Taliban đang tấn công và chiếm giữ các thành phố quan trọng ở phía Nam đất nước. Quan chính phủ đang ở thế phòng thủ. Điều này cho thấy sự thay đổi trong chiến lược nổi dậy của phiến quân Taliban và Afganistan đang đứng trước nguy cơ nội chiến.
Bạo lực đang leo thang trên khắp đất nước Afghanistan khi quân đội Mỹ và NATO đang tiến hành rút toàn bộ lực lượng ra khỏi quốc gia Nam Á sau 20 năm can thiếp quân sự và giúp xây dụng quốc gia, dự kiến kết thúc trước ngày 31/8. Phiến quân Taliban đang tấn công ba thủ phủ của ba tỉnh phía Nam và có khả năng sẽ chiếm giữ vùng phía Nam Afghanistan, Nikkei Asia đưa tin.
Hôm thứ Tư ngày 4/8, một vụ đánh bom gần "Khu vực xanh" kiên cố của Kabul đã làm ít nhất 3 người thiệt mạng và 7 người bị thương tại một khu chợ sầm uất. Một phát ngôn viên của chính phủ cho biết cuộc tấn công nhằm vào một quan chức cấp cao của chính phủ Afghanistan.
Theo BBC, Taliban thừa nhận họ đứng sau vụ nổ bom xe gần nhà của Bộ trưởng Quốc phòng Afghanistan Bismillah Mohammadi. Ông Mohammadi không có nhà vào thời điểm vụ đánh bom xảy ra, nhưng ít nhất 4 trong 5 kẻ tấn công Taliban đã bị giết chết trong vụ đấu súng diễn ra sau đó giữa lực lượng an ninh và Taliban.
-
- Lực lượng an ninh Afghanistan đã phong tỏa hiện trường sau vụ đánh bom nhà Bộ trưởng Quốc phòng Afganistan vào đêm thứ Ba 3/8
Theo Nikkei, vụ nổ xảy ra ngay sau cuộc điện đàm giữa Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken và Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani, người đã đồng ý về sự cần thiết phải đẩy nhanh các cuộc đàm phán hòa bình đang bị đình trệ với Taliban và lên án các cuộc tấn công đang diễn ra của quân nổi dậy, Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết.
Cuộc điện thoại diễn ra sau khi ông Ghani chỉ trích người Mỹ vào cuối tuần qua về điều mà ông gọi là "sự rút quân vội vàng" đang dẫn đến những lợi ích nhanh chóng của Taliban.
Người Mỹ theo dõi vụ ném bom Kabul với một lời cảnh báo nghiệt ngã: viễn cảnh nội chiến. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Ned Price nói rằng, nếu Taliban phá hoại các cuộc đàm phán hòa bình, "họ sẽ là những kẻ hạ đẳng và sẽ bị cộng đồng thế giới tẩy chay... và mối quan ngại chính của tất cả chúng ta là Afghanistan sẽ xảy ra nội chiến".
Trên thực tế, việc Taliban ngày càng chiếm và kiểm soát thêm nhiều lãnh thổ đã đem đến cho phiến quân vị trí có lợi hơn trong các cuộc đàm phán đang bị đình trệ.
"Tại thời điểm này, họ [Taliban] đang yêu cầu được nắm hầu hết quyền lực trong chính phủ kế tiếp", Zalmay Khalilzad, đặc phái viên Mỹ về hòa giải Afghanistan, cho biết tại Diễn đàn An ninh Aspen vào thứ Ba.
Với việc quân đội Mỹ rút quân khỏi Afghanistan gần như hoàn tất và Lầu Năm Góc báo cáo đã hoàn thành 95% chương trình rút quân, tình hình quân sự đã xấu đi theo quan điểm của Kabul và Washington.
Theo Tướng Mark Milley, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, Taliban và những người ủng hộ họ đã có "động lực chiến lược" và đã kiểm soát khoảng một nửa trong số 400 tỉnh lỵ của đất nước.
Điều quan trọng, quân nổi dậy hiện đã sẵn sàng để đánh chiếm ba thành phố lớn ở vành đai phía Nam của đất nước: ở phía Đông Nam, Kandahar, thủ phủ của tỉnh cùng tên, được gọi là thủ đô thời trung cổ của Afghanistan, thủ đô tinh thần của người Pashtun và nơi sinh của Taliban; ở phía Nam, Lashkar Gah, thủ phủ của tỉnh Helmand rộng lớn; và ở phía Tây, Herat, thủ phủ của tỉnh cùng tên, giáp với Iran. Quân nổi dậy đã chiếm các cửa khẩu quốc tế với Pakistan, Iran và Tajikistan.
Hãng tin AP cho biết Taliban đã chiếm được 9 trong số 10 quận của Lashkar Gah, và các lực lượng chính phủ đã sơ tán 200.000 cư dân của thành phố. Cuộc giao tranh diễn ra dữ dội, với quân đội Afghanistan thường xuyên ở thế phòng thủ và được hỗ trợ bởi các cuộc không kích của Hoa Kỳ cũng như các lực lượng biệt kích đặc nhiệm bay đến từ Kabul. Không rõ liệu chiến dịch không kích của Mỹ đang được tiến hành từ các lực lượng vẫn còn ở Afghanistan hay từ các cơ sở hải quân của Mỹ ở Biển Ả Rập, Nikkei Asia cho hay.
Các hình ảnh trên mạng xã hội từ người dân cho thấy Taliban đã xâm nhập vào các khu vực của thành phố cũng như nhà của người dân, trong khi quân nổi dậy hiện kiểm soát các đài truyền hình và đài phát thanh của thành phố. Nếu rơi vào tay Taliban, Lashkar Gah sẽ là thành phố đầu tiên bị Taliban chiếm giữ trong 20 năm qua.
-
- Hàng nghìn người ở tỉnh Helmand đã phải sơ tán do giao tranh trong những tháng gần đây
Theo AP, hai thành phố khác bị Taliban tấn công cũng đang được Mỹ hỗ trợ trên không cho các lực lượng Afghanistan. Tại Herat, nơi có vẻ như sẽ thất thủ vào cuối tuần qua, các lực lượng Afghanistan đã đẩy lùi Taliban và mở cửa trở lại sân bay địa phương. Nhưng Kandahar vẫn bị bao vây, và Taliban đã tìm cách tấn công sân bay, buộc nó phải đóng cửa.
Reuters cho hay, việc mất Lashkar Gah sẽ là một đòn giáng mạnh đối với chính phủ, vốn đã cam kết bảo vệ các trung tâm chiến lược sau khi vùng nông thông rơi vào tay Taliban trong những tháng gấn đây.
Liên hợp quốc báo cáo hôm thứ Ba rằng ít nhất 40 thường dân đã thiệt mạng ở Lashkar Gah trong 24 giờ trước đó. Hôm thứ Tư 4/8, hàng trăm người bị thương từ Laskar Gah và Greshk lân cận được đưa đến các bệnh viện khi các cuộc không kích và đụng độ trên bộ tiếp tục diễn ra gần các cơ sở y tế và khu dân cư.
"Các bệnh viện đang tiếp nhận xác chết, người bị thương và một số phụ nữ mang thai. Thường dân là những người bị ảnh hưởng nặng nề nhất", Shir Ali Shaker, người đứng đầu Sở Y tế Công cộng Helmand cho biết, Reuters dẫn lời.
Sự thúc đẩy này nhằm chiếm được một phần của cái mà các nhà nhân khẩu học gọi là "Vùng Hồi giáo Pashtun" chạy giữa Pakistan và Afghanistan cho thấy Taliban đã thay đổi chiến lược.
Asfandyar Mir, một chuyên gia chống khủng bố tại Trung tâm An ninh và Hợp tác Quốc tế, Đại học Stanford cho biết: “Ở giai đoạn này của cuộc xung đột, giới tinh hoa hàng đầu của Taliban có thể coi một nhà nước ủng hộ với một hoặc nhiều thủ phủ cấp tỉnh ở khu vực này của Afghanistan là một nguồn lợi ích chính trị và vật chất.
Trong giai đoạn đầu của cuộc rút quân của Hoa Kỳ, được Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden tuyên bố vào tháng 4, Taliban chiếm các vùng quê thưa dân và hẻo lánh, nơi các lực lượng Afghanistan hoặc nhanh chóng đầu hàng hoặc bị quân nổi dậy áp đảo. Nhưng khi các cuộc đàm phán hòa bình với chính phủ của Tổng thống Ghani không thành công và các lời kêu gọi ngừng bắn bị cả hai bên phớt lờ, Taliban đã tiến hành cuộc chiến ở các trung tâm đô thị.
Ông Mir nói: “Ban đầu có vẻ như họ chỉ muốn gây áp lực [lên các thủ phủ của tỉnh] nhưng giờ đây dường như có sự thay đổi trong chiến lược và Taliban đang tìm cách chiếm giữ họ”, ông Mir cho biết thêm rằng các thành phố này có giá trị chính trị lớn đối với cả chính phủ Afghanistan và phiến quân Taliban.
"Từ quan điểm của chính phủ, Kandahar và Herat là một trong những thành phố lớn nhất sau Kabul và là biểu tượng cho sự nắm giữ chính trị của chính phủ ở phía Nam và phía Tây. Đối với Taliban, Kandahar và Lashkar Gah là những viên ngọc quý cho căn cứ của cuộc nổi dậy và được giới lãnh đạo chính trị Pashtun thống trị ở phía Nam xem là rất quan trọng. Ngoài ra còn có hoạt động buôn bán ma túy quy mô lớn ở khu vực này của đất nước, mà Taliban kiểm soát thuế và tạo ra nguồn thu từ đó", Theo Nikkei Asia.
Nguyên Hương
