Người xưa nói đến những danh gia vọng tộc, là xét đến đức hạnh, phẩm chất và có nội hàm đạo đức thâm sâu, đức do tổ tiên mấy đời tích luỹ để cho con cháu bao đời sau được hưởng phúc, là điều mà con người ngày nay không thể nào tưởng tượng được.
Người xưa đã thấy rõ mối quan hệ giữa tiền tài và đức hạnh. Có đức thì mới có phú quý, mới có thể làm quan cao hưởng nhiều bổng lộc, mới có con cháu đầy đàn, vậy nên người xưa rất coi trọng việc tu tâm hướng thiện, tích đức kéo dài phúc phận.
Thân mang đức hạnh, đời sau danh vọng
Vào những năm Đạo Quang triều Đại Thanh, Lâm Tắc Từ được triều đình nhà Thanh bổ nhiệm làm Khâm sai đại thần, đến Quảng Châu để cấm thuốc phiện. Lúc đó, nhiều người hối lộ cho ông, nhưng Lâm Tắc Từ biết rằng thuốc phiện gây hại cho nhân dân, nguỵ hại rất lớn, ông cự tuyệt hối lộ của các thương gia, tiêu huỷ gần 20.000 thùng thuốc phiện ở Hổ Môn.
Năm sau, quân Anh uy hiếp triều đình nhà Thanh, vì để cầu hòa, triều đình nhà Thanh cách chức Lâm Tắc Từ và đày ông đến biên cương làm lính, phải chịu 5 năm trong cảnh sống lưu đày.
Sau khi Lâm Tắc Từ qua đời, gia tộc họ Lâm không những không suy tàn, mà trái lại, trong các thế hệ con cháu của ông có rất nhiều người học hành thành đạt, trong đó có người đỗ tiến sĩ, cử nhân. Đến thời kỳ Trung Hoa Dân Quốc, gia tộc họ Lâm vẫn không ngừng tiếp nối truyền thống học hành. Chánh án Tối cao pháp viện Lâm Tương lúc bấy giờ là hậu thế của Lâm Tắc Từ, hơn nữa phẩm chất đạo đức cũng rất tốt.
Trọng thần Tăng Quốc Phiên thời nhà Thanh, lãnh đạo quân đội Hồ Nam, quyền cao chức trọng, nhưng ông không bao giờ lấy bất kỳ khoản tiền nào từ quân đội cho gia đình mình. Ông nắm giữ quyền lực tài chính nhưng không tham lợi. Ông không muốn phát tài, cũng không muốn tích lại tài vật cho con cháu, vì lo ngại con cháu nhiễm thói sống xa xỉ, khó mà thành tựu được đại nghiệp.
Dưới ảnh hưởng của Tăng Quốc Phiên, hậu thế của gia tộc họ Tăng luôn tự lực cánh sinh, có chí hướng thăng tiến, sinh ra nhiều tài năng xuất chúng. Theo thống kê, kể từ Tăng Quốc Phiên, trong gần 200 năm qua, cả 8 thế hệ của dòng tộc họ Tăng không có ai là “kẻ phá gia chi tử". Trong số con cháu Tăng gia, có gần 200 người được giáo dục bậc cao, nhân tài có danh vọng có tới hơn 240 người.
Người xưa nói đến những danh gia vọng tộc, là xét đến đức hạnh, phẩm chất và có nội hàm đạo đức thâm sâu, đức do tổ tiên mấy đời tích luỹ để cho con cháu bao đời sau được hưởng phúc, là điều mà con người ngày nay không thể nào tưởng tượng được.
Kiếm tiền bất nghĩa - phá gia bại sản
Ở tỉnh Quảng Đông vào thời nhà Thanh có ba nhà phú thương là nhà họ Ngũ nhà họ Phan và nhà họ Khổng. Ba nhà này lợi dụng chiến tranh nha phiến, phát tài khi quốc gia lâm nạn, kiếm được hàng chục triệu lượng bạc, tài sản của họ có thể sáng ngang với tiền của của cả nước. Họ ăn mặc xa hoa, đi lại bằng xe sang trọng, sống cuộc sống xa xỉ giàu sang.
Lúc ấy phàm là tranh, thiếp hay tranh chữ cổ nổi tiếng, đa số đều đóng dấu của nhà họ Ngũ, nhà họ Phan hoặc nhà họ Khổng, cho thấy rằng đồ cổ quý giá kia từng được cất giữ trong ba nhà giàu có này. Nhưng mấy chục năm sau, con cháu của ba gia đình này, không có lấy một người thành tài, tất cả đều lụi bại không trừ một ai.
Vào thời đại đó, Thượng Hải có một doanh nhân giàu có họ Trần, được gọi là ông vua bất động sản. Tài sản của gia đình họ Trần lên tới 40 triệu đồng bạc, hai con trai của ông mỗi người được chia 20 triệu đồng bạc. Vào thời điểm đó, gần một nửa số đồ đồng cổ nổi tiếng ở Trung Quốc là của nhà họ Trần. Có thể tưởng tượng mức độ giàu có của họ đến cỡ nào. Tuy nhiên, chỉ sau 7 năm, giá đất ở Thượng Hải đột ngột giảm giảm mạnh, Trần gia đầu tư thất bại, dẫn đến phá sản. Đất đai phòng ốc, báu vật đồ cổ của Trần gia, hầu như tất cả đều bị ngân hàng tịch thu bán đi.
Trong “Lễ ký - Đại học” có câu: “Tiền kiếm được bằng cách bất chính, thì cũng sẽ ra đi bằng cách ngang trái”. Ý tứ nói rằng, một người dùng thủ đoạn không ngay chính để kiếm được tiền tài, thì đồng dạng cũng sẽ bị mất đi theo cách không tốt đẹp, không hợp với lẽ thường.
Lam Sơn
Theo Vision Times
