Gần đây, chính quyền Hong Kong đã gửi công hàm cho nhiều lãnh sự quán nước ngoài tại Hong Kong, thông báo rằng Hong Kong không còn công nhận hộ chiếu hải ngoại của Anh (BNO) do Vương quốc Anh thiết lập cho người dân Hong Kong và yêu cầu họ không chấp nhận những hộ chiếu đó. Các nhà ngoại giao nước ngoài trú tại Hong Kong đã phản ứng mạnh mẽ về việc này, cho rằng đây là một kiểu "xúc phạm ngoại giao" đối với họ, và hầu hết các nước đều phớt lờ yêu cầu này.
VOA dẫn nguồn tin từ Reuters cho biết, chính quyền Hong Kong đã thông báo cho khoảng một chục lãnh sự quán nước ngoài, kể từ ngày 31/1 năm nay, Hong Kong sẽ không còn công nhận hộ chiếu BNO là giấy thông hành hợp lệ. Chính phủ Hong Kong yêu cầu người dân phải sử dụng hộ chiếu Hong Kong.
Động thái của chính quyền Hong Kong ngay lập tức khiến các cơ quan ngoại giao nước ngoài tại Hong Kong rất phản cảm, họ gọi đây là hành vi “xúc phạm ngoại giao". Một quan chức ngoại giao cấp cao của phương Tây đã đọc lá thư của chính phủ Hong Kong và nói với Reuters: "Hầu hết các quốc gia sẽ phớt lờ yêu cầu này". “Chính phủ Hong Kong đã đi quá giới hạn, họ không có quyền ra lệnh cho bất kỳ quốc gia nào phải thừa nhận hộ chiếu của quốc gia nào đó”.
Một nhà ngoại giao khác mô tả hành vi của chính quyền Hong Kong là "gần như khiêu khích". Ông nói rằng chính quyền Hong Kong chưa bao giờ làm bất cứ điều gì như thế này, [trước kia] họ luôn ghi nhớ vị thế trung tâm tài chính quốc tế của Hong Kong, nên họ luôn hành xử một cách nhất quán và có quy củ. Có lẽ do ảnh hưởng từ chính sách ngoại giao chiến lang của Đảng Cộng sản Trung Quốc, tác phong đối ngoại của chính quyền Hong Kong cũng trở nên thô lỗ.
Reuters cho biết, các quan chức Nhật Bản, Hàn Quốc, Ý, New Zealand và các quốc gia khác nói rằng họ sẽ tiếp tục công nhận hộ chiếu BNO và cấp thị thực tương ứng. Bộ Ngoại giao Hàn Quốc cho biết họ chưa nhận được thông báo từ chính phủ Hong Kong. Phía Hungary cho biết đã nhận được và bắt đầu thảo luận với chính quyền Hong Kong để có những điều chỉnh tương ứng đối với chương trình việc làm trong các kỳ nghỉ.
Hoa Kỳ, Phần Lan, Na Uy và các quốc gia khác cũng cung cấp các chương trình việc làm bán thời gian và chương trình trao đổi sinh viên tương tự cho người dân Hong Kong. Người Hong Kong có thể dùng hộ chiếu BNO để đăng ký tham gia các chương trình này.
Việc Hoa Kỳ có nhận được văn bản từ chính quyền Hong Kong hay không vẫn chưa rõ ràng, nhưng một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết BNO vẫn được tính là hợp lệ trong các đơn xin cấp thị thực đến Hoa Kỳ.
VOA đưa tin rằng, hộ chiếu BNO là lời hứa của chính phủ Anh đối với người dân Hong Kong khi Hong Kong được trả lại Trung Quốc vào năm 1997, để sử dụng trong những tình huống “vạn nhất” (ý chỉ điều không hay nào đó rất ít có khả năng xảy ra). Kể từ khi Bắc Kinh áp đặt Luật An ninh Quốc gia tại Hong Kong vào tháng 6 năm ngoái, phía Anh đã khởi động chương trình BNO nhằm giúp đỡ những cư dân muốn rời Hong Kong và nhập cư vào Anh. Hộ chiếu BNO không những kéo dài thời gian lưu trú tại Vương quốc Anh cho những cư dân Hong Kong mang loại hộ chiếu này, mà còn giúp họ thuận tiện hơn trong việc xin hộ chiếu công dân Anh.
Phía Anh tuyên bố rằng sau khi Trung Quốc thực thi Luật An ninh Quốc gia Hong Kong, việc cung cấp hộ chiếu BNO cho người Hong Kong là một phần trong cam kết đạo đức mang tính lịch sử của Anh đối với người Hong Kong.
Hiện nay, nhiều người trẻ ở Hong Kong đều sử dụng giấy thông hành này để đến Châu Âu, Bắc Mỹ và Châu Á làm việc và thực tập trong kỳ nghỉ của họ. Tuy nhiên, do mối quan hệ giữa Anh và Trung Quốc ngày càng xấu đi, chính quyền Bắc Kinh đã nhiều lần tuyên bố rõ ràng rằng, cả Trung Quốc đại lục và Hong Kong đều không công nhận hoặc chấp nhận hộ chiếu BNO. Việc chính quyền Hong Kong thông báo cho các cơ quan ngoại giao của nước ngoài tại Hong Kong không tiếp tục chấp nhận loại giấy thông hành này được coi là một động thái quan trọng mà chính quyền Bắc Kinh và Hong Kong đang thực hiện nhằm tẩy chay hộ chiếu BNO của Anh.
Hiện nay Hong Kong có khoảng ba triệu cư dân có hộ chiếu BNO hoặc đáp ứng các yêu cầu để đăng ký xin cấp hộ chiếu này.
Đông Phương
