy cơ mất an toàn với đất nước mình?
Ngay sau tin 39 người tử nạn, người dân Anh, không chờ một thông báo hay yêu cầu, lặng lẽ thắp nến tưởng niệm những người xấu số - chỉ là những người xấu số mà thôi.
Cảnh sát cúi đầu bên cạnh xe container trước khi thi thể chuyển sang xe cứu thương.
Thủ tướng Anh Boris Johnson cùng Bộ trưởng Nội vụ Anh Priti Patel và các đại diện các cơ quan phản ứng khẩn cấp của hạt Essex đến ký sổ tang chia buồn và đặt hoa tưởng niệm 39 nạn nhân thiệt mạng.
Ông viết: “Cả nước và cả thế giới, đều sốc trước thảm kịch vừa qua và sự tàn nhẫn mà số phận đã buộc những con người vô tội này phải chịu đựng, chỉ vì họ mong mỏi có được một cuộc sống tốt đẹp hơn tại đất nước này.
Chúng tôi bày tỏ sự thương tiếc những người đã thiệt mạng trong thảm kịch và xin chia buồn với gia đình các nạn nhân. Chúng tôi lên án sự tàn độc của những kẻ chịu trách nhiệm cho tội ác này. Chính phủ Vương quốc Anh quyết tâm sẽ thực hiện mọị việc trong quyền hạn để buộc thủ phạm phải đối diện công lý.”
Bà Priti Patel, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Anh quốc phát biểu tại Hạ viện: “Chúng tôi nghiêng mình tưởng niệm những người đã mất và ghi sổ tang lời chia buồn của chúng tôi. Đây là những người đã bị chết trong hoàn cảnh bi thảm tột cùng khi đang trên đường nhập cư vào Anh quốc.
Họ cũng có cha mẹ, anh em, họ cũng có bạn bè và người thân. Họ đã phải trả giá bằng chính sinh mạng mình vì rơi vào hoàn cảnh là nạn nhân của hành động độc ác tận cùng của các băng tội phạm buôn người. Vì vong linh những người đã khuất, vì sự an toàn của những người là nạn nhân của các đường dây buôn người xuyên quốc gia, chúng ta phải hành động để triệt phá hoạt động buôn người.
Tôi xin tri ân nhân viên các ngành cấp cứu và cứu nạn đã hành động với lương tâm nghề nghiệp và không quản khó nhọc ở hiện trường, cùng các nhân viên thuộc các cơ quan cảnh sát và điều tra đã nhanh chóng thực hiện công tác điều tra, làm việc đêm ngày để giải quyết vấn đề tội phạm nghiêm trọng này.
Tôi xin chia sẻ nỗi đau với gia đình các nạn nhân, họ đang phải trải qua những đau đớn khôn cùng. Tôi cùng toàn thể các vị có mặt ở Nghị viện hôm nay xin gửi tới các gia đình nạn nhân lời chia buồn và cảm thông sâu sắc.
Không có gì đau đớn hơn việc mất người thân trong cảnh ngộ bi thương nhường ấy. Chúng tôi đang thực hiện việc liên lạc với các gia đình nạn nhân. Chúng tôi sẽ bằng mọi cách phát hiện tội phạm, truy tìm kẻ phải chịu trách nhiệm gây ra cái chết của các nạn nhân để chúng phải đối mặt với công lý và bị trừng trị một cách thích đáng.
Tôi cũng nhắn gửi tới tất cả các cơ quan và nhân viên liên quan trong việc điều tra hãy luôn cẩn trọng với tinh thần tôn kính vong linh những người đã mất và tôn trọng sự riêng tư của thân nhân họ".
Bộ trưởng Nội vụ Anh - bà Priti Patel đặt vòng hoa viếng cho 39 nạn nhân người Việt xấu số. Phía sau là Thủ tướng Anh Boris Johnson và Cảnh sát trưởng Ben-Julian Harrington.
Thủ tướng Anh Boris Johnson ghi sổ tang tại Essex.
Ngày 2/11, toàn bộ cảnh sát và nhân viên cứu hộ Hạt Essex, Vương quốc Anh đã dành một phút mặc niệm 39 nạn nhân.
Câu lạc bộ bóng đá Clapton CFC đã yêu cầu giữa trận đấu, ở phút 39, toàn thể cổ động viên im lặng mặc niệm 39 người chết cóng trong container ở Anh.
Hành động này, với Clapton, là để “tôn trọng 39 thi thể tìm thấy ở Esex và tất cả những ai bỏ mạng vì những biên giới phi nhân”.
Twitter của Clapton đưa ảnh này lên với chú thích nhân văn: “Không con người nào là bất hợp pháp cả” (No human is illegal).
-
- Lễ tưởng niệm các nạn nhân tại Grays, Essex hôm 1/11. (Ảnh: Cảnh sát Essex).
Không con người nào là bất hợp pháp
Nhưng ngay ở trên chính quê hương họ, không thiếu những lời chỉ trích phán xét về cách thức họ ra đi như những kẻ phạm tội, về nguyên nhân từ lòng tham, và sự trả giá… ngay cả khi họ không còn có khả năng phản ứng, không thể trả lời bất kể việc luận tội họ là đúng hay sai.
Bởi vì họ đã chết.
Không ai có thể thay họ kể 39 câu chuyện về số phận mình, về lý do họ ra đi...
Khi đọc những lời chỉ trích, lên án họ ở nơi mà người ta gọi là quê hương, vùng đất đã sản sinh những câu ca dao: “Bầu ơi thương lấy bí cùng, tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn”, hay “Người trong một nước thì thương nhau cùng", tôi chợt nghĩ, giả sử có ai trong số họ chưa chết, và được chứng kiến tất cả những phản ứng từ chính người dân nước khác và đồng bào nước mình, liệu họ sẽ cảm thấy thế nào?
Họ sẽ chết thêm một lần nữa? Không cần một cái xe tải nào cả, trong lạnh lẽo và u ám của tình người. Hay họ sẽ tiếp tục ra đi…
Bởi vì ở lại để làm gì khi mà trên mảnh đất được gọi là quê hương ấy, lòng trắc ẩn cũng trở thành xa xỉ.
Một đất nước không đủ lòng nhân văn, và lòng trắc ẩn hay tình người dẫu không cần mua bằng tiền cũng đã cạn kiệt, thì tương lai đất nước đó liệu sẽ phú cường?
Và nếu chứng kiến những gì mà chính phủ và người dân Anh làm đối với họ, liệu họ có thay đổi ý định đến đó không?
Người dân và chính phủ Anh đã đối xử với nạn nhân trong một vụ phạm pháp với tất cả tinh thần trách nhiệm, sự tận tụy, lòng nhân văn. Họ đã cho ta thấy một cách không thể đơn giản hơn cái gọi là phẩm chất quý tộc, tinh thần quý tộc. Điều thường được liên tưởng với hình ảnh quyền quý, vương giả, sự thụ hưởng đời sống vật chất xa hoa. Những cậu ấm cô chiêu sinh trưởng trong các gia đình giàu có thường được gọi là ‘quý xờ tộc'. Đấy là cái quan niệm sai lầm sinh ra từ sự nông cạn văn hoá và ảo tưởng về sức mạnh tiền bạc.
Không, tinh thần quý tộc không sinh ra từ tài sản, sự giàu có về vật chất - bởi vì ở chính những nước nghèo lại chẳng hiếm những kẻ có tải sản khổng lồ, sống xa xỉ, hưởng đủ thứ đặc quyền từ tiền và địa vị. Những kẻ mà sự giàu có của họ có thể được đánh đổi bằng chính mồ hôi nước mắt và sinh mạng của người dân nghèo, không bao giờ có thể gọi là quý tộc.
Bởi vì tiền bạc không mua được sự cao quý trong tâm hồn, sự tử tế, khiêm nhường trong hành xử, lòng trắc ẩn và tính nhân văn, tiền bạc không mua được phẩm cách, lòng chính trực, danh dự... Những điều làm nên tinh thần quý tộc, phẩm chất quý tộc thực sự.
Cảnh sát trưởng hạt Essex BJ Harrington chia sẻ: "Một số sĩ quan của chúng tôi nhận nhiệm vụ tối hôm đó, và đã không biết họ sẽ phải trải qua những gì. Họ là những người bình thường làm một công việc phi thường, và tôi vô cùng tự hào về họ.”
39 xác người, trong một chiếc xe tải, không giấy tờ, cần nhận dạng tử thi để xác định danh tính… Thử tưởng tượng những gì họ phải làm trong hoàn cảnh họ không chờ đợi. Và họ đã lặng lẽ làm, không kêu than, không đổ lỗi, mặc dù những gì họ trải qua có thể ám ảnh họ trong nhiều năm tháng sau này.
Tại sao có sự khác biệt như vậy. Tôi tin câu trả lời chính là ở giáo dục.
Tinh thần quý tộc được dưỡng thành từ nền tảng văn hoá truyền thống coi phẩm cách con người, phẩm cách quốc gia là cao quý nhất. Sự tôn quý đến từ lòng hào hiệp, trách nhiệm, trân trọng đối với sinh mệnh con người, nhất là những người yếu thế, sống trong hoàn cảnh bất hạnh. Nó thể hiện sự giàu có trong không phải bởi tiền bạc, mà ở tâm hồn và trái tim nhân hậu. Nó cao quý không phải ở địa vị mà ở sự cao thượng, lòng bao dung và tinh thần nghĩa hiệp
Biển lớn dung nạp trăm sông, vì bao dung mà trở nên vĩ đại
Nhà triết học Pháp Voltaire (1694-1778) từng nói: “Sự khoan dung là vị thuốc duy nhất để chữa những lỗi lầm đang làm bại hoại con người trong khắp vũ trụ”.
Tinh thần quý tộc sinh ra từ lý tưởng về lẽ phải và sự công bằng, bảo vệ và đứng về phía kẻ yếu thế, như những hiệp sỹ, lặng lẽ làm tất cả những điều tốt đẹp có thể từ trái tim cho những người kém may mắn, cho dù họ là người xa lạ. Đó là lý do mà họ luôn gọi những người tìm cách vượt vào nước mình phi pháp là nạn nhân, không phải là tội đồ trả giá cho lựa chọn sai lầm của mình.
Đức Phật từng nói: “Tài sản lớn nhất của đời người chính là lòng khoan dung”. Trong văn hóa truyền thống Á Đông, bao dung là một loại trí tuệ và cảnh giới của việc tu dưỡng đạo đức, bắt nguồn từ nội tâm “thiện lương, từ bi và nhân nghĩa” của con người.
Lão Tử giảng rằng: “Khổng đức chi dung, duy đạo thị tùng“, ý là Đạo lớn bao nhiêu thì sức bao dung, chứa đựng bao trùm vạn vật của Đức cũng lớn bấy nhiêu. Khổng Tử nói: “Khoan tắc đắc chúng” với hàm ý rằng, nếu ta đối xử với mọi người bằng tấm lòng bao dung rộng lượng thì chắc chắn sẽ được quần chúng tín nhiệm, ủng hộ.
Rõ ràng, tinh thần quý tộc là giá trị trong nội hàm văn hoá và truyền thống, dù ở phương Đông hay Phương Tây thì phẩm chất quý tộc cũng dựa trên nền tảng giá trị phổ quát của nhân loại, dẫn dắt bản thân hành xử cao thượng và bằng cách đó, cùng tạo nên cốt cách của một dân tộc, quốc gia. Nó không bao giờ có thể tạo thành từ sự đảo lộn các giá trị xã hội, vì tiền bạc vĩnh viễn không thể làm nên cốt cách cao quý của con người.
Câu chuyện về họ đặt ra vô vàn câu hỏi trong lương tri mỗi người, về cái giá của sự sống, của cái chết, của niềm tin, hy vọng, quyền sống trong một đất nước mà sự ra đi trở thành lối thoát nghiệt ngã… Và hơn tất cả là về giá trị cao quý của phẩm giá con người, phẩm cách một dân tộc.
Đường Thư
