Trong 6 ngày vào giữa tháng Một, mặc dù đã biết virus Corona Vũ Hán (COVID-19) có thể trở thành đại dịch chết người, chính quyền Trung Quốc vẫn nói với thế giới rằng không có gì phải lo sợ, theo báo cáo của Associated Press (AP) công bố hôm thứ Tư (15/4).
Sự cố tình che dấu dịch bệnh
Một bản thu âm về một cuộc gọi điện thoại bí mật giữa ông Ma Xiaowei, người đứng đầu Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc và các quan chức y tế tỉnh vào ngày 14/1, do AP nhận được, có nội dung rằng: "[virus] có thể lây truyền từ người sang người" và "tất cả các địa phương phải chuẩn bị và ứng phó với đại dịch".
Theo AP, cuộc gọi được cho là để truyền đạt các mệnh lệnh trực tiếp về virus Corona Vũ Hán từ Chủ tịch Tập Cận Bình và các quan chức chính phủ hàng đầu khác của Trung Quốc.
Nhưng trong 6 ngày sau đó, các cơ quan y tế Trung Quốc vẫn công khai cho rằng loại virus này có nguy cơ thấp đối với người dân.
Cùng ngày với cuộc gọi của ông Ma (14/1), Ủy ban Y tế Vũ Hán cho biết, họ "không tìm thấy bằng chứng về việc lây truyền từ người sang người".
Theo AP, ngày hôm sau 15/1, ông Li Qun, người đứng đầu trung tâm cấp cứu của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Trung Quốc, nói với truyền hình nhà nước rằng: "nguy cơ lây truyền từ người sang người là thấp".
Vào thời điểm đó, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nơi dựa vào thông tin từ các quốc gia để cung cấp dữ liệu của riêng họ, đã đưa ra lời khuyên tương tự như của Trung Quốc cho các quốc gia khác trên thế giới.
Trong một bài đăng trên Twitter ngày 14/1, WHO đã lặp lại tuyên truyền của chính quyền Trung Quốc rằng: “Các cuộc điều tra sơ bộ do giới chức Trung Quốc thực hiện đã không tìm thấy bằng chứng rõ ràng về việc lây truyền từ người sang người của chủng virus Corona mới (2019-nCoV) vốn được tìm thấy ở Vũ Hán, Trung Quốc."
Preliminary investigations conducted by the Chinese authorities have found no clear evidence of human-to-human transmission of the novel #coronavirus (2019-nCoV) identified in #Wuhan, #China??. pic.twitter.com/Fnl5P877VG
— World Health Organization (WHO) (@WHO) January 14, 2020
Trong khi đó, các quốc gia Nam Á đang rất quan tâm đến vấn đề này và làm theo hướng dẫn của WHO về cách chuẩn bị cho dịch bệnh virus Corona Vũ Hán - đã lan sang Thái Lan.
Theo AP, các chính phủ trên khắp thế giới cũng đang xem xét áp dụng các biện pháp phòng ngừa nào nên được áp dụng và hướng sự chú ý vào phản ứng của Trung Quốc. Và trong 6 ngày, chính phủ Trung Quốc đề nghị không cần phải làm gì.
Phản ứng chậm chạp dẫn đến hiểm họa khó lường
Phải đến ngày 20/1, ông Tập mới nói với người dân cần thực hành cách ly xã hội và hạn chế đi lại. Trong khi đó, một nhà dịch tễ học người Trung Quốc, ông Zhong Nanshan, nói với truyền hình nhà nước rằng trên thực tế, virus này đang lây truyền giữa người với người.
Theo ước tính của AP, trong 6 ngày trước đó, hơn 3.000 người đã nhiễm virus Corona Vũ Hán ở Trung Quốc. Khoảng thời gian này cũng đánh dấu sự kiện sắp tới Tết Nguyên đán, ngày lễ lớn nhất ở Trung Quốc, khi hàng triệu người trên khắp đất nước về quê thăm gia đình.
Theo một nghiên cứu chưa được bình duyệt đăng trên Medrxiv vào ngày 13/3 của các nhà khoa học tại Đại học Southampton ở Anh, nếu ngay từ ngày 14/1, chính quyền Trung Quốc đã bảo mọi người ở nhà, đeo khẩu trang và không đi du lịch, số trường hợp có thể đã giảm khoảng 66%.
Ông Zuo-Feng Zhang, nhà dịch tễ học tại Đại học California ở Los Angeles, nói với AP: "Nếu họ hành động sớm hơn 6 ngày, số bệnh nhân sẽ ít hơn nhiều và các cơ sở y tế sẽ đủ đáp ứng. Trung Quốc cũng có thể tránh được sự vỡ trận của hệ thống y tế ở Vũ Hán".
Vào ngày 20/1, Trung Quốc đã báo cáo 224 trường hợp nhiễm virus Corona Vũ Hán, nhưng các chuyên gia cho biết con số thực sự có khả năng cao hơn nhiều.
Một mô hình toán học của Imperial College London cho thấy, vào ngày 17/1, Vũ Hán đã chính thức báo cáo khoảng 50 trường hợp, nhưng có khả năng con số thực tế cao gấp 35 lần.
Theo AP, trường hợp nhiễm virus Corona Vũ Hán đầu tiên được báo cáo bên ngoài Trung Quốc - tại Thái Lan vào ngày 13/1 - là nguyên nhân chính khiến chính phủ Trung Quốc thực hiện các biện pháp để ngăn chặn dịch bệnh bùng phát trong nước.
Vụ việc đó đã khiến các quan chức Trung Quốc hoảng sợ, nhưng dường như nó vẫn chưa đủ để cảnh báo cho WHO.
Trong một diễn biến khác ngay từ ngày 6/12, các bác sĩ ở Vũ Hán đã đưa ra lo ngại rằng mọi người có thể nhiễm virus từ người khác.
Có lẽ người đưa ra cảnh báo nổi tiếng nhất là bác sĩ Lý Văn Lượng (Li Wenliang). Bác sĩ Lý đã bắt đầu chia sẻ mối lo ngại về dịch bệnh lan truyền giữa người với các bác sĩ khác, nhưng bị cảnh sát ở Vũ Hán buộc im lặng và ký một lời thú nhận nói rằng anh đã nói dối. Sau đó, anh đã qua đời vì virus Corona Vũ Hán và gây ra một loạt các cuộc biểu tình trực tuyến chống lại sự kiểm duyệt của nhà nước.
Trong khi chính quyền Vũ Hán nhấn chìm lời cảnh báo của bác sĩ Lý, cơ quan y tế của Trung Quốc đã âm thầm hành động.
Vào ngày 15/1, theo hướng dẫn của ông Ma, CDC Trung Quốc đã bắt đầu áp dụng mức phản ứng nội bộ "cấp một", mức phản ứng cực đoan nhất.
Theo AP, trong tuần kế tiếp, các quan chức CDC Trung Quốc đã được phái đi khắp đất nước để đào tạo nhân viên y tế, tích lũy tiền, thu thập dữ liệu về virus và giám sát các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm. Các sân bay và trạm xe buýt và xe lửa ở tỉnh Hồ Bắc, nơi có thành phố Vũ Hán, được yêu cầu kiểm tra nhiệt độ của người dân.
Nhưng lúc này hơn 1 tỷ cư dân của Trung Quốc và phần còn lại của thế giới vẫn duy trì cuộc sống như thường lệ, không biết gì về một thảm họa sắp xảy ra.
-
- Hành khách vẫn chưa biết gì về dịch bệnh và đến ga xe lửa ở Hán Chung, một vùng núi của tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc, vào ngày 20/1/2020, trước Tết Nguyên đán. (Ảnh: NOEL CELIS / AFP qua Getty Images)
Trừng phạt dành cho WHO
Tổng thống Donald Trump đã nhiều lần cáo buộc WHO vô trách nhiệm trong cuộc khủng hoảng virus Corona Vũ Hán và xem xét kỹ lưỡng phản ứng của Trung Quốc.
Hôm thứ Ba (15/4), Tổng thống Trump cho biết Hoa Kỳ sẽ tạm ngưng tài trợ cho WHO, và nói rằng WHO “đã thất bại trong nghĩa vụ cơ bản của mình và họ phải chịu trách nhiệm”. Ông cáo buộc rằng tổ chức này đã quảng bá cho những thông tin sai lệch của chính quyền Trung Quốc về virus viêm phổi Vũ Hán, khiến virus này gây ra đại dịch trên toàn cầu mà lẽ ra đã có thể tránh được.
Tổng thống Trump nhấn mạnh rằng Hoa Kỳ hỗ trợ tài chính cho WHO khoảng 400 triệu đến 500 triệu USD mỗi năm, trong khi chính quyền Trung Quốc chỉ hỗ trợ 1/10 so với Hoa Kỳ, tương đương 40 triệu USD mỗi năm. Tuy nhiên, khi Hoa Kỳ áp đặt lệnh cấm du lịch đối với Trung Quốc khi dịch bệnh bùng phát, thì đã bị WHO phản đối.
Tổng giám đốc WHO, ông Tedros hết lần này tới lần khác bênh vực Trung Quốc, người dân các nước mạnh mẽ yêu cầu ông từ chức. Tổng thống Trump cho rằng cần phải có cuộc điều tra, ông cho biết: "Chúng tôi đang điều tra. Tôi không biết quý ông kia, nhưng tôi biết có chút vấn đề".
Văn Thiện
Theo businessinsider, apnews
