Nhìn hệ thống miễn dịch từ nhiều góc độ để bắt kịp xu hướng điều trị mới

Giúp NTDVN sửa lỗi

Chúng ta hầu như không hiểu biết gì về hệ thống miễn dịch trong một thời gian dài. Những khám phá mới đã cho phép chúng ta nhìn hệ miễn dịch từ nhiều góc độ khác nhau từ đó nhận thấy được những xu hướng điều trị mới gần với tự nhiên hơn...

Các cơ quan miễn dịch

Khả năng miễn dịch là khả năng cơ thể bảo vệ chúng ta khỏi các mối đe dọa của vi khuẩn. Tuyến phòng thủ đầu tiên của hệ miễn dịch là da. Những vùng da bị hở như mũi và miệng là nơi cơ thể chúng ta dễ bị vi sinh vật xâm nhập.

Trung tâm của hệ miễn dịch, nằm trong hệ bạch huyết, nơi tập trung nhiều tế bào miễn dịch. Cơ quan lympho trung ương (gốc), gồm tuyến ức và tủy xương, chịu trách nhiệm tạo ra các tế bào bạch cầu. Tuyến ức nằm ở phía trên tim, sản xuất và đưa các tế bào miễn dịch đến đối phó với các mối đe dọa của vi khuẩn. Tủy là mô xốp ở bên trong xương nơi có nhiều tế bào miễn dịch phát triển.

Các cơ quan lympho ngoại biên, nơi mà từ đó các tế bào bạch cầu được sản xuất, lưu trữ, trưởng thành và kích hoạt, giúp gia tăng sức mạnh của toàn hệ miễn dịch. Do đó, một trong những tính năng tuyệt vời của hệ thống miễn dịch là khả năng bù trừ khi có sự cố.

Ở cấp độ tế bào, (cấp độ vi mô), bạch cầu, tế bào lympho, tế bào T, tế bào B và một số tế bào miễn dịch chuyên biệt khác bảo vệ cơ thể chống lại các mối đe dọa của vi sinh vật như virus và vi khuẩn.

Một phần hệ miễn dịch bị chối bỏ

Trong nhiều thập kỷ, các bác sĩ tin rằng amidan và adenoids (VA) là những cơ quan thường gây rắc rối. Những cơ quan này được đề nghị cắt bỏ khi trẻ em bị viêm mạn tính gây viêm họng tái phát và nhiễm trùng tai. Ruột thừa cũng là một cơ quan như thế.

Nhưng một nghiên cứu được công bố trên một tạp chí JAMA năm 2018 cho thấy những đứa trẻ đã cắt bị các cơ quan này có nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp, dị ứng và nhiễm trùng sau này nhiều hơn so với trước khi bị cắt.

Amidan và VA thuộc nhóm cơ quan lympho ngoại biên, cùng với các hạch bạch huyết (cụm nốt sần hình hạt đậu nằm ở ngực, cổ, háng và nách của bạn), và lách là một cơ quan nằm trong ổ bụng, có chức năng lọc các tế bào máu bị tổn thương và giải phóng các tế bào miễn dịch khi phát hiện nhiễm trùng.

Ngày nay chúng ta đã biết ruột thừa là một thành phần phụ của hệ thống miễn dịch. Nếu hệ vi sinh vật đường ruột bị tổn thương do nhiễm trùng, thì lúc này, ruột thừa sẽ phát huy vai trò của nó: giúp các tế bào bạch cầu trưởng thành, tạo ra các kháng thể và lưu trữ vi khuẩn đường ruột khỏe mạnh. Nó không phải là một cơ quan thoái hóa hay “dư thừa” như người ta nghĩ trước đây.

(Minh họa) Ruột thừa giúp các tế bào bạch cầu trưởng thành, tạo ra các kháng thể và lưu trữ vi khuẩn đường ruột khỏe mạnh. Nó không phải là một cơ quan thoái hóa hay “dư thừa” như người ta nghĩ trước đây... (Wikipedia)

Hệ vi sinh vật lành mạnh trong ruột

Theo bác sĩ Stephen Wangen, một chuyên gia điều trị rối loạn đường ruột thì đây là nơi chúng ta tiếp xúc nhiều nhất với vi sinh vật và dễ bị tổn thương nhất. Vì vậy mà 70% mô bạch huyết đó trải dài trong lớp niêm mạc bao phủ thành ruột. Chúng hoạt động như một hệ thống giám sát, liên tục quét tìm vi khuẩn xâm nhập.

Vi khuẩn trong ruột cũng đóng vai trò trong hệ miễn dịch của con người. Một hệ vi sinh khỏe mạnh - có từ 3 đến 5 pounds (tương đương gần 1,5 đến 2,5 kg) lợi khuẩn trong ruột, có thể ngăn chặn các mầm bệnh không mong muốn, ngăn chúng xâm nhập và phát triển bên trong cơ thể.

Khái niệm “microbiome - hệ vi sinh vật đường ruột” cũng đã giúp giải thích các vấn đề sức khỏe khó giải trước đây, chẳng hạn như tại sao hiện nay rất nhiều người bị dị ứng thực phẩm. Ông Wang Wangen cho biết: “Tất cả các loại thuốc, hóa chất và kháng sinh mà chúng ta sử dụng đã ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật này”, “nó thay đổi cách hệ thống miễn dịch nhận diện thức ăn”.

Tình trạng viêm: Ngôn ngữ của hệ miễn dịch.

Chúng ta thường thấy viêm là một cái gì đó xấu, và nó chắc chắn có thể gây hại. Người bình thường sẽ không nghĩ rằng hệ thống miễn dịch chính là thứ tạo ra triệu chứng viêm: sưng, nóng, đỏ. Nhưng nó cũng có một khía cạnh tích cực quan trọng đối với sức khỏe của con người.

Thật vậy, nó là vũ khí mà cơ thể chúng ta sử dụng để chống lại nhiễm trùng, cũng như phản ứng thích hợp với chấn thương. Nếu bạn bị bong gân mắt cá chân hoặc u đầu, chỗ tổn thương sẽ sưng và đỏ. Phản ứng viêm này cho phép các tế bào miễn dịch đến địa điểm tổn thương nhanh chóng, loại bỏ mô tổn thương và tái tạo lại mô khỏe mạnh.

Tuy nhiên, nếu tình trạng viêm bùng phát không đúng lúc, hoặc cơ thể bạn bị viêm mạn tính, đây là những tín hiệu cho thấy hệ miễn dịch đang trục trặc và cần được chú ý.

(Minh họa) Viêm là vũ khí mà cơ thể chúng ta sử dụng để chống lại nhiễm trùng. Phản ứng viêm tức là các tế bào miễn dịch đang loại bỏ mô tổn thương và tái tạo lại mô khỏe mạnh...(Wikipedia)

Nguồn gốc của một số bệnh mãn tính là từ phản ứng viêm

Theo bác sĩ Wangen, điều gây ngạc nhiên là mọi thứ có thể bị viêm ở một mức độ nào đó. Từ mất trí nhớ, giảm mật độ xương trong bệnh loãng xương, đến ung thư đều bắt nguồn từ viêm. Phương pháp điều trị thông thường cho tình trạng viêm quá mức là thuốc kháng viêm. Nhưng ông Wangen cảnh báo bệnh nhân của mình nên suy nghĩ về nguyên nhân đằng sau đáp ứng viêm không thích hợp đó. Căng thẳng liên tục, tiêu thụ quá nhiều đường hoặc sử dụng một loại thực phẩm mà hầu hết chúng ta cho là tốt cho sức khỏe, đều có thể là nguyên nhân thúc đẩy quá trình viêm.

Vậy tại sao một số người bị dị ứng thực phẩm, và những người khác dường như có thể ăn bất cứ thứ gì mà không có hậu quả? Theo bác sĩ tiến sĩ Terry Wahls, chuyên điều trị hỗ trợ, tất cả chúng ta có thể có những phần cơ bản giống nhau, nhưng các yếu tố mà chúng ta đã tiếp xúc thường khác nhau rất nhiều. Ông Wangen nói: “Khi chúng tôi tìm ra nguyên nhân, đường tiêu hóa của họ trở nên tốt hơn. Viêm xoang mãn tính, đau đầu, hoặc những rắc rối khác, tất cả đều cải thiện”.

Sự phơi nhiễm vi sinh vật, phơi nhiễm kháng sinh và phơi nhiễm hóa chất gây ô nhiễm khác nhau ở từng người. Lối sống (thiếu ngủ, căng thẳng về thể chất và tinh thần) của mỗi người cũng vậy. Wahls nói: “Tất cả những yếu tố này ảnh hưởng đến việc các tế bào miễn dịch có thể sửa chữa, bảo vệ và giữ cho cơ thể ổn định như thế nào. Nếu không được sửa chữa và giữ cho ổn định, chúng ta sẽ nhanh chóng lão hóa, ung thư và chết vì nhiễm trùng. Vòng đời sẽ ngắn lại”.

Trong khi thực hành, bác sĩ Wahls nhìn vào một bệnh sử của bệnh nhân để hiểu tại sao các tế bào miễn dịch của họ bị kích hoạt. Sau đó, cô xác định những cách có thể thực hiện để đưa các tế bào miễn dịch trở lại chức năng chữa bệnh bình thường của nó. Thông thường, tất cả bệnh nhân cần thay đổi lối sống, chế độ ăn uống.

Wah Wahls cho biết: “Chúng tôi rất thành công khi làm theo cách này,”

Quan niệm cổ xưa về hệ miễn dịch

Trong nhiều thiên niên kỷ, người xưa đã nhận thức được khả năng chữa lành và tự bảo vệ bản thân khỏi bệnh tật. So với hình ảnh hệ miễn dịch được phức tạp hóa trong y học hiện đại, người xưa lại có suy nghĩ rất đơn giản. Thật thú vị, những khái niệm cũ này đang bắt đầu được đưa trở lại trong y học thực hành hiện nay.

Nếu bạn nhìn vào y học cổ truyền Trung Quốc, bạn sẽ không thấy người ta đề cập đến các cytokine và tế bào T, nhưng bạn sẽ tìm thấy các bài thuốc được lưu truyền qua nhiều thế hệ về cách giữ cho cơ thể khỏe mạnh. Cuốn sách lâu đời nhất được biết đến của y học cổ truyền Trung Quốc “Hoàng đế nội kinh” giải thích rằng cách để chống lại bệnh theo mùa với năng lượng luôn dồi dào từ bên trong chính là khí công. Cuốn sách nói rằng nếu bạn có đầy đủ chính khí, thì không có tà khí nào có thể xâm nhập.

Mặc dù từng ra sức đàn áp các môn tu luyện khí công, nhưng dưới sức ép bùng phát của dịch Covid-19, một website thuộc chính phủ Trung Quốc đã khuyến khích người dân luyện tập các môn khí công tại nhà nhằm cải thiện sức đề kháng cơ thể. (Ảnh: minghui.org)
Mặc dù từng ra sức đàn áp các môn tu luyện khí công, nhưng dưới sức ép bùng phát của dịch Covid-19, một website thuộc chính phủ Trung Quốc đã khuyến khích người dân luyện tập các môn khí công tại nhà nhằm cải thiện sức đề kháng cơ thể. (Ảnh: Shutterstock)

Theo tư tưởng này, mục đích để đạt sức khỏe tốt là đạt được sự cân bằng tự nhiên, bệnh tật chỉ là bằng chứng cho thấy của cuộc sống của bạn đang bị mất cân bằng. Thu thập chính khí chỉ đơn giản là sống cân bằng với tự nhiên và thực hành các nguyên lý cơ bản như: tập thể dục, chế độ ăn uống lành mạnh, giảm căng thẳng, v.v. Y học cổ truyền Trung Quốc quy định rất rõ ràng về chế độ ăn uống và lối sống, nhấn mạnh vào sự điều độ, điều này cũng được các thầy thuốc trong các nền y học cổ truyền tại các quốc gia khác yêu cầu.

Xu hướng mới trong thực hành

Một vài thập kỷ trước, y học hiện đại đã chế giễu các chế độ ăn kiêng và thực hành lối sống lành mạnh. Bốn yếu tố quan trọng nhất mà tiến sĩ Wahls tìm thấy là ăn rau, giao tiếp cảm xúc, hoạt động ngoài trời (hệ thống miễn dịch cần vitamin D dồi dào) và ngủ đủ giấc.

“Khi chúng ta thiếu ngủ, các tế bào miễn dịch gần như không có hiệu quả trong việc bảo vệ cơ thể chống lại các loại virus khác nhau trú ẩn trong não và cơ thể của chúng ta”, Wahls nói. “Đó là lúc mà những virus tiềm ẩn này có thể hoạt động trở lại và dẫn đến các vấn đề sức khỏe mạn tính”.

Wahls thấy rõ chế độ ăn uống và lối sống có giá trị như thế nào. Đó là cách cô ấy có thể giải quyết bệnh đa xơ cứng của mình, một căn bệnh suy nhược do hệ thống miễn dịch tấn công và phá hủy các tế bào của chính cơ thể cô. Trải nghiệm này đã thay đổi cách cô thực hành y học và nghiên cứu lâm sàng. Và bằng chứng cũng đang bắt đầu làm thay đổi suy nghĩ của các bác sĩ khác.

Wahls nói: “Các nhà nghiên cứu về bệnh thấp khớp, da liễu và thần kinh đang bắt đầu nhận ra rằng chế độ ăn uống và lối sống có thể rất hiệu quả trong việc làm giảm bệnh tật”. “Tuy nhiên, cần giáo dục để mọi người hiểu và nỗ lực thay đổi chế độ ăn uống, bắt đầu thực hành thiền định, chú ý đến giấc ngủ, từ bỏ các thực phẩm làm tăng nguy cơ rò rỉ ruột, ăn nhiều rau có màu đậm hơn, như cà rốt, củ cải đường, quả mọng, và từ bỏ đường”.

Người thường xuyên thực hành "Thiền định" có thể làm giảm khả năng bị cảm lạnh hoặc cúm, ngay cả khi họ bị nhiễm trùng đường hô hấp, bệnh cũng sẽ tương đối nhẹ. Ảnh: Học viên Pháp Luân Công luyện bài tĩnh công thiền định.
Người thường xuyên thực hành "Thiền định" có thể làm giảm khả năng bị cảm lạnh hoặc cúm, ngay cả khi họ bị nhiễm trùng đường hô hấp, bệnh cũng sẽ tương đối nhẹ. Ảnh: Học viên Pháp Luân Công luyện bài tĩnh công thiền định. (Nguồn: Epoch Times)

Công việc của Wahls là cầu nối giữa hướng dẫn thực hành lối sống đơn giản trong mô hình y học truyền với y học bằng chứng mà chúng ta yêu cầu trong thời hiện đại. Cô đã đấu tranh trong nhiều năm để các bài báo của mình được xuất bản, nhưng cô nói giờ đây “gió đang đổi chiều”.

Cô cho rằng: “Đây là bản chất của sự tồn tại của con người”. “Khi tất cả chúng ta đều “đóng khung” sự hiểu biết của mình, thì thật sự rất khó để nhìn thấy thứ gì đó khác, ngoài những gì bạn mong đợi. Nó có thể gây khó chịu cho những người có quan niệm hiện đại. Nhưng đây là cách cuộc sống vận hành”.

Mỹ Tâm
- Theo The Epoch Times.



BÀI CHỌN LỌC

Nhìn hệ thống miễn dịch từ nhiều góc độ để bắt kịp xu hướng điều trị mới