Nhà Trắng có kế hoạch hủy thị thực của hàng ngàn sinh viên cao học Trung Quốc học tại những trường đại học Trung Quốc có mối liên hệ với Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Hoa.
Ngoại trưởng Mike Pompeo đã thảo luận về kế hoạch trên với Tổng thống Trump trong cuộc họp hôm 26/5, tờ New York Times đưa tin.
Kế hoạch hủy thị thực được đưa ra trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Trump đang tìm cách trừng phạt Trung Quốc sau khi Bắc Kinh có động thái áp dụng luật an ninh quốc gia mới đối với Hồng Kông, vốn bị ông Pompeo lên án trong tuần này. Vấn đề hủy bỏ thị thực đã được chính quyền ông Trump thảo luận trước khi Bắc Kinh có động thái với lãnh thổ này.
Việc hủy visa có thể ảnh hưởng đến ít nhất 3.000 trong số khoảng 360.000 sinh viên Trung Quốc đang học tập tại Hoa Kỳ.
Sinh viên Trung Quốc chiếm tỷ lệ lớn nhất trong số sinh viên quốc tế tại các trường đại học Hoa Kỳ, vốn phụ thuộc vào học phí từ những sinh viên này. Các trường đại học này dự kiến sẽ phản đối hành động của chính quyền, theo tin từ The New York Times.
F.B.I. và Bộ Tư pháp đã cảnh báo các trường đại học về mối nguy hiểm tiềm tàng của các điệp viên Trung Quốc trong cộng đồng sinh viên - đặc biệt là trong ngành khoa học. Tuy vậy những trường này muốn tuyển những sinh viên trên do quốc tịch của họ và cho biết các quy trình bảo mật được áp dụng, The Times đưa tin.
“Tại Trung Quốc, phần lớn xã hội thuộc quyền kiểm soát của chính phủ hoặc trực thuộc chính phủ”, ông Frank Wu, giáo sư luật và là chủ tịch sắp tới của trường Queens College thuộc trường Đại học thành phố New York, trao đổi với tờ New York Times. “Bạn không thể hoạt động được ở đó nếu bạn không thoải mái với hệ thống [chính trị] này”.
“Việc nhắm vào một số giáo sư, học giả, sinh viên và du khách tiềm năng từ Trung Quốc là sự đánh đồng và chỉ thấp hơn việc cấm tất cả. Tuy rằng việc này là có chọn lọc. Đó là dựa trên nguồn gốc quốc gia ", ông nói thêm.
Việc hủy bỏ thị thực không nhằm mục đích trừng phạt các sinh viên, những người có khả năng sẽ không bị buộc tội vì bất kỳ hành vi sai trái nào, mà nhắm vào các trường đại học quân sự Trung Quốc có quan hệ với Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Hoa.
Hoa Kỳ tin rằng những trường đại học này thường đào tạo sinh viên nghiệp vụ gián điệp và khuyến khích thu thập thông tin tình báo khi họ ở Hoa Kỳ.
Các quan chức Hoa Kỳ khác tin rằng sinh viên Trung Quốc sống ở Hoa Kỳ có khả năng bị các cơ quan tình báo Hoa Kỳ nhắm đến.
Hoa Kỳ không nêu tên cụ thể của những trường đại học Trung Quốc hoặc đại học ở Hoa Kỳ sẽ bị ảnh hưởng.
Bộ Ngoại giao từ chối bình luận với tờ New York Times.
Song song với động thái trên của Nhà Trắng, các nhà lập pháp đảng Cộng hòa của Mỹ đã đề xuất luật cấm công dân Trung Quốc nhận thị thực cho nghiên cứu sau đại học ngành khoa học và công nghệ tại Mỹ.
Thượng nghị sĩ Tom Cotton, Thượng nghị sĩ Marsha Blackburn và Dân biểu David Kustoff đã công bố một dự luật vào ngày 27/5, nói rằng dự luật là biện pháp chống lại hoạt động gián điệp và trộm cắp học thuật và sở hữu trí tuệ (IP) của nhà nước Trung Quốc trong các trường đại học của Mỹ.
"Bắc Kinh lợi dụng thị thực sinh viên và nghiên cứu sinh để đánh cắp bí mật khoa học, công nghệ, kỹ thuật và sản xuất từ các tổ chức nghiên cứu và học thuật của Mỹ. Chúng ta đã cho Trung Quốc lợi dụng tiền thuế của người Mỹ quá lâu; đã đến lúc bảo đảm các đơn vị nghiên cứu của Hoa Kỳ chống lại gián điệp kinh tế của ĐCSTQ [Đảng Cộng sản Trung Quốc]", Thượng nghị sĩ Marsha Blackburn nói.
Đạo luật này cũng sẽ ngăn những người tham gia chương trình tuyển dụng nhân tài nước ngoài của Trung Quốc được nhận các khoản tài trợ nghiên cứu liên bang về khoa học và công nghệ.
Căng thẳng đã gia tăng giữa Washington và Bắc Kinh trong vài tháng qua về các vấn đề thương mại, công nghệ cũng như cáo buộc về việc xử lý sai lầm của Bắc Kinh với đại dịch viêm phổi Vũ Hán.
Minh Dũng
