Lạm dụng thuốc kháng sinh - vấn đề không mới nhưng cũng chưa bao giờ là cũ - xảy ra ngày càng phổ biến khi ai trong chúng ta cũng có thể mua được kháng sinh, thậm chí có khi không cần bác sĩ kê đơn. Lạm dụng thuốc kháng sinh sẽ để lại rất nhiều hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt là ở trẻ nhỏ...
Mới đây, một nghiên cứu đã đưa ra thêm một nguyên nhân nữa khiến các bác sĩ phải ngần ngại về việc có nên kê đơn có quá nhiều thuốc kháng sinh cho người bệnh hay không.
Các bác sĩ chăm sóc sức khỏe ban đầu ở Anh đã thực hiện hơn 300 triệu ca khám bệnh mỗi năm và ít nhất ¼ trong số đó là trẻ em. ⅔ những ca bệnh nhi này đến khám chủ yếu vì ho, đau họng hay đau tai. Đây là những bệnh lý mà trẻ nhỏ thường hay mắc phải.
Các bác sĩ và y tá đã xếp các loại bệnh này vào nhóm nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính. Các bệnh này thường sẽ tự khỏi theo thời gian, điều đó có nghĩa là các loại thuốc kháng sinh có rất ít hoặc không có lợi cho việc trị bệnh. Tuy nhiên, trong ít nhất 30% các lượt tham vấn này, thuốc kháng sinh đã được kê đơn. Có khoảng 13 triệu đơn thuốc kháng sinh không cần thiết đã được cấp cho người bệnh. Điều này không chỉ gây ra lãng phí mà còn có thể đem đến những hậu quả không lường trước được cho sức khỏe của những em nhỏ.
Thật vậy, trong một nghiên cứu mới với hơn 250.000 trẻ em ở Anh, chúng tôi đã thấy rằng, những trẻ trong độ tuổi mẫu giáo, đã từng được điều trị nhiễm trùng đường hô hấp cấp trước đó bằng hai hay nhiều đợt kháng sinh, sẽ có nguy cơ không đáp ứng với điều trị ở lần tiếp theo cao hơn khoảng 30% (bao gồm nhu cầu nhập viện và giới thiệu nhập viện) so với trẻ chưa từng dùng kháng sinh. Nghiên cứu của chúng tôi đã loại trừ những em nhỏ đặc biệt có bệnh lý mạn tính dễ nhiễm trùng.
Vấn đề kháng thuốc
Ai cũng biết rằng việc sử dụng kháng sinh tùy tiện sẽ làm vi khuẩn đột biến và có thể dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh. Nhưng mọi người thường có xu hướng nghĩ rằng, sự kháng thuốc chỉ xảy ra ở những người sử dụng kháng sinh quá thường xuyên, quá lâu hoặc ở những bệnh nhân mắc bệnh lý khác khiến họ bị bệnh nặng hơn. Điều này không đúng.
Uống bất kỳ loại kháng sinh nào (dù phù hợp hay không) cũng thúc đẩy nguy cơ kháng thuốc. Nghiên cứu của chúng tôi cũng cho thấy, ngay cả việc sử dụng kháng sinh liều tương đối thấp cũng có tiềm ẩn nguy cơ đối với sức khỏe và trẻ sẽ chịu hệ quả của việc dùng kháng sinh không cần thiết. Nếu bạn nhận ra rằng trẻ ở độ tuổi mẫu giáo thường dễ bị ốm, dẫn đến phải dùng nhiều đợt kháng sinh, thì bạn sẽ thấy nghiên cứu của chúng tôi thậm chí càng có giá trị hơn.
Ở giai đoạn này, khó có thể chắc chắn lý do tại sao trẻ uống nhiều kháng sinh sẽ có nhiều khả năng không đáp ứng với lần điều trị kháng sinh tiếp theo.
Sự xuất hiện của vi khuẩn kháng thuốc, sự rối loạn của hệ vi sinh vật đường ruột yếu ớt ở trẻ nhỏ có thể là nguyên nhân của tình trạng này. Ngoài ra, có thể có một nguyên nhân khác, đó là do kỳ vọng của cha mẹ muốn dùng nhiều thuốc trong khi thực tế, họ không hiểu biết hết về vai trò hạn chế của kháng sinh trong hầu hết các bệnh nhiễm trùng ở trẻ em. Đúng là như vậy, việc trẻ ho kéo dài hơn bình thường lại là điều rất bình thường, một nửa trường hợp có thể ho trong 10 ngày và cứ 10 trẻ bị bệnh thì sẽ có 1 trẻ ho kéo dài tới 25 ngày.
Tác hại lâu dài
Các bác sĩ luôn muốn cung cấp những phương thức điều trị tốt nhất có thể cho bệnh nhân của họ. Nhưng họ cũng luôn đắn đo với quyết định có nên kê đơn thuốc kháng sinh hay không, nếu kê thuốc sẽ làm giảm nguy cơ bệnh nhân trở nặng so với việc không kê đơn giúp làm giảm tác hại của kháng thuốc kháng sinh trong cộng đồng.
Quyết định này không phải lúc nào cũng đơn giản. Và khi không chắc chắn, các bác sĩ lâm sàng thường có xu hướng kê toa kháng sinh vì lo bệnh nhân không khỏi bệnh. Nhưng nghiên cứu của chúng tôi đã chỉ ra rằng những đứa trẻ uống nhiều kháng sinh hơn sẽ có xu hướng dễ phải tái khám bác sĩ hơn trong vòng 14 ngày, điều này vô tình sẽ làm tăng khối lượng công việc của các bác sĩ và y tá.
Nghiên cứu của chúng tôi cũng cho thấy việc sử dụng kháng sinh liều thấp cũng có tác hại ngắn hạn với sức khỏe của trẻ em, rõ ràng là càng ít bác sĩ kê đơn thuốc kháng sinh trong những trường hợp như vậy thì càng tốt. Bài viết này không phải chỉ dành cho bác sĩ và y tá mà các bậc cha mẹ cũng cần đọc để tham khảo thêm kiến thức, và để biết về đợt bệnh của con mình có thể kéo dài trong bao lâu (để không cần phải sử dụng kháng sinh không cần thiết).
Oliver van Hecke là giảng viên lâm sàng và bác sĩ đa khoa tại Đại học Oxford ở Anh. Bài viết này ban đầu được xuất bản trên tạp chí The Conversation.
Thanh Long
- Theo The Epoch Times.
