Trong lịch sử, cứ một triều đại sinh ra, phát triển, suy thoái và diệt vong, không một vương triều nào thoát khỏi quy luật này. Tuy nhiên cũng có những triều đại tồn tại hàng trăm năm, nhưng cũng có triều đại chỉ tồn tại được vài năm, đều do cách hành xử của người cầm quyền.
1. Hỡi Vương tử, Trời giáng tai họa, mất mùa cho nước Ân mà triều đình vẫn đắm say trong rượu chè, không biết sợ Thiên uy, bội bạc với những cựu thần tuổi cao đức lớn.
(Thượng Thư - Vi Tử)
2. Tổ tiên răn dạy: Trong nội cung thì đáng sợ nhất là say mê nữ sắc. Ở bên ngoài thì đáng sợ nhất là say mê săn bắn. Đắm say trong rượu, mê đắm trong âm nhạc, thích nhà cao cửa rộng tường vách trạm khắc hoa lệ. Quân vương chỉ cần có một trong những điều trên thì không ai là không bị diệt vong.
(Thượng Thư - Ngũ Tử chi ca)
3. Người ở ngôi vị cao cần sáng suốt xem xém tình hình bên dưới. Người ở dưới cần trung thành tận tâm. Sử dụng nhân tài thì không nên xét nét yêu cầu người ta phải mười phân vẹn mười. Tự xem xét kiểm điểm bản thân phải cảm thấy mình không bằng người.
(Thượng Thư - Y huấn)
4. Chính sách, pháp luật quốc gia, quý là ở tính ổn định, lâu bền. Lời nói đáng coi trọng là lời nói có nội dung chính xác, thực chất.
(Thượng Thư - Tất mệnh)
5. Sùng chuộng nhân đức và cẩn thận khi dùng hình phạt, không dám ức hiếp những người cô quả yếu thế. Trọng dụng những người hiền tài, tôn kính những người dân thường đáng tôn kính, trừng phạt kẻ gian tà. Như vậy mới có thể hiển thị uy đức của quân vương với dân chúng.
(Thượng Thư - Khang cáo)
6. Thiên tử cần phải như là cha mẹ của thần dân, thì mới xứng là vua của thiên hạ.
(Thượng Thư - Hồng phạm)
-
- Thiên tử cần phải như là cha mẹ của thần dân. (Ảnh qua Secretchina.com)
7. Người xử lý chính sự đa nghi lo sợ, do dự không quyết, nhất định sẽ thất bại. Bê trễ và qua loa sẽ khiến chính sự bị bỏ bê, làm loạn sự vụ quốc gia.
(Thượng Thư - Chu quan)
8. Quản lý cấp dưới cần đơn giản thuận tiện, cai quản nhân dân cần khoan dung nhân hậu, trừng trị tội phạm không được trị tội liên lụy đời sau.
(Thượng Thư - Đại Vũ)
9. Buộc người dân gánh vác lao dịch nặng nề, vắt hết sức lực của người dân, vẫn còn muốn bóc lột áp bức người dân. Người dân bất mãn, mọi người không hợp tác, không làm việc cho giới cầm quyền nữa thì quốc gia ắt diệt vong.
(Hán Thư - Thang thệ)
10. Quân vương dùng hình pháp nặng nề và sát hại, vơ vét của cải của người dân, khiến người dân bất mãn, phải đối, mà vẫn không biết dừng lại. Như vậy toàn quốc sẽ xảy ra tội ác, đều quy tội cho một mình quân vương. Người dân chịu hết cực khổ mà không có nơi tố cáo khiếu nại. Như thế quốc gia ắt diệt vong.
(Thượng Thư - Vi tử)
11. Chớ ngạo mạn như Đan Chu, ông ta chỉ biết chơi bời hưởng lạc, phóng túng. Ông ta chẳng kể ngày đêm, sai người đẩy thuyền nơi nước nông cho ông ta vui chơi. Ở nhà, ông ta buông thả đam mê thanh sắc, sa hoa hủ hóa. Vì vậy vua đã nghiêm khắc trừng phạt ông ta, diệt hết đời sau của ông ta khiến không có người thừa kế.
(Thượng Thư - Ích tắc)
12. Người có tài năng và đức hạnh thì bị vứt bỏ không sử dụng, kẻ gian tà vô tài vô đức thì ở ngôi vị cao, thế thì người dân sẽ phản lại, rời xa. Trời sẽ giáng tai họa. Quốc gia ắt sẽ diệt vong.
(Thượng Thư - Đại Vũ mô)
Trung Hòa
Theo Secretchina
