Các tuyên bố sai lệch đã khiến ma túy trở thành mặt hàng lợi nhuận hàng tỷ đô, và kèm theo đó là một loạt thảm họa đáng kinh ngạc cho nước Mỹ...
Năm 2019, BBC phát hành bộ phim tài liệu của Addicted: America’s Opioid Crisis. Bộ phim này đã khai thác sâu về tình trạng nghiện thuốc giảm đau opioid (thuốc phiện) của Mỹ bên cạnh vai trò của hãng dược Purdue Pharma cũng như các nhà sản xuất thuốc khác trong vấn đề này.
Bộ phim lưu ý rằng Opioid* đã giết chết rất nhiều người, nhiều hơn bất kỳ loại ma túy nào khác trên thị trường. Ngoài ra, thứ ma túy này gây nghiện chỉ sau một tuần sử dụng và đây là khoảng thời gian ngắn nhất.
Theo thống kê của bộ phim: “Cứ 1 trong 8 trẻ tại Mỹ thì có 1 trẻ sống với bố/mẹ mắc chứng rối loạn do lạm dụng chất kích thích; và cứ mỗi 15 phút thì có 1 trẻ ở Mỹ được sinh ra phải chịu ảnh hưởng của thuốc cai nghiện opioid”.
Còn đối với học sinh trung học và cả những trẻ cùng độ tuổi, các bạn được phỏng vấn trả lời rằng không có gì khó để tiếp cận với ma túy, nếu muốn.
Hiện nay, nhiều người cho rằng chính các hãng dược phẩm sản xuất ra những loại thuốc này đã quảng cáo sai sự thật, nói chúng an toàn và không gây hại gì cho bệnh nhân thuộc mọi lứa tuổi, kể cả trẻ em.
Trong phim tài liệu của BBC, một người nghiện lâu năm đã nêu lên ý kiến của mình, rằng các công ty dược cần phải chịu trách nhiệm về vai trò của họ trong việc tạo ra dịch bệnh này và phải chi trả phí khắc phục hậu quả.
Lời xin lỗi của Purdue Pharma
Một trong những công ty dược phẩm nổi bật nhất góp phần vào việc tạo ra cuộc khủng hoảng nghiện thuốc phiện (opioid) là Purdue Pharma. Công ty này đã sản xuất nhãn thuốc OxyContin (một loại thuốc giảm đau nhóm opioid).
Vào cuối tháng 10/2020, Purdue Pharma đã nhận tội với ba cáo buộc hình sự liên bang liên quan đến vai trò của họ trong cuộc khủng hoảng opioid, bao gồm: (1) vi phạm luật chống hối lộ liên bang, (2) âm mưu lừa đảo chính phủ Hoa Kỳ và (3) vi phạm Luật Thực phẩm, Dược phẩm và Mỹ phẩm.
Để giải quyết các cáo buộc, Purdue được cho là phải trả khoản tiền phạt 8,3 tỷ đô la, bị tịch thu lợi nhuận trong quá khứ cũng như các khoản thanh toán trách nhiệm dân sự. Tuy nhiên, vì không có tiền mặt, công ty sẽ bị giải thể và tài sản của nó sẽ được sử dụng để xây dựng một "công ty công ích” vừa sản xuất opioid vừa trả tiền điều trị nghiện.
-
- Trụ sở của công ty dược phẩm Purdue Pharma tại Stamford 2/4/2019... (Photo by Drew Angerer/Getty Images)
Thuốc giảm đau Opioid làm gia tăng tỷ lệ nghiện Heroin
Cần sa từ lâu đã được biết đến như món khai vị cho kẻ nhập môn, để từ đó dân nghiện dần chuyển sang sử dụng các chất kích thích nặng đô hơn, và bất hợp pháp; opioid hiện nay cũng là một chất gây nghiện tương tự như thế. Theo dữ liệu từ Viện Quốc gia về Lạm dụng Ma túy (NIDA), sử dụng opioid kê đơn là một yếu tố nguy cơ đáng kể dẫn đến việc sử dụng heroin.
Tỷ lệ sử dụng heroin ở những người đã sử dụng opioid cao gấp 19 lần so với những người không có tiền sử sử dụng opioid; 86% người trẻ tuổi nghiện chích ma túy ở thành thị (Mỹ) cho biết họ từng sử dụng thuốc giảm đau opioid không cần thiết trước khi bắt đầu sử dụng heroin. Nhìn chung, gần 80% người sử dụng heroin hiện nay cho biết họ đã từng sử dụng opioid theo đơn của bác sĩ trước khi sử dụng heroin.
Tương tự, theo dữ liệu của trường Đại học Michigan, cứ 3 người lạm dụng opioid trong những năm phổ thông thì có ~1 người (31,8%) sử dụng heroin vào năm 35 tuổi.
Đối với đến trẻ em và thanh thiếu niên, opioid đến từ những đơn thuốc của nha sĩ - họ đã kê 18,1 triệu đơn thuốc có chứa opioid riêng trong năm 2017. Opioid thường được kê đơn khi nhổ răng khôn, mặc dù không phác đồ điều trị nào có yêu cầu sử dụng thuốc này. Điều này đặc biệt đúng nếu bạn gặp một nha sĩ biết họ đang làm gì.
Đầu năm nay, tôi bị áp xe răng và phải nhổ răng. Tôi đã gặp một trong những nha sĩ giỏi nhất ở Florida, Bác sĩ Carl Litano, ở phía nam thành phố Tampa (Florida, Mỹ). Anh ấy đã tiêm huyết tương giàu tiểu cầu (PRP) tại vị trí nhổ răng, nó giúp tôi không bị đau hay sưng nên không cần dùng thuốc (mà không cần đến opioid). Nhờ vậy, không ai có thể biết tôi đã bị nhổ răng vào ngày hôm trước.
Trẻ em cũng được kê đơn thuốc gây nghiện opioid một cách liều lĩnh trong các thủ thuật tiểu phẫu. Ví dụ: dữ liệu bảo hiểm từ năm 2016 và 2017 cho thấy đã có 60% trẻ em từ 1 đến 18 tuổi có bảo hiểm tư nhân đã mua một hoặc nhiều đơn thuốc opioid sau khi phẫu thuật cắt amidan.
Trong khi đó, nghiên cứu cho thấy opioid (bao gồm morphin, vicodin, oxycodone và fentanyl) không thể kiểm soát cơn đau từ vừa đến nặng tốt hơn so với các loại thuốc không kê đơn khác như acetaminophen, ibuprofen, và naproxen.
-
- Nhãn thuốc OxyContin của Purdue Pharma có chứa opioid thường được sử dụng tại Mỹ... (AP Photo)
Một đại dịch do lòng tham
Cũng theo ghi nhận của bộ phim tài liệu, đây là một dịch bệnh do lòng tham trong hệ thống y tế gây ra. Purdue Pharma đã đặc biệt thành thạo trong việc tiếp thị sản phẩm của mình, khéo léo ngụy trang các quảng cáo của mình thành tài liệu giáo dục. (Điều tương tự cũng có thể thấy ở nhiều công ty dược phẩm khác và sản phẩm của họ ngày nay)
Không thể nghi ngờ rằng các quảng cáo sai sự thật đã đóng một vai trò trung tâm trong đại dịch nghiện opioid.
Hành vi gian lận bắt nguồn từ một bức thư ngắn được đăng trên Tạp chí Y học New England (NEMJ) vào năm 1980. Bức thư — chỉ đơn giản bình luận về việc kiểm tra sơ bộ hồ sơ bệnh nhân tại một bệnh viện ở Boston — nói rằng chứng nghiện thuốc opioid ở những bệnh nhân không có tiền sử nghiện thuốc là rất hiếm.
Purdue đã xây dựng cách tiếp thị sản phẩm OxyContin của mình ngay trên lá thư này. Trong nhiều năm, họ tuyên bố sai sự thật rằng số người nghiện opioid từng sử dụng thuốc opioid ít là hơn 1%. Hơn nữa, theo tài liệu tiếp thị của Purdue được nêu ở trong phim: “nguy cơ nghiêm trọng nhất với opioid là ức chế hô hấp”.
Đối với các bác sĩ, việc cập nhật các nghiên cứu tất nhiên quan trọng hơn việc tham khảo nguồn tin đến từ đại diện của các công ty bán thuốc. Tuy nhiên, bức thư ngắn trên tạp chí y học lớn nhất thế giới đã đánh lừa các bác sĩ.
Trên thực tế, opioid có tỷ lệ gây nghiện rất cao và chưa được chứng minh hiệu quả khi sử dụng lâu dài. Một số vụ án trong những năm gần đây đã chứng minh cách mà công ty dược Purdue qua mặt các bác sĩ một cách có hệ thống về tính gây nghiện của OxyContin, để từ đó tăng doanh số bán hàng.
Theo ghi nhận của David Powell, một chuyên gia kinh tế cấp cao thuộc tổ chức tư vấn tài chính toàn cầu RAND, để tạo ra đại dịch ma túy gây chết người kỷ lục mà nước Mỹ từng chứng kiến, thì “khả năng tiếp cận thuốc opioid phải mở rộng tối đa, ngưỡng chỉ định bị bỏ qua dễ dàng, và ai cũng có nhu cầu dùng “sai” đối với sản phẩm”.
Phim tài liệu đã tiết lộ Purdue kiếm được hơn 1 tỷ đô mỗi năm từ việc bán OxyContin. Sự thành công của OxyContin đã nhanh chóng được tiếp thu bởi công ty dược phẩm khác. Kết quả là nhiều công ty dược phẩm khác cũng được yêu cầu phải giải trình - bao gồm cả tên tuổi lớn Allergan, Cephalon, Endo International, Egalet Corporation, Insys Therapeutics, Johnson & Johnson, Janssen Pharmaceuticals, Mallinckrodt plc và Teva Pharmaceutical Industries.
-
- Các cộng đồng trên khắp đất nước đang phải vật lộn với tác động của cuộc khủng hoảng Opioid... (Victor Moussa/Shutterstock)
Bộ phim đã phân tích rõ cách mà các chiến thuật tiếp thị gian dối và vô lý dẫn đến cái chết của hàng trăm nghìn người Mỹ. Riêng năm 2018, số người Mỹ đã chết do sử dụng quá liều opioid là 46.802 người. Trước đó, tính đến tháng 6 năm 2017, opioid trở thành nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở người Mỹ dưới 50 tuổi.
BBC cũng nêu ra rằng chúng ta cần các điều luật mạnh mẽ, các biện pháp kiểm tra hiệu quả hơn để ngăn chặn tình trạng này tái diễn trong tương lai. Chỉ bắt các công ty dược trả tiền là không đủ.
Đánh lừa các bác sĩ rồi Purdue bỏ rơi họ
Một cựu nhân viên tiếp thị của Purdue là Steven May đã nêu ra một bê bối khác. Công ty này đã đưa ra một phác đồ để giúp các bác sĩ xử lý tốt hơn những cơn đau của bệnh nhân, và các nhân viên tiếp thị đã được dạy cách hướng dẫn các bác sĩ sử dụng những công cụ này.
Tuy nhiên, sau khi các bác sĩ đồng ý và cuối cùng gặp rắc rối lớn khi đã kê đơn với quá nhiều opioid - nhờ sử dụng các công cụ của Purdue, thì công ty lớn đã quay lưng và đưa ra bất cứ hỗ trợ nào. Nhiều bác sĩ bị mất giấy phép hành nghề, một số phải đi tù, hoặc tự tử - sau khi làm theo “chính xác những hướng dẫn của Purdue” May nói.
Không hối hận
Khi rõ ràng mọi người đang chết dần chết mòn do sử dụng quá liều opioid, Purdue lại cố tình gây ra thêm hậu quả với tuyên bố: những người chết đã vì opioid là những người nghiện và điều này không xảy ra đối với những bệnh nhân không nghiện. Về cơ bản, nó chỉ là một biến thể của lời nói dối ban đầu.
Theo các đơn kiện chống lại Purdue, công ty này đã biết OxyContin là một trong những loại thuốc bị lạm dụng nhiều nhất trên cả nước - họ biết ngay từ những năm 1990. Tuy nhiên, họ không làm gì để thay đổi chiến lược tiếp thị và bán hàng của mình.
Thất nghiệp và Nghèo đói làm gia tăng tỷ lệ nghiện
Một số cuộc điều tra nhằm tìm hiểu sâu hơn về nguyên nhân thúc đẩy đại dịch opioid đã được tiến hành trong những năm gần đây. Năm 2019, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Medical Care Research Review đã khảo sát các yếu tố như: điều kiện kinh tế, tỷ lệ thất nghiệp, giá nhà trung bình, thu nhập trung bình của hộ gia đình, bảo hiểm và số giờ làm việc trung bình hàng tuần trên các ca tử vong do dùng thuốc quá liều từ năm 1999 đến năm 2014.
Theo các tác giả của nghiên cứu:
“Số ca tử vong do sử dụng thuốc opioid giảm đáng kể đối với (người sống trong) những căn hộ có giá thành cao hơn… gần 0,17 ca tử vong trên 100.000 dân (giảm khoảng 4%) - so sánh giữa 2 khu vực có giá nhà chênh lệch trung bình 10.000 đô la. Các tác động về giá nhà ... tác động đáng kể đến nam giới, người da trắng không phải gốc Tây Ban Nha và những người dưới 45 tuổi”.
“Những phát hiện của chúng tôi cho thấy rằng những cuộc suy thoái kinh tế làm giảm đáng kể giá nhà như cuộc Đại suy thoái có thể làm tăng số ca tử vong liên quan đến opioid, cho thấy rằng các nỗ lực kiểm soát việc tiếp cận với các loại thuốc như vậy cần đặc biệt tăng cường trong những giai đoạn này”.
Tương tự, một cuộc điều tra được công bố trên International Journal of Drug Policy (Tạp chí Quốc tế về Chính sách thuốc) vào năm 2017 đã kết nối suy thoái kinh tế và thất nghiệp với sự gia tăng sử dụng ma túy bất hợp pháp ở người lớn. Theo bài điều tra, 17 trong số 28 nghiên cứu được tổng hợp lại đã chỉ ra yếu tố đáng kể có liên quan đến suy thoái kinh tế và thất nghiệp:
Nghiên cứu của các nhà khoa học ở Hà Lan và Vương quốc Anh đã kết luận: “Bằng chứng thu được phù hợp với giả thuyết rằng ‘việc sử dụng ma túy gia tăng trong thời kỳ suy thoái’ là do ‘thất nghiệp đã làm gia tăng sự lo lắng’, kết quả dẫn đến ‘việc sử dụng ma túy cũng tăng theo’. Trong thời kỳ suy thoái, hỗ trợ tâm lý cho những người bị mất việc làm và dễ sử dụng ma túy (tái nghiện) có thể rất quan trọng”.
Năm 2019, một nghiên cứu khác được công bố trên Tạp chí Sức khỏe Dân số đã xem xét mối liên hệ giữa (1) buôn bán tự do opioid và (2) tình trạng tử vong do sử dụng opioid - từ năm 1999 đến năm 2015 (tương đương 4 nhiệm kỳ của 2 Tổng thống trước đó). Nghiên cứu đã phát hiện thấy “Tình trạng mất việc làm do thương mại quốc tế làm gia tăng tỷ lệ số người tử vong do sử dụng opioid quá liều ở cấp quận”. Nhìn chung, cứ 1.000 người bị mất việc làm do thương mại quốc tế - thường là do nhà máy ngừng hoạt động - thì tỷ lệ tử vong liên quan đến opioid tăng 2,7%.
-
- Obama ký Đạo luật Chữa bệnh Thế kỷ 21 vào ngày 13/12/2016 tại Washington, DC. Dự luật đồng thời mở rộng tài trợ cho nghiên cứu y tế, bao gồm cả nghiên cứu về việc lạm dụng Opioid (MANDEL NGAN/AFP qua Getty Images)
Bi kịch làm tăng nguy cơ nghiện
Theo ghi nhận của The Atlantic, khi ngành khai thác than ở đông bắc Pennsylvania sụp đổ, nhiều người dân địa phương không có cơ hội tìm việc làm, việc sử dụng rượu bia cũng như lạm dụng trẻ em đã gia tăng. Thất nghiệp và căng thẳng cũng làm tăng nguy cơ sử dụng chất gây nghiện và ma túy.
Thời nay, nhiều trẻ em bị chấn thương tâm lý tìm cách giải tỏa tâm trạng và cuối cùng trở thành người nghiện opioid. Tỷ lệ này càng gia tăng trong hoàn cảnh hiện nay, vì một số khu vực tại Hoa Kỳ đã đóng cửa trong một thời gian dài do lo ngại về COVID-19.
Không được phép làm việc, bị buộc phải ở nhà trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng liên tục, duy trì khoảng cách ngay cả với những người thân yêu của bạn và không thể nhìn thấy khuôn mặt của người khác ở nơi công cộng — tất cả những điều này có thể góp phần gây ra nỗi sợ hãi, lo lắng và cuối cùng, tuyệt vọng là nguyên nhân gây nghiện. Thật vậy, các báo cáo cảnh báo rằng lạm dụng chất kích thích, cùng bạo lực gia đình, đang gia tăng do các biện pháp phong tỏa trong đại dịch.
Tiến sĩ Joseph Mercola là người sáng lập trang web Mercola.com. Ông là một bác sĩ đã đạt nhiều giải thưởng trong lĩnh vực sức khỏe tự nhiên. Tầm nhìn của ông là thay đổi mô hình y tế hiện đại bằng cách cung cấp cho mọi người nguồn tài nguyên quý giá để giúp họ tự kiểm soát sức khỏe của mình. Bài viết này được đăng tải lần đầu trên Mercola.com.
*Opioid ở Việt Nam: các nhãn thuốc opioid thường được sử dụng ở Việt Nam bao gồm Ultracet, Panadol có chứa codein, Fentanyl v.v..
Thanh Long
- Theo ET tiếng Anh (Link).
