Truyền thông Anh đưa tin rằng các nhà khoa học từ một số trường đại học hàng đầu của Anh đã hợp tác với các tổ chức nghiên cứu của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), đây là các tổ chức nằm trong danh sách trừng phạt của Mỹ vì giúp ĐCSTQ nghiên cứu vũ khí hạt nhân. Sự việc này bị gọi là một "vụ bê bối quốc gia", chính phủ Anh đã có lời hồi đáp về vấn đề này.
Tờ The Telegraph đưa tin ngày 1/3 rằng, các nhà khoa học từ 33 trường đại học của Anh đã hợp tác với Học viện Vật lý Kỹ thuật Trung Quốc (CAEP) hoặc các tổ chức trực thuộc Học viện này. Trong 33 trường đại học này có 18 trường đại học danh tiếng của Russell Group, chẳng hạn như Đại học Queen Mary London (Queen Mary University of London), Đại học Liverpool (University of Liverpool), Đại học Cambridge (University of Cambridge), Đại học Edinburgh (The University of Edinburgh), Đại học Manchester (The University of Manchester) và các trường khác.
Học viện Vật lý Kỹ thuật Trung Quốc (CAEP) chịu sự giám sát trực tiếp của Ủy ban Quân sự ĐCSTQ và đã bị đưa vào danh sách trừng phạt của Hoa Kỳ vì giúp ĐCSTQ phát triển vũ khí hạt nhân và công nghệ quân sự.
Một số nhà khoa học của Anh và ĐCSTQ đã cùng xuất bản hàng chục bài nghiên cứu. Có nhà khoa học cao cấp của Anh còn vừa làm việc tại trường đại học của Anh, vừa làm việc tại Học viện Vật lý Kỹ thuật Trung Quốc (CAEP). Ví dụ: cựu Giáo sư Đại học Cambridge - Simon Redfern từng là giáo sư thỉnh giảng tại Trung tâm Nghiên cứu Khoa học & Công nghệ Cao áp Bắc Kinh (HPSTAR) trực thuộc CAEP; Tiến sĩ Gilberto Teobaldi, trưởng nhóm vận hành phòng thí nghiệm của chính phủ Anh, trở thành "thành viên không chính thức" của HPSTAR và đã hợp tác cùng các nhà khoa học của Trung tâm này để xuất bản ít nhất bảy bài luận.
Kể từ năm 2014, Đại học Cambridge đã tiếp nhận ít nhất 3 nhà nghiên cứu đến từ CAEP, trong đó có 1 học giả Trung Quốc thuộc phòng thí nghiệm “sóng xung kích và nổ vật lý” của CAEP. Đại học Edinburgh và Đại học Queen Mary London cũng có mối quan hệ hợp tác với phòng thí nghiệm này.
Chính phủ Anh sẽ "xác minh và giảm thiểu" thiệt hại
The Telegraph bình luận rằng các dự án chung này cho thấy, tiền đóng thuế của người dân Anh và các cơ sở khoa học tiên tiến của chính phủ Anh, bao gồm siêu máy tính quốc gia Anh ARCHER và máy gia tốc hạt Diamond Light Source trị giá 260 triệu bảng, đều có khả năng đã bị sử dụng để giúp đỡ ĐCSTQ nghiên cứu vũ khí hạt nhân.
Vụ việc này được dư luận Anh gọi là "bê bối quốc gia", giới chính trị hối thúc chính phủ Anh và các trường đại học cần có hành động khẩn cấp để chấm dứt mối hợp tác đầy rủi ro này.
Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại của Hạ viện Anh - ông Tom Tugendhat gọi hiện tượng này là “rất không bình thường”. “Một số trường đại học thiếu cảnh giác với các đối tác khiến họ bị cáo buộc thông đồng với các nước thù địch, xâm phạm nhân quyền và phá hoại an ninh của Anh". "Rõ ràng, họ cần nhận thức được trách nhiệm của mình, nhưng chính phủ cũng có trách nhiệm đảm bảo rằng các trường đại học này nhận thức được hậu quả mà mối quan hệ hợp tác này mang lại", ông nói.
Đáp lại kết quả điều tra từ The Telegraph, người phát ngôn của chính phủ Anh nói rằng Vương quốc Anh "sẽ không chấp nhận hợp tác với (các tổ chức) gây tổn hại đến an ninh quốc gia” của Anh và “sẽ tiếp tục hợp tác với các bộ phận liên quan để xác minh và giảm thiểu rủi ro".
Hiện tại, cơ quan an ninh Anh đang điều tra ít nhất 200 học giả người Anh bị tình nghi giúp ĐCSTQ phát triển vũ khí hủy diệt hàng loạt. Nếu bị kết tội vi phạm “Lệnh kiểm soát xuất khẩu năm 2008”, họ có thể phải đối mặt với án tù 10 năm.
Đông Phương
