Ấu Học Quỳnh Lâm - Bài 31: Phục Hy đến từ Hoa Tư Quốc

Thần Nông Thị phát triển hoạt động buôn bán và phát minh ra nông cụ để xới đất; Phục Hy Thị đã phát minh ra các nhạc cụ như cổ cầm và đàn sắt, thiết lập nghi lễ hôn nhân giữa nam và nữ.

Nguyên văn

興貿易，制耒耜，皆由炎帝；造琴瑟，教嫁娶，乃是伏羲。

Hán Việt

Hưng mậu dịch, chế lỗi tỉ, giai do Viêm Đế. Tạo cầm sắt, giáo giá thú, nãi thị Phục Hy

Bính âm

Xìng màoyì, zhì lěisì, jiē yóu yándì; zào qínsè, jiào jià qǔ, nǎi shì fúxī.

Giải thích từ ngữ

1. 贸易 Mậu dịch: giao dịch mua bán.
2. 耒(lěi)耜(si) Lỗi tỉ: cái cày, cuốc, nông cụ thời cổ.
3. 炎帝 Viêm Đế: tức Thần Nông Thị.
4. 琴 Cầm: thời cổ gọi là cầm, dao cầm, ngọc cầm, ngày nay gọi là cổ cầm.
5. 瑟 Sắt: nhạc cụ có dây cổ đại của Trung Quốc có hình dạng giống như đàn cổ cầm, ban đầu có 50 dây sau được đổi thành 25 dây, dưới mỗi dây có một cột, thường kết hợp với cổ cầm.

Bích họa vô danh thời Bắc Triều, dài 70cm rộng 78cm, trong mộ Bắc Lương, Đinh Gia Áp, Tửu Tuyền, Cam Túc. Nhạc khí trong hình từ trái qua có: trống lưng, sáo dài, nguyễn hàm tỳ bà (đàn kìm), cổ cầm. (Phạm vi công cộng)

Dịch nghĩa

Thần Nông Thị phát triển hoạt động buôn bán và phát minh ra nông cụ để xới đất; Phục Hy Thị đã phát minh ra các nhạc cụ như cổ cầm và đàn sắt, thiết lập nghi lễ hôn nhân giữa nam và nữ.

Đọc sách bút đàm

Các kiến ​​thức trong bài học này cho các em biết nguồn gốc của kinh doanh, nông nghiệp, lễ nhạc và giáo dục đạo đức. Thần Nông Viêm Đế và Phục Hy Thị là thủy tổ của văn minh 5.000 năm.

Theo lập luận của “Lịch sử Văn hóa Thần truyền Trung Quốc chính thuật”, từ trước 5.000 năm đã có sử liệu ghi chép một cách hệ thống, cũng tức là trước thời Hoàng Đế, đã có tồn tại một thời đại Tam Hoàng rất lâu dài. Thời kỳ này đa số truyền lại trong các câu chuyện Thần thoại, các vị Hoàng đều có thần thông lớn, đạo đức thánh thiện, đều ở trong hình tượng nửa Thần nửa người mà giáo hóa nhân loại, chế định lễ nhạc, quy chính nhân tâm, đặt ra nghi lễ cưới hỏi, quan hệ xã hội đưa nhân loại từ thời mông muội tiến vào nền văn minh nông nghiệp. Sau cùng mới khai sáng ra thời đại văn minh 5.000 năm.

Về chuyện của Tam Hoàng, có rất nhiều thuyết, trong bài học này chúng ta đề cập đến Viêm Đế và Phục Hy, cả hai đều nằm trong danh sách Tam Hoàng. Do đó, chúng ta gọi Viêm Đế và Phục Hy là thời kỳ các Đế vương Tam Hoàng.

Phục Hy đến từ Hoa Tư Quốc thần bí

Trên thực tế, Phục Hy có trước Viêm Đế rất lâu, điều chúng ta đề cập ở đây là ông ấy lần đầu tiên xây dựng chế độ lễ nghi, âm nhạc và quan hệ hôn nhân sớm nhất. Làm cho con người hiểu được sự khác biệt với dã thú. Từ đó, con người cố định được mối quan hệ nhân luân gia đình, thoát khỏi thời chỉ biết có mẹ mà không biết cha, sống trong trạng thái quần hôn, nhờ đó mà có quan hệ cha con, đạo vợ chồng, tôn ti trật tự, v.v.. Từ những quan niệm về nhân luân này, mà giáo hóa đạo đức bước đầu được hình thành.

Tranh vẽ Phục Hy Thị, tranh của Diêu Văn Hàn nhà Thanh trong “Chân dung vua chúa các triều đại”. (Phạm vi công cộng)

Theo truyền thuyết trong thời Tam Hoàng, có một địa phương tên là Hoa Tư Quốc. Hoa Tư Quốc là một quốc gia nửa Thần nửa người rất huyền bí, nơi đó có một cái đầm lớn tên là đầm Lôi. Một ngày nọ, một người khổng lồ để lại dấu chân của mình bên đầm Lôi. Hoa Tư Quốc lúc đó có một nữ nhân tên là Hoa Tư Thị, vì tò mò mà dẫm lên dấu chân người khổng lồ đó, rồi có thai mà sinh ra Phục Hy Thị.

Sách ‘Liệt Tử, Hoàng Đế thiên’ có viết: Hoàng Đế ban ngày ngủ mộng thấy đến Hoa Tư Quốc. Hoa Tư Quốc rất xa xôi và huyền bí, con người không thể đến được mà chỉ có thể “thần du” mà thôi. Đất nước không có người cai trị, mọi thứ đều hòa hợp với thiên nhiên, con người không có dục vọng ích kỷ, không yêu ghét, không đau đớn, không tham sống và không sợ chết, có thể bay trên không, có thần lực, và vạn vật trong tự nhiên không thể làm hại họ. Quả thật là cõi nước Cực Lạc vậy. Hoàng Đế tỉnh dậy và ngộ ra Đạo trị quốc, sau 28 năm, ông đã trị vì đất nước trở nên giống như Hoa Tư Quốc.

Những ghi chép này cho thấy những nhạc cụ cổ đại, âm nhạc nghi lễ và mối quan hệ hôn nhân do Phục Hy sáng tạo ra đến từ vương quốc Hoa Tư của các á Thần, vốn thuộc về thế giới của Thần. Sau đó, một lần nữa, Hoàng Đế lại nhìn thấy nó trong giấc mơ của mình, và chính thức khai mở ra nền văn minh 5.000 năm. Thời kỳ này, Hoàng Đế trị vì đất nước cũng giống như tu Đạo, được điểm hóa trong mộng, không ngừng đề cao phẩm chất đạo đức, vì thế mà thiên hạ đại trị, ông cũng đắc Đạo viên mãn, thăng thiên thành Thần.

Những truyền thuyết viễn cổ này một lần nữa muốn cho nhân loại biết rằng nền văn minh của họ là do Thần an bài một cách có hệ thống qua các Thánh Vương mà truyền cấp cho nhân loại.

Người ta nói rằng sau Phục Hy, Nữ Oa Thị kế thừa ông, nhưng bà không phải là Thần Nữ Oa đã tạo ra con người. Đó là vị nữ hoàng kế thừa ngai vàng của Phục Hy, bà là cầu nối giữa nam nữ và trở thành bà mối đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc, và được các thế hệ sau coi là tổ tiên của “Môi Thần”. Bà hoàn thiện chế độ mai mối hôn nhân do Phục Hy Thị thiết lập và quy định chi tiết hơn về đạo đức và luân lý.

Viêm Đế tu Đạo, theo hạc về trời

Thần Nông ngũ hành thuộc Hỏa, lấy đức của Hỏa mà làm vua, là Thần Mặt Trời giáng sinh, nên xưng là Viêm Đế, ông đem đến cho con người một nguồn sống vô hạn. Cách trồng trọt các loại ngũ cốc, trà đạo, y dược các loại dựa vào mặt trời đặt nền móng cho vạn vật và cho nền văn minh phát triển phồn vinh. Ông định ra việc mua bán tiến hành vào giờ Chính Ngọ, cũng thể hiện ra Hỏa Đức của mình.

Truyền thuyết nói rằng mẹ của Thần Nông là vợ của Thiếu Điển, tên là Nữ Đăng, còn gọi là Nhiệm Tự. Nữ Đăng đi chơi đất Hoa Dương ở núi Thường Dương, thấy đầu của Rồng Thần, cảm động mà sinh ra Thần Nông Thị.

Tranh vẽ Thần Nông Thị, trong “Chân dung danh nhân Trung Hoa” (Tranh vẽ các đế vương, thánh hiền, danh thần, đại nho các triều đại), hội họa thế kỷ 18, Bộ sưu tập của Thư viện Quốc gia Pháp. (Phạm vi công cộng)

Thần Nông Thị sinh ra đã có thần thông, nhưng không giống như Phục Hy, ông cần tu luyện mới có thể lên Trời thành Thần. Trong sách Trang Tử có chép truyện Thần Nông bái Lão Long Cát học Đạo, cho thấy ông ta là người tu luyện. Sau đó Thần Nông đã cưỡi hạc mà bạch nhật phi thăng lúc tu Đạo viên mãn. Cũng có thuyết nói rằng ông đã vì hậu nhân mà lưu lại “Hoàng Đế nội kinh” cũng giống như của Hoàng Đế, cấp cho người đời sau văn hóa tu luyện thành Thần. Bất quá là Hoàng Đế sau này cưỡi rồng thăng Thiên.

Trong rừng nguyên sinh tỉnh Hồ Bắc là Thần Nông Giá, tương truyền là nơi mà năm xưa Thần Nông hái thuốc cứu người. Lúc đó Thần Nông Thị hái thuốc, lấy gỗ làm một cái thang để leo lên nên gọi là Thần Nông Giá. Truyền thuyết kể rằng, đang lúc Thần Nông cùng vị đại thần thân cận đi hái thuốc thì Trời bỗng phái xuống một con hạc tiên, họ bèn leo lên lưng hạc mà lên trời. Hiện nay tại thành phố Tùy Châu, phía bắc Liệt Sơn, còn lưu lại động của Thần Nông, giếng Thần Nông, đầm Thần Nông, Thần Nông quán, Viêm Đế miếu các loại kiến trúc cổ xưa. Trong động Thần Nông còn có bàn ghế đá, giường đá, chén đá các loại, tương truyền là các dụng cụ do Thần Nông sử dụng ngày xưa.

Thần Nông dùng đức trị quốc, đất nước không dùng đến pháp luật mà thiên hạ vẫn tự giác quy phục. Sách ‘Đế vương thế kỷ’ chép: Thời Viêm Đế, các chư hầu là Túc Sa Thị khởi binh làm phản. Viêm Đế nhận đó là do lỗi của mình đức tính không tốt, nên chủ động thoái vị để tu đức. Dân chúng của Túc Sa sau khi nghe thấy tin đó liền hổ thẹn mà quay giáo tấn công Túc Sa Thị rồi quy thuận Viêm Đế. Cho thấy đức tính đã sớm nhập vào nhân tâm, các vị đế vương thông thường đời sau đều không thể đạt được uy danh như vậy, nên việc giáo hóa cho thần dân của họ tự nhiên sẽ không theo kịp, nên khi gặp chuyện cũng không được máy móc bắt chước để giải quyết việc chính trị. Tuy nhiên, Thánh đức của tổ tiên sẽ luôn là điển phạm cho con cháu Viêm Hoàng noi theo.

Kể chuyện

Vị Đế của phương Nam, Viêm Đế Thần Nông Thị

Vị Đế của phương Nam, Viêm Đế Thần Nông Thị (Nguồn ảnh: Zhuanlan.zhihu)

Viêm Đế, tương truyền là anh em cùng tộc với Hoàng Đế, chủ quản ánh mặt trời của đất phương Nam, là thần Mặt trời, cũng là Thần của nông nghiệp, y dược. Truyền thuyết kể rằng tướng mạo ông là mình người đầu trâu, là người phát minh ra nông canh và y dược. Ông cũng là người đề xuất lập chợ buôn bán khi mặt trời lên, lập chợ giao dịch vật đổi vật.

Khi nhân loại sinh sôi đông dần lên, thì du mục săn bắn không đủ đáp ứng nhu cầu lương thực của con người. Viêm Đế tìm kiếm khắp nơi cách để trồng lương thực. Một ngày nọ, trên Trời rơi xuống những cành lúa (có thuyết nói là chim sẻ ngậm chín cành bông lúa đến), ông liền bảo cho bách tính gom lại, sau đó gieo lên mảnh ruộng đất vàng đã được khai khẩn, sau đó dẫn nước vào tưới, làm cho ngũ cốc thuận lợi phát triển, bách tính có đủ lương thực. Để cho việc canh tác thuận lợi, Thần Nông Thị “đẽo gỗ làm cuốc, uốn gỗ làm cày” (Kinh Dịch, Hệ từ) phát minh ra nông cụ dùng để cày đất nâng cao hiệu quả canh tác, tạo ra cơ sở cho nông nghiệp phát triển, kết thúc lối sống sinh hoạt du mục của người dân. Bách tính cảm tạ ân đức của ông nên tôn ông là Thần Nông, nghĩa là vị Thần của nông nghiệp.

Tranh vẽ Đại Vũ tay cầm cày cuốc đi trị thủy. Tranh vẽ tượng đá thời Hán ở đền thờ họ Võ, Gia Tường tỉnh Sơn Đông.

Sau khi cuộc sống của nhân dân ổn định và lương thực không còn khan hiếm, họ đương nhiên có nhu cầu buôn bán, vì vậy, mà ông làm ra “Giữa trưa họp chợ, tụ họp dân chúng và hàng hóa, giao dịch mua bán xong rồi về” (Nhật trung vi thị. Chí thiên hạ chi dân. Tụ thiên hạ chi hóa. Giao dịch nhi thoái. Các đắc kỳ sở. Trích ‘Kinh Dịch-Hệ từ hạ’). Hướng dẫn cho dân chúng lập “chợ” và chọn thời gian cố định để giao dịch. Viêm Đế là Thần Mặt Trời nên đương nhiên chọn buổi trưa nóng nhất trong ngày, kêu mọi người gom hàng lại chợ, đổi hàng, cứ hết thời gian thì chợ sẽ tan.

Theo truyền thuyết, người xưa bị bệnh nhưng không biết cách chữa trị, Viêm Đế đã nếm thử các loại thảo mộc, tìm ra tính nóng lạnh của các vị thuốc, kiêng kỵ phối hợp với nhau và viết sách y học, hướng dẫn mọi người cách phân biệt các vị thuốc và sử dụng các vị thuốc để chữa bệnh. Tương truyền, để nếm được vị thuốc, ông đã từng ăn 70 loại độc dược trong một ngày, nhưng tất cả đều được ông hóa giải. Cũng có truyền thuyết kể rằng Thần Nông có một cây roi thần gọi là “Giả Tiên”, chỉ cần dùng roi đó quất vào các loại cỏ cây hoa lá là có thể biết được các loại thảo mộc có độc hay không, thậm chí là tính nóng lạnh cây cỏ cũng sẽ được tiết lộ. Vì vậy, Viêm Đế đã để lại “Thần Nông bản thảo kinh”. Ông cũng được tôn là Thần y và ông tổ của y học phương Đông.

Minh Bảo
Theo Epochtimes