Trong bài phát biểu tại “Ủy ban xúc tiến quan hệ New Zealand-Trung Quốc” do chính phủ New Zealand thành lập vào tuần trước, Ngoại trưởng New Zealand Nanaia Mahuta đã trình bày về chính sách đối ngoại của nước này với Trung Quốc, đồng thời bày tỏ "bất an" trước việc bành trướng quyền hạn của Liên minh Ngũ Nhãn (Five Eyes). Bài phát biểu của bà Mahuta đã thu hút sự chú ý của ngoại giới và giới truyền thông quốc tế.
“Ngũ Nhãn” là liên minh các cơ quan tình báo của năm nước, bao gồm Mỹ, Anh, Canada, Úc và New Zealand.
Trong bài phát biểu hôm 19/4, bà Mahuta đã đề cập đến vai trò của New Zealand trong Liên minh Ngũ Nhãn, và nói rằng liên minh này không nên đi lệch hướng trong việc sắp xếp chia sẻ thông tin tình báo giữa các nước thành viên.
Ngoài ra, bà Mahuta còn trình bày chi tiết về các thỏa thuận thương mại song phương giữa New Zealand và Trung Quốc, đồng thời đề cập đến những bất đồng với các quốc gia thành viên trong liên minh về vấn đề nhân quyền của Trung Quốc.
Kể từ năm 2017, Trung Quốc đã trở thành đối tác thương mại lớn nhất của New Zealand. Đầu năm 2021, New Zealand đã từ chối ký vào tuyên bố chung chỉ trích Trung Quốc của Liên minh Ngũ Nhãn, bao gồm các vấn đề về Tân Cương và Hong Kong. New Zealand tuyên bố rằng, nước này đã bày tỏ lập trường khác biệt của mình về các vấn đề liên quan.
"Liên minh Ngũ Nhãn" và các vấn đề về Trung Quốc
Bài phát biểu của Ngoại trưởng New Zealand đã khiến dư luận náo động. Bà Mahuta nói với các kênh truyền thông New Zealand hôm 20/4 rằng, Liên minh Ngũ Nhãn chỉ liên quan đến khuôn khổ về an ninh và tình báo và "được thành lập cho các mục đích cụ thể, không cần thiết phải đưa ra phản ứng mỗi khi Trung Quốc xuất hiện vấn đề". Bà Mahuta cho rằng, việc xây dựng một sự đồng thuận rộng lớn hơn trong khu vực mới là "việc mà chúng ta nên làm hơn".
Hai ngày sau bài phát biểu của bà Mahuta, Ngoại trưởng Úc Marise Payne đã có chuyến thăm đến New Zealand vào ngày 21/4.
Khi trả lời câu hỏi của giới truyền thông liên quan đến "Liên minh Ngũ Nhãn và Trung Quốc, bà Payne nói, Úc cho rằng, Liên minh Ngũ Nhãn là một liên minh chiến lược rất quan trọng. Bà Payne nói rằng, các quốc gia sẽ bày tỏ mối quan tâm của họ theo cách họ lựa chọn, mặc dù Úc và New Zealand là "những người bạn rất thân thiết", "nhưng mỗi quốc gia đều có quan điểm độc lập của mình”.
Bắc Kinh bày tỏ hoan nghênh
Bắc Kinh ngay lập tức ca ngợi bài phát biểu của bà Mahuta và nhắc lại mối quan hệ tốt đẹp giữa Trung Quốc và New Zealand, đồng thời cùng New Zealand lên án quyết định bành trướng quyền lực của Liên minh Ngũ Nhãn.
Trong cuộc họp báo ngày 20/4, ông Uông Văn Bân, Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, nói rằng, ông bày tỏ đánh giá cao sự coi trọng và nỗ lực của New Zealand trong “quan hệ Trung Quốc-New Zealand”. "Kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao 49 năm đến nay, quan hệ Trung Quốc-New Zealand đã có những bước phát triển vượt bậc. Trung Quốc sẵn sàng nỗ lực cùng New Zealand tăng cường đối thoại, làm sâu sắc hơn quan hệ hợp tác, và loại bỏ sự can thiệp, đồng thời sẽ thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với New Zealand”.
Trên thực tế, năm 2008, New Zealand là nước đầu tiên công nhận địa vị kinh tế thị trường của Trung Quốc và cũng là nước đầu tiên ký hiệp định thương mại tự do với Trung Quốc.
Kể từ năm 2017, Trung Quốc đã trở thành đối tác thương mại lớn nhất của New Zealand. Theo dữ liệu, thương mại xuất nhập khẩu giữa New Zealand và Trung Quốc vượt quá 33 tỷ SGD (khoảng 30 tỷ USD). Vào tháng 1/2021, hai nước đã ký một thỏa thuận nâng cấp về tự do thương mại. Ở Trung Quốc, các sản phẩm từ sữa và sản phẩm gỗ của New Zealand được hưởng phi thuế quan hoặc giảm thuế.
Mai Hạ
(t/h)
