Các nhà hoạt động và chuyên gia về nhân quyền cho biết, động thái mới nhất của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) nhằm áp đặt luật an ninh quốc gia đối với Hong Kong sẽ khiến thành phố này mất đi quyền tự trị và nền tự do dân chủ. Họ cảnh báo rằng nếu không có thế lực nào ngăn lại, chính quyền Bắc Kinh sẽ càng “được đà lấn tới” và có những hành động mạnh mẽ hơn để đặt Hong Kong dưới tầm kiểm soát của mình.
Tuần trước, ĐCSTQ thông báo rằng họ sẽ thông qua luật an ninh quốc gia cho Hong Kong, bỏ qua cơ quan lập pháp của đặc khu này. Quyết định này đã thu hút sự lên án của quốc tế, đồng thời kích động các nhóm biểu tình hoạt động rầm rộ tại đặc khu này, với kế hoạch thực hiện thêm nhiều cuộc biểu tình trong nhiều tuần tới.
Sau động thái của Bắc Kinh, vào ngày 27/5, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo tuyên bố rằng Hong Kong không còn là “đặc khu tự trị” độc lập khỏi Trung Quốc đại lục, khiến ‘vị thế đặc biệt’ của Hong Kong trong các giao dịch thương mại kinh tế với Hoa Kỳ lâm nguy.
Ngày 29/5 (rạng sáng 30/5 theo giờ Việt Nam), Tổng thống Trump tuyên bố một loạt các biện pháp trừng phạt Trung Quốc liên quan đến luật an ninh quốc gia áp đặt lên Hong Kong. Biện pháp đầu tiên Tổng thống Trump đưa ra là chấm dứt quy chế đặc biệt dành cho Đặc khu hành chính Hong Kong.
Các nhà phê bình lo ngại rằng khi Luật an ninh quốc gia này được áp dụng tại Hong Kong, với các điều khoản cấm các hoạt động “ly khai, lật đổ và hoạt động khủng bố”, ĐCSTQ sẽ sử dụng nó như một công cụ phục vụ việc đàn áp và áp bức những “phần tử” mà chính quyền này cho là có ý kiến bất đồng với mình. Các nhà hoạt động dân chủ địa phương và các nhà lập pháp lưu ý rằng luật an ninh quốc gia thường được sử dụng để truy tố và tống giam những người bất đồng chính kiến ở đại lục.
Luật này cũng đồng thời mở ra “cơ hội” cho các cơ quan an ninh của ĐCSTQ thiết lập các cơ sở và hoạt động tại Hong Kong.
Trao đổi với The Epoch Times, ông Thor Halvorssen, giám đốc điều hành của Tổ chức Nhân quyền phi lợi nhuận có trụ sở tại Washington cho biết: “Hong Kong sẽ tràn ngập các đặc vụ của chính phủ Trung Quốc, và những người bị buộc tội vi phạm luật an ninh quốc gia có thể sẽ không thể tự bảo vệ mình tại một tòa án công bằng”.
-
- Bức ảnh chụp từ trên không này được chụp vào ngày 23/10/2018 cho thấy các tòa nhà thương mại và dân cư ở Hong Kong vào ban đêm. (Dale de la Rey / AFP qua Getty Images)
Kế hoạch của ĐCSTQ
Theo ông Wilson Leung từ Tập đoàn Luật sư Tiến bộ có trụ sở tại Hong Kong, hành động của chính quyền Bắc Kinh không hoàn toàn gây bất ngờ.
Trao đổi với The Epoch Times, ông Leung nói: “Kế hoạch của Bắc Kinh luôn luôn nhằm nắm quyền kiểm soát tuyệt đối đối với những nơi họ cho là khu vực thuộc về mình. Họ coi Hong Kong là lãnh thổ chính đáng của mình, và không ai khác có thể lên tiếng [phản đối], kể cả người Hong Kong”.
Trước đó, một nỗ lực tương tự của Bắc Kinh để hợp pháp hóa một dự luật chống lật đổ chính quyền đương thời được ghi nhận lần cuối vào năm 2003, đã bị hủy bỏ sau khi nửa triệu người Hong Kong đã xuống đường biểu tình.
Ông Halvorssen cho biết hành động của ĐCSTQ là một nỗ lực nhằm chuyển sự chú ý ra khỏi những sai lầm của chính quyền này trong việc xử lý sự bùng phát của đại dịch viêm phổi Vũ Hán và các vấn đề nội bộ khác.
“Bắc Kinh đang cư xử như một kẻ bắt nạt và làm vậy như để nói với cộng đồng quốc tế rằng ‘Chúng tôi không còn quan tâm nữa’”, ông Halvorssen nói.
Trong khi đó, ĐCSTQ đã “mất kiên nhẫn” với các “quân tốt” thân Bắc Kinh ở Hong Kong, vì sau nhiều năm trì hoãn chính quyền Hong Kong vẫn thất bại trong việc ban hành Điều 23 - một dự luật chống các âm mưu lật đổ. ĐCSTQ đồng thời cũng không hài lòng khi chứng kiến sự thành công của cuộc biểu tình năm ngoái ở Hong Kong để chống lại dự luật dẫn độ; và cả việc phía ủng hộ dân chủ đã chiến thắng trong cuộc bầu cử quận, theo ông Halvorssen.
Ông cho biết: “Người dân Hong Kong đang rầm rộ lên tiếng rằng họ muốn được tự chủ. Chính phủ Trung Quốc kết luận rằng họ phải chính tay xử lý vấn đề này thay vì chờ đợi các đồng minh của họ ở Hong Kong thực hiện việc lập pháp”, ám chỉ Luật An ninh Quốc gia.
-
- Cảnh sát chống bạo động bắt giữ những người biểu tình ủng hộ dân chủ trong một cuộc biểu tình ở quận Causeway Bay vào ngày 27/5/2020 tại Hồng Kông, Trung Quốc. Thủ tướng Trung Quốc Li Keqiang cho biết hôm thứ Sáu trong Đại hội Nhân dân Quốc gia rằng Bắc Kinh sẽ thiết lập một hệ thống pháp lý và cơ chế thực thi hợp lý để bảo vệ an ninh quốc gia tại Hồng Kông. (Ảnh của Anthony Kwan / Getty Images)
Ngày 27/5, hàng ngàn người Hong Kong đã cùng xuống đường để phản đối Luật an ninh quốc gia do ĐCSTQ áp đặt và một dự luật gây tranh cãi khác sẽ hình sự hóa việc không tôn trọng quốc ca của Trung Quốc. Tính đến 6h chiều theo giờ địa phương, cảnh sát đã bắt giữ ít nhất 300 người.
Trong cuộc biểu tình ở Causeway Bay, Mục sư Chan nói với The Epoch Times rằng: “[Cán của] con dao này đang nằm trong tay của chính quyền [ĐCSTQ]. Bất cứ lúc nào họ cũng sẽ đâm vào cổ chúng tôi”.
Vấn đề cốt lõi
Theo ông Alan Leong, là một luật sư và là nhà lãnh đạo của đảng ủng hộ Dân chủ tại Hong Kong, phần “lõi” quan trọng của vấn đề là cần tách rời các hệ thống pháp lý của Đại lục và Hong Kong.
Trong khi hệ thống pháp luật của Hong Kong tuân thủ luật pháp, thì tòa án đại lục phục vụ để cải thiện quyền lực cai trị của ĐCSTQ, ông Leong nói với The Epoch Times.
Vào ngày 25/5, Hiệp hội luật sư Hong Kong đã ban hành một tuyên bố (pdf) nhấn mạnh vào “một số điều khoản đáng lo ngại và có vấn đề” về phạm vi pháp luật trong điều luật an ninh quốc gia này. Tuyên bố này đưa ra luận cứ rằng, Luật cơ bản - bản tiểu Hiến pháp của Hong Kong, đã trao cho Đại hội Đại biểu Nhân dân Trung Quốc (NPC) quyền ban hành luật chỉ trong các vấn đề liên quan đến “quốc phòng và đối ngoại cũng như các vấn đề khác nằm ngoài giới hạn quyền tự trị” của Hong Kong, mà không phải an ninh quốc gia.
Ông Leong khẳng định: “Đề xuất [luật an ninh quốc gia Hong Kong] hiện tại... đã thực sự vi phạm mọi quy định của các thỏa thuận ban đầu”.
Maggie Chan, một đại biểu Hong Kong tại NPC - cơ quan lập pháp “bù nhìn” trực thuộc ĐCSTQ, đã đề nghị thành lập một tòa án an ninh quốc gia trong đặc khu này. Đây sẽ là nơi các vụ án chỉ có thể được xét xử bởi các thẩm phán Trung Quốc.
“Điều này hoàn toàn không thể chấp nhận được và [nó] đang đưa một yếu tố bên ngoài vào hệ thống tư pháp của Hong Kong”, ông Leong nói.
-
- Cảnh sát chống bạo động bắt giữ một nhóm người trong cuộc biểu tình ở quận Causeway Bay của Hong Kong vào ngày 27/5/2020, khi các cơ quan lập pháp của thành phố tranh luận về một đạo luật cấm xúc phạm quốc ca Trung Quốc. (Isaac Lawrence / AFP qua Getty Images)
Chen Daoxiang, chỉ huy đồn trú quân đội Trung Quốc tại Hong Kong, thông qua truyền hình Trung Quốc đã đưa ra lời cảnh báo rằng quân đội Trung Quốc đã sẵn sàng cho việc “bảo vệ chủ quyền quốc gia”.
Vào ngày 26/5, Đặc khu trưởng Lâm Trịnh Nguyệt Nga cố gắng đảm bảo với người dân Hong Kong vào ngày 26/5 rằng đạo luật này sẽ chỉ nhắm vào “một số ít người” liên quan đến khủng bố hoặc âm mưu lật đổ chính quyền. Tuy vậy, ông Wilson Leung từ Nhóm Luật sư Tiến bộ của Hong Kong nói rằng những tuyên bố đó là “hoàn toàn sai lầm” và “thuần túy để tuyên truyền”.
Ông Leung cho biết, khi các nhân viên an ninh đại lục đến để thi hành quyết định của Bắc Kinh, Hong Kong sẽ sớm thấy “các vụ giam giữ kiểu đại lục với tất cả các hành vi lạm dụng mà chúng ta đã thấy trên đại lục”, ám chỉ đến cuộc đàn áp liên tục đối với nhóm học viên Pháp Luân Công và việc giam giữ hàng loạt người Duy Ngô Nhĩ ở các trại tập trung Tân Cương.
“Đó là bản chất tự nhiên của chế độ độc tài khi nói rằng: ‘Ôi, đừng lo lắng về những điều luật khủng bố hoặc luật an ninh quốc gia. Nếu bạn không có gì sai, chúng tôi sẽ không nhắm bạn làm mục tiêu’. Nhưng nếu bạn thấy những gì đã xảy ra ở Trung Quốc, thì nó thực sự hoàn toàn ngược lại”.
Chi phí kinh tế
Trong một cuộc phỏng vấn, ông Law Ka-chung, một trợ lý giáo sư tại khoa kinh tế của Đại học Thành phố Hong Kong nói rằng, ĐCSTQ đang phạm phải một “sai lầm lớn” khi gây nguy hiểm cho vị thế trung tâm tài chính toàn cầu của Hong Kong.
Sự tin tưởng của các nhà đầu tư đối với các luật lệ và quyền tự chủ của Hong Kong so với đại lục đã ở mức thấp kỷ lục sau khi bùng nổ cuộc khủng hoảng do dự luật dẫn độ hồi năm ngoái. Và ở hiện tại, nó có thể sẽ tiếp tục theo quỹ đạo đi xuống sâu hơn nữa, luật sư Ka-chung nói.
Vị luật sư này suy đoán rằng có thể ĐCSTQ sẽ không áp đặt luật an ninh một cách nghiêm khắc ngay lập tức, vì đây là một động thái sẽ tạo ra một cú sốc bất ngờ có thể dẫn đến sự sụp đổ đối với nền kinh tế của Hong Kong. Nhưng dần dần các điều khoản hà khắc của Trung Quốc sẽ được phơi bày theo đường dài.
Ông Law cũng dự đoán việc di cư khỏi Hong Kong theo quy mô lớn có thể sẽ nổ ra, tương tự như khi đặc khu này được trao trả lại cho Trung Quốc vào năm 1997.
Ông Law nhận định rằng đạo luật này có thể sẽ mang lại sự bất ổn và gia tăng khoảng cách xã hội về lâu dài, khi tăng trưởng kinh tế của Hong Kong gắn kết hơn với đại lục: Người đại lục có thể thống trị các vị trí cấp cao trong các công ty, trong khi sự tham gia của các nhân tố nước ngoài vào các ngành có giá trị cao như kế toán, bảo hiểm và môi giới, có thể sẽ quy hẹp lại đáng kể.
-
- Người biểu tình ở Hong Kong biểu tình phản đối luật an ninh quốc gia của Trung Quốc tại quận Mongkok ở Hong Kong, vào ngày 27/5/2020. (Billy H.C. Kwok / Getty Images)
Với thông báo của Ngoại trưởng Hoa Kỳ Pompeo, danh hiệu “thành phố quốc tế” gắn liền với bản sắc riêng biệt của Hong Kong so với Trung Quốc Đại lục đang bị đe dọa.
Trước đây, theo luật của Hoa Kỳ, Hong Kong có các đặc quyền đặc biệt bao gồm trong các lĩnh vực thương mại, đầu tư và nhập cư.
Thành phố này cũng là một trong những thị trường xuất khẩu lớn của Hoa Kỳ về rượu vang, thịt bò và các sản phẩm nông nghiệp.
Ông Samuel Chu, người sáng lập và là giám đốc điều hành của nhóm vận động chính sách của Hội đồng Dân chủ Hong Kong có trụ sở tại Washington, khẳng định: “Một khi [luật] này thực sự đi theo đường lối mà ĐCSTQ đang đe dọa sẽ thực thi, nó sẽ kích động và di dời rất nhiều cộng đồng doanh nghiệp đã được cảnh báo vào thời điểm này. Một khi thực sự gây kinh động cho cộng đồng doanh nghiệp, bạn sẽ thấy được khoản chi phí để thực hiện các động thái nhằm bảo vệ bản thân họ về lâu dài”.
Phần lớn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài vào Trung Quốc được chuyển thông qua Hong Kong. Sẽ không dễ dàng để ĐCSTQ tìm được một sự thay thế khi vị thế của Hong Kong đang đi xuống như hiện nay. Ông Law nói, kể từ đầu những năm 2000 “Bắc Kinh từ lâu đã có chương trình xây dựng Thượng Hải. Tuy nhiên, sau 10 đến 20 năm, họ vẫn không thể khiến Thượng Hải trở thành trung tâm tài chính quốc tế”.
Ông Leung khẳng định, kết cục của Hong Kong trong tương lai sẽ gây ra những hệ quả nhất định đối với thế giới.
Ông nhấn mạnh: “Hong Kong thực sự đang đi đầu trong cuộc đấu tranh giữa thế giới tự do và thế giới độc tài. Nếu Hong Kong sụp đổ, thì bạn có thể chắc chắn rằng tiếp theo sẽ là Đài Loan… và rồi rất sớm thôi, bạn sẽ thấy nó [sức ảnh hưởng của ĐCSTQ] lan rộng khắp thế giới”.
Du Miên
Theo The Epoch Times
