Chính sách tăng cường kiểm soát hà khắc của Đảng Cộng sản Trung Quốc chỉ phản tác dụng.
Cam kết đầu tiên mà Tập Cận Bình đưa ra với tư cách là lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc 8 năm trước là không bao giờ cho phép đảng này chịu chung số phận của Đảng Cộng sản Liên Xô.
"Tại sao Liên Xô tan rã? Tại sao Đảng Cộng sản Liên Xô sụp đổ?" ông đã hỏi các thành viên của mình vào tháng 12 năm 2012. "Một lý do quan trọng là lý tưởng và niềm tin của họ bị dao động", ông ta nói trong một bài phát biểu nội bộ không được truyền thông nhà nước thực hiện.
"Cuối cùng, tất cả chỉ cần một lời thầm lặng từ Gorbachev để tuyên bố giải tán Đảng Cộng sản Liên Xô, và một đảng lớn đã biến mất", ông nói.
Những từ đó - được nói chỉ vài tuần sau khi ứng cử viên trong bóng tối trở thành tổng bí thư - đã báo trước những căng thẳng Mỹ-Trung mà những năm sau đó sẽ không ngừng ám ảnh ông Tập.
Bởi vì thiết lập sự cai trị tuyệt đối của đảng - đơn thuốc của ông để ngăn chặn Trung Quốc đi theo con đường của Liên Xô - là một chính sách mà ông Tập đã mắc kẹt bởi sự tàn bạo trong nhiệm kỳ của mình. Đó cũng là lý do cốt lõi khiến quan hệ Trung-Mỹ đã chìm xuống điểm thấp nhất kể từ năm 1972, trước khi Tổng thống Mỹ lúc đó là Richard Nixon đến thăm Mao Trạch Đông.
Thật là mỉa mai cho ông Tập rằng chính quyền Trump ngày nay đang đối xử với Đảng Cộng sản Trung Quốc như Washington đã làm với Liên Xô, cố gắng đẩy nó xuống mồ.
Trong một bài phát biểu bùng nổ vào tuần trước, Ngoại trưởng Mike Pompeo đã gọi Tập là "một người tin tưởng thực sự vào một hệ tư tưởng toàn trị phá sản". "Nếu thế giới tự do không thay đổi nó", ông Pompeo nói, "Trung Quốc cộng sản chắc chắn sẽ thay đổi chúng ta".
Cứ như thể nhà ngoại giao Mỹ đang chỉ cho Tập lối ra vậy, vẫy ông ta đi trên con đường giống như Mikhail Gorbachev, nhà lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô.
Đối với Trung Quốc, tổng bí thư diễn tả về thuyết "diễn biến hòa bình" đáng sợ được xây dựng bởi John Foster Dulles trong những năm đầu của Chiến tranh Lạnh. Dulles, người giữ vị trí của ông Pompeo từ năm 1953 đến 1959, đã nói về một sự chuyển đổi chính trị của hệ thống xã hội chủ nghĩa Trung Quốc bằng biện pháp hòa bình. Bắc Kinh đã cảnh giác chống lại một động thái như vậy trong nhiều thập kỷ.
Bài phát biểu của ông Pompeo rất khiêu khích đến mức chưa được báo cáo thẳng thắn bên trong Trung Quốc. Những lời quở trách gay gắt về bài phát biểu đã được Tân Hoa Xã thực hiện, nhưng bản thân bài phát biểu của ông Pompeo thì không.
Rắc rối cho Đảng Cộng sản Trung Quốc, bài phát biểu chứa đầy những cụm từ nhằm thúc đẩy cái nêm phân biệt giữa nó và người dân Trung Quốc, phân biệt rõ ràng giữa hai đối tượng.
Về mặt biểu tượng, ông Pompeo đã có bài phát biểu tại một bảo tàng được xây dựng để tưởng nhớ Nixon, người có chuyến thăm bất ngờ tới Trung Quốc đã mở đường cho việc bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa hai nước vào năm 1979.
Việc thiết lập quan hệ Mỹ-Trung đã thay đổi tiến trình của lịch sử hiện đại.
Đảng Cộng sản Trung Quốc đã quyết định chia tay Đảng Cộng sản Liên Xô, theo nhiều cách mà nó đã theo, và thay vào đó bắt tay với Mỹ, mà sau đó nó đã buộc tội chủ nghĩa đế quốc.
Chính Nixon đã đưa ra lựa chọn táo bạo là hợp tác với Trung Quốc cộng sản để ngăn chặn kẻ thù số 1 của Mỹ, Liên Xô.
Sự sụp đổ của Liên Xô năm 1991 đã khiến Trung Quốc trở thành cường quốc cộng sản lớn duy nhất còn lại. Nhưng Hoa Kỳ đã không tìm cách chấm dứt sự cai trị của cộng sản ở Trung Quốc chỉ vì Trung Quốc không phù hợp với Mỹ và không xứng đáng với nỗ lực này.
Ngày nay, tình hình đã thay đổi và các quốc gia đang bị hạn chế vì vô số vấn đề.
Tám năm cầm quyền của ông Tập được đánh dấu bằng một nỗ lực không ngừng để củng cố đảng.
Một trong những bước đầu tiên mà Tập thực hiện là thành lập nhiều "nhóm nhỏ" khác nhau trong Ủy ban Trung ương đảng để trở thành cơ quan hoạch định chính sách cốt lõi của đất nước. Bản thân Tập trở thành người đứng đầu các nhóm mới.
Những động thái này tập trung quyền lực trong tay của Tập trong khi làm suy yếu quyền lực của Hội đồng Nhà nước, chính phủ quốc gia do Thủ tướng Lý Khắc Cường, đối thủ chính trị của ông Tập chủ trì.
Kết quả là, ngay cả các chính sách kinh tế vĩ mô mà theo truyền thống thuộc thẩm quyền của Thủ tướng cũng dần dần thuộc về Tập.
Điều này thể hiện rõ tại một hội nghị chuyên đề quy mô lớn có sự tham dự của một nhóm các nhà lãnh đạo doanh nghiệp tư nhân và công cộng được tổ chức tại Bắc Kinh vào ngày 21 tháng 7. Nó được chủ trì bởi Tập, người đi cùng với ba trong số bảy thành viên của Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị. Tập không có mặt, mặc dù được biết là đã ở Bắc Kinh ngày hôm đó.
Trong số những người được mời tham dự cuộc họp có đại diện của công ty con Trung Quốc của Microsoft và Panasonic cũng như của Công ty kỹ thuật số Hàng Châu Hikvision, nhà sản xuất camera giám sát hàng đầu của Trung Quốc, đang phải đối mặt với áp lực từ chính phủ Mỹ.
Rõ ràng là ông Tập và đảng đưa ra các chính sách, chứ không phải Thủ tướng Lý và chính phủ.
Kể từ khi nhậm chức, Tập đã đảo ngược quy định trong ba lĩnh vực. Ông đã ngăn sự tách rời giữa chính phủ và đảng, sự tách biệt giữa chính phủ và các công ty, và sự tách biệt giữa quân đội và các công ty.
Kết quả của "cải cách ngược" của Tập là đảng trở lại vị trí hàng đầu của mọi tổ chức.
Khẩu hiệu "hội nhập quân sự-dân sự" đưa ra một ví dụ điển hình.
Từ "quân đội" ở đây không có nghĩa là một quân đội quốc gia bình thường. Nó có nghĩa là Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA), nằm dưới sự chỉ huy tuyệt đối của đảng. Hội nhập quân sự-dân sự là khuôn khổ để các công ty tư nhân hợp tác hoàn toàn với PLA.
Mục tiêu của các công ty là theo đuổi lợi nhuận. Nhưng ở Trung Quốc, có các chi bộ trong các công ty. Với đảng tại bàn ra quyết định, họ khác biệt đáng kể so với tiêu chuẩn quốc tế của các công ty.
Hơn nữa, các công ty của Trung Quốc và người dân được yêu cầu theo tình báo quốc gia và các luật khác để hợp tác với chính phủ - về cơ bản là với đảng - để cung cấp thông tin khi cần thiết.
Cấu trúc độc đáo này của nhà nước cộng sản đã trở thành lực cản lớn đối với các công ty Trung Quốc như tập đoàn thiết bị viễn thông khổng lồ Huawei Technologies và nhà sản xuất camera giám sát Hikvision, có hoạt động tại Mỹ và các quốc gia tự do khác.
"Đảng, chính phủ, quân đội, dân sự và học thuật; đông, tây, nam, bắc và trung tâm, Đảng lãnh đạo mọi thứ". Đây là một trong những khẩu hiệu được phê chuẩn tại đại hội quốc gia cuối cùng của đảng năm 2017.
Trong cùng một đại hội, người ta cũng quyết định rằng năm mục tiêu để hiện thực hóa "hiện đại hóa" sẽ là năm 2035 thay vì vào khoảng năm 2049, kỷ niệm 100 năm thành lập Cộng sản Trung Quốc, như dự kiến ban đầu.
Nói cách khác, Trung Quốc sẽ bắt kịp và vượt Mỹ sớm hơn 15 năm so với kế hoạch.
Đương nhiên, chính quyền Trump đã rút ra tất cả các điểm dừng để chặn đối thủ của mình.
Trung Quốc đột ngột áp dụng luật an ninh quốc gia Hồng Kông, làm xói mòn nguyên tắc "một quốc gia, hai chế độ" đã áp dụng cho thuộc địa cũ của Anh kể từ khi vùng lãnh thổ này trở lại dưới sự cai trị của Trung Quốc vào năm 1997. Đó là một quyết định mà theo cộng đồng quốc tế quan ngại là đã đi xa khỏi lẽ thường.
Nhưng ưu tiên của đảng là lợi ích chính trị trong nước, bản năng sinh tồn của nó. Câu hỏi quyết định này sẽ đánh vào nền kinh tế quốc gia như thế nào đã được đặt ra phía sau đó.
Đúng như dự đoán, cuộc đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc đã leo thang và quan hệ ngoại giao đã giảm xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ. Chính quyền Trump đã bắt đầu nhắm vào chính chế độ cộng sản của Trung Quốc, với tiền đề rằng nhiều điều đã xảy ra trong nhiệm kỳ tám năm của Tập đã phá hoại trật tự thế giới dựa trên luật lệ.
Hoa Kỳ được cho là đang cân nhắc các hạn chế nhập cảnh đối với các thành viên của Đảng Cộng sản Trung Quốc và gia đình của họ. Đảng này có tới 92 triệu thành viên, nhiều hơn dân số Đức. Tổng số thành viên và thành viên gia đình của họ được cho là gần 300 triệu, gần bằng dân số Hoa Kỳ.
Nếu Mỹ cắt đứt quan hệ với giới tinh hoa của Trung Quốc, thì thực tế, điều đó có nghĩa là đóng băng trong quan hệ ngoại giao. Nó cũng sẽ rất nguy hiểm.
Nỗi ám ảnh của Tập về việc không trở thành Gorbachev và những nỗ lực không ngừng nghỉ của ông để củng cố Đảng đến cuối cùng giờ đã bị phản tác dụng.
Kim Mai
Theo Nikkei Asean Review
