Trong những năm gần đây, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) liên tục gia tăng đầu tư vật lực tài lực vào quân sự, nhằm mục đích xây dựng "quân đội hạng nhất" vào năm 2049. Tuy ngoại giới quan sát thấy rằng, bản thân quân đội ĐCSTQ lại tồn tại những khiếm khuyết rất lớn. Theo phân tích của tờ Nikkei Asian Review, Bắc Kinh đã có hai động thái mà vô tình bộc lộ điểm yếu chí mạng của quân đội nước này, chính là: Tinh thần chiến đấu sa sút.
Trong bài đăng hôm 19/9 Nikkei Asian Review có viết, một trong hai động thái đó là xây dựng một cơ sở phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa kiểu mới ở vùng sa mạc nội địa Trung Quốc. Ngoài ra, Bắc Kinh còn thúc đẩy một loạt chính sách để khuyến khích người dân sinh sản. Hai động thái này cho thấy ĐCSTQ đang giải quyết mối lo ngại về tinh thần chiến đấu sa sút và sức bền thấp trong quân đội.
Theo bài báo, 10 năm gần đây, ĐCSTQ đang bận rộn xây dựng các đảo nhân tạo ở Biển Đông; sau đó triển khai thiết bị radar và tên lửa đạn đạo, nhằm ngăn chặn máy bay quân sự và tàu chiến nước ngoài tiếp cận khu vực này; cuối cùng là triển khai các tàu ngầm hạt nhân chiến lược có khả năng phóng tên lửa đạn đạo trong khu vực.
Vậy tại sao Bắc Kinh lại vội vàng xây dựng các căn cứ tên lửa đạn đạo xuyên lục địa mới ở sa mạc nội địa? Các chuyên gia cho rằng, mặc dù ĐCSTQ đã quân sự hóa và triển khai tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm ở một số vùng của Biển Đông, nhưng họ cũng không còn tự tin rằng nếu xảy ra xung đột thì quân đội của họ có thể bảo vệ khu vực này.
Bài báo cũng chỉ ra rằng, vào tháng 1/2018, một tàu ngầm Trung Quốc đã vô tình bộc lộ điểm yếu của quân đội này. Khi chiếc tàu này di chuyển dưới đáy biển gần quần đảo Senkaku (Trung Quốc gọi là quần đảo Điếu Ngư) ở Biển Hoa Đông, đã nhanh chóng bị Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản phát hiện. Thế là họ nhanh chóng cho tàu nổi lên và giương quốc kỳ mà không do dự. Nikkei Asian Review nói rằng, hành động này chẳng khác gì giương cờ trắng đầu hàng, các thủy thủ đoàn lo ngại rằng tàu của họ sẽ bị bom ở khu vực nước sâu tấn công.
Căn cứ theo luật pháp quốc tế, Lực lượng Phòng vệ Hàng hải Nhật Bản có thể coi con tàu này là một "tàu ngầm không xác định" đã xâm phạm lãnh hải Nhật Bản.
Theo Nikkei, rất nhiều quan chức Nhật Bản và Mỹ cho rằng, hành động này của quân đội ĐCSTQ cho thấy sĩ khí của họ đang đi xuống. Trong 25 năm qua, ĐCSTQ đã liên tục đẩy mạnh đầu tư vào quân sự, tổ chức các cuộc duyệt binh và kiểm tra hải quân. Tuy nhiên các lực lượng hữu hình như tên lửa và xe tăng cũng chỉ là một phần của sức mạnh quân sự. Mà còn lực lượng vô hình khác cũng rất quan trọng, ví như tinh thần của binh lính.
Hải quân Trung Quốc vẫn đang thực hiện kế hoạch hàng không mẫu hạm. Tuy nhiên, cựu quan chức Bộ Quốc phòng Nhật Bản dự đoán rằng, nếu xung đột xảy ra, các hàng không mẫu hạm của ĐCSTQ sẽ không rời cảng, vì họ lo lắng rằng họ có thể bị tấn công và đánh chìm.
'Đội quân con một' của Trung Quốc - hậu quả của 'chính sách một con'
Một số người cho rằng, một phần nguyên nhân khiến tinh thần binh lính Trung Quốc sụt giảm là do “chính sách một con” bấy lâu nay mà chính quyền cưỡng chế thực hiện. Vì thế mà hiện nay quân đội nước này đã trở thành "quân đội con một".
Ông Kinichi Nishimura, cựu sĩ quan Lực lượng Phòng vệ Mặt đất Nhật Bản, nói rằng: "Hơn 70% quân nhân Trung Quốc là ‘con một’ ". Ông Nishimura đã có nhiều năm kinh nghiệm phân tích cán cân quân sự của khu vực Đông Á khi làm việc tại Trụ sở Tình báo Quốc phòng và nhiều cơ quan khác của Bộ Quốc phòng Nhật Bản.
Ở Trung Quốc, do người dân cho rằng đi lính không có hy vọng gì, lại thêm quan điểm ‘con cái cần phải kính trọng và phụng dưỡng cha mẹ’ đã cắm rễ sâu trong suy nghĩ của các bậc phụ huynh, vậy nên họ cực kỳ không muốn thấy cảnh người đầu bạc tiễn kẻ đầu xanh, cũng không muốn để con cái nhập ngũ.
Ngày 1/8 vừa qua, chính quyền ĐCSTQ ban hành luật bảo vệ địa vị và quyền lợi của quân nhân. Đây là một dấu hiệu cho thấy quân đội ĐCSTQ không thể đảo ngược tình thế tuyển quân khó khăn, đặc biệt là khi tỷ lệ sinh sản ở khắp Trung Quốc đang giảm xuống.
Ông Nishimura nói: "Từ vài năm trước quân đội Trung Quốc đã tăng cường triển khai tàu chiến và máy bay chiến đấu nhưng tần suất hoạt động không cao. Họ dường như không thể đào tạo đủ binh sĩ có kỹ thuật cao để bảo dưỡng và sửa chữa phần cứng công nghệ cao”.
Đây cũng là một nguyên nhân khiến quân đội Trung Quốc ngày càng phụ thuộc vào thiết bị máy bay không người lái (UAV) và tên lửa đạn đạo những năm gần đây. Số lượng tên lửa đạn đạo mà ĐCSTQ triển khai đã tăng lên con số hàng nghìn.
USCC: Lỗ hổng lớn nhất trong quân đội Trung Quốc là "con người"
Hôm 20/6/2019, Ủy ban Đánh giá Kinh tế và An ninh Hoa Kỳ - Trung Quốc (USCC) của Quốc hội Mỹ đã tổ chức một buổi họp. Ông Phillip C. Saunders, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược thuộc Đại học Quốc phòng Hoa Kỳ, phát biểu tại cuộc họp rằng, mặc dù Trung Quốc đã đầu tư nhiều nguồn lực vào các vấn đề quốc phòng nhưng lỗ hổng lớn nhất của họ chính là “con người”, họ thiếu binh sĩ được đào tạo bài bản, đặc biệt là các lãnh đạo cấp cao trong quân đội.
Vào tháng 11/2018, ông Timothy Heath, một nhà phân tích quốc phòng quốc tế tại “RAND Corporation” (một tổ chức tư vấn của Hoa Kỳ), đã đăng một bài viết trên tạp chí Foreign Policy. Trong đó nói rằng ngay cả khi không có kinh nghiệm chiến trường, thì việc huấn luyện binh lính vẫn rất quan trọng. Rất nhiều bằng chứng cho thấy, những người lính được giáo dục tốt sẽ dễ huấn luyện hơn, có khả năng vận hành và bảo quản vũ khí mũi nhọn tốt hơn, như vậy sẽ càng có năng lực thực hiện các nhiệm vụ phức tạp. Do đó, một số nhà bình luận nói rằng trên thực tế quân đội ĐCSTQ là một "con hổ giấy", vì đội quân này thiếu kinh nghiệm và có nhiều sơ hở.
Báo cáo “Đánh giá điểm yếu của quân đội Trung Quốc" năm 2016 của RAND Corporation đã trích dẫn từ tác giả quân sự Trung Quốc và nhà quan sát nước ngoài. Họ nói rằng điểm yếu chính của lực lượng vũ trang ĐCSTQ bắt nguồn từ những thiếu sót trong cơ cấu tổ chức, và tố chất của quân binh khó mà đạt đủ trình độ để hoàn thành hiệu quả nhiệm vụ được giao.
Trong đó, những yếu kém về mặt nhân lực bao gồm: Trình độ học vấn của quân nhân còn thấp và chuyên môn kỹ thuật chưa đủ, những vấn đề này đã tồn tại từ lâu. Bên cạnh đó còn có nhược điểm về sức khỏe tâm lý và sinh lý. Ngoài ra còn các vấn đề như quân đội hủ bại, sĩ khí sa sút và không có tinh thần cống hiến, v.v.
Đặc biệt là trong hình thức chiến tranh tương lai, lực lượng hải quân, không quân và thông tin dữ liệu sẽ đóng một vai trò đặc biệt quan trọng. Nhưng ĐCSTQ vẫn còn những thiếu sót trong việc tích hợp các thiết bị tác chiến mới và ứng dụng vào trong chiến đấu thực tế.
Hải Đăng
