Tự kỷ thường xuất hiện trong thời thơ ấu. Các triệu chứng của nó là gì? Điều trị như thế nào và có chữa khỏi được không? Thực tế, trong quá trình điều trị cho trẻ tự kỷ, trước hết cha mẹ phải nhìn nhận và chấp nhận rằng con mình khác với những đứa trẻ khác.
Các triệu chứng và đặc điểm chung của bệnh tự kỷ
Một bà mẹ lần đầu tiên đưa con 2 tuổi đi khám. Khi đứa trẻ bước vào, nó nhìn thấy một phòng khám xa lạ với hai nhân viên y tế và bắt đầu khóc. Người mẹ nói con trai cô sợ người lạ. Cô cố gắng giữ cậu bé, nhưng đứa trẻ vung chân đá xung quanh khiến người mẹ cảm thấy xấu hổ. Kẹo, đồ chơi... không có thứ nào đủ thu hút với cậu. Tôi yêu cầu người mẹ để trẻ ở một góc an toàn và đưa cho cháu một chiếc ghế đẩu có nắp đậy có thể đóng mở. Lúc này, trẻ bình tĩnh lại và tiếp tục đóng mở nắp, lặp lại vài lần. Tôi bắt đầu hỏi cô những câu hỏi về đứa trẻ.
- Đứa trẻ đã biết nói chưa?
Thi thoảng con tôi thường gọi bố mẹ, nhưng sau đó lại hiếm khi gọi. Tôi không biết tại sao?
- Giả sử cô yêu cầu con mang cho mình một cái gì đó, cậu bé có làm theo không
Đôi khi con tôi có thể hiểu, nhưng không đáp lại nhiều lắm.
- Nó thích chơi với những đứa trẻ khác không?
Nó là đứa duy nhất ở nhà, dịch bệnh nên tôi không dám đưa nó đi chơi.
- Bé thích chơi với bố hay mẹ? Ví dụ, bé sẽ đến và yêu cầu cô ôm khi chơi không?
Cái này tương đối hiếm. Nó thích chơi một mình và không để ý đến người khác.
Tại thời điểm này, đứa trẻ hét lên không thể giải thích được, và sau đó tập trung vào phân của mình, hoàn toàn phớt lờ chúng tôi, như thể thiếu các kỹ năng xã hội mà người bình thường cần phải có. Điều này bao gồm giao tiếp bằng lời nói và giao tiếp không lời khác như giao tiếp xã hội vật lý.
Các kỹ năng xã hội thể chất bao gồm giao tiếp bằng mắt giữa mọi người, mỉm cười với người khác, đáp lại khi người khác gọi họ bằng tên, quan sát những gì người khác nói hoặc làm, hoặc suy nghĩ của người khác khi làm việc gì. Thông thường, ngay cả khi những đứa trẻ bình thường tự chơi, một lúc sau chúng sẽ bất ngờ tìm đến bố mẹ để ôm. Đây là những rào cản xã hội điển hình của trẻ tự kỷ. Khả năng ngôn ngữ của chúng không những không dần được cải thiện như những đứa trẻ khác mà ngược lại còn giảm sút hoặc ngừng phát triển.
Ngoài ra, trẻ tự nhiên thích bắt chước, nhưng ở trẻ tự kỷ , chúng ít khi học các động tác của người lớn như vẫy tay chào, gọi điện thoại, vỗ tay. Trẻ em cũng thích chia sẻ những điều thú vị, ví dụ như trẻ khoảng một tuổi rưỡi sẽ cho mẹ xem khi chúng nhìn thấy máy bay. Mặt khác, một đứa trẻ tự kỷ không chia sẻ những gì chúng quan tâm, và thường làm những hành động không phù hợp với bối cảnh (chẳng hạn như đột nhiên la hét). Chúng thích chơi một mình, ban đầu chúng sẽ khiến cha mẹ cảm thấy rằng con cái của họ thu mình và độc lập.
Sau khi tôi giải thích với người phụ nữ, cô nói: "Không, nó sẽ bắt chước và học hỏi từ tôi. Ví dụ, nếu tôi nói trái cây, nó sẽ lặp lại và cứ thế".
Thật vậy, nhiều trẻ tự kỷ nói chuyện một mình và thích lặp lại những từ tương tự. Trẻ lớn hơn cũng có ngữ điệu lạ khi nói, và chúng không ở trong trạng thái bình thường khi giao tiếp với người khác. Chúng không thể hiểu cảm xúc người khác và thiếu tương tác tình cảm, trẻ chưa hiểu rõ mối quan hệ giữa mọi người như không biết cách phân biệt mẹ với người thân, bác sĩ khám bệnh hay giáo viên… Vì vậy, cần nhiều thời gian hơn để thiết lập mối quan hệ thân thiết với cha mẹ của chúng.
Ngoài ngôn ngữ lặp đi lặp lại, tính cách của trẻ cũng rất bướng bỉnh, chúng cũng có những hành vi, sở thích và hoạt động rất hạn chế và lặp đi lặp lại. Chúng có những cử động lặp đi lặp lại một cách khó hiểu như lắc đầu, lắc tay, lắc người, chẳng hạn như trẻ con thích mở và đóng nắp nhiều lần. Chúng sẽ lặp đi lặp lại những hành động giống nhau và rất khó thay đổi, chẳng hạn như chúng luôn thích ăn cùng một loại thức ăn, sử dụng cùng một tấm khăn trải giường, đi bộ giống nhau và mặc cùng một loại quần áo. Trẻ cũng có một sở thích rất duy nhất, ví dụ như những người thích ô tô sẽ rất thích đồ chơi ô tô, và chúng cực kỳ không chấp nhận những món đồ chơi khác. Ngoài ra còn có các mặt hàng cơ khí, chẳng hạn như máy hút bụi, quạt, v.v.
Một đặc điểm điển hình khác của chứng tự kỷ là cảm ứng bất thường và phản ứng bất thường. Phản ứng của họ đối với năm giác quan sẽ mạnh mẽ hơn so với người bình thường. Ví dụ, thích chạm vào các bề mặt sáng bóng một cách khó hiểu, dùng lưỡi liếm những thứ lạ hoặc chống lại sự đụng chạm của người khác và rất nhạy cảm với âm thanh và ánh sáng. Những điều này sẽ khiến chúng rất lo lắng trong một thời gian ngắn, thậm chí tức giận và có những hành vi bạo lực như đánh đập, cắn xé. Nhiều người mắc chứng tự kỷ có kèm theo khuyết tật trí tuệ hoặc các khuyết tật học tập khác. Chúng có nhiều khả năng bị lo âu, trầm cảm, rối loạn ám ảnh cưỡng chế và thậm chí là ADHD hơn những đứa trẻ khác. Trẻ dễ bị mất ngủ, ngoài ra do chỉ ăn duy nhất món mình muốn nên trẻ dễ bị suy dinh dưỡng, gây tiêu chảy hoặc táo bón. Những hành vi và đặc điểm này có thể được phát hiện ở một đứa trẻ khoảng 18 tháng tuổi và có thể được bác sĩ kiểm tra thêm.
6 cách giúp trẻ cải thiện chứng tự kỷ
Ngay cả khi một đứa trẻ được chẩn đoán mắc chứng tự kỷ, không phải tất cả các rối loạn đều giống nhau. Mỗi trẻ tự kỷ sẽ có những khoảng trống và mức độ trở ngại khác nhau trong các lĩnh vực khác nhau. Ví dụ, một số trẻ chỉ có rào cản xã hội, nhưng nhận thức của chúng ổn; một số trẻ có rào cản ngôn ngữ nghiêm trọng cũng như rào cản về trí tuệ và nhận thức. Vì vậy, trong quá trình điều trị, những trở ngại và vấn đề của trẻ phải được đánh giá toàn diện, và cần đưa ra những hỗ trợ có mục tiêu.
Các mục tiêu đơn giản của việc điều trị hoặc giúp đỡ người tự kỷ là: cải thiện khả năng xã hội, ngôn ngữ và khả năng thích ứng của trẻ với môi trường, giảm các hành vi tiêu cực (như bạo lực...), tăng cường các kỹ năng học tập và nhận thức. Làm thế nào để đạt được những mục tiêu này?
1. Chẩn đoán sớm và kế hoạch giáo dục sớm
Nhiều nghiên cứu đã xác nhận rằng bạn càng sớm phát hiện con mình mắc chứng tự kỷ và bắt đầu cho con tham gia các chương trình giáo dục sớm thì tiên lượng bệnh càng tốt.
Chương trình Giáo dục sớm là một chương trình giáo dục dành cho trẻ tự kỷ dựa trên nhu cầu cá nhân của trẻ. Phương pháp giáo dục sớm hiệu quả hơn được các nhà phân tích tự kỷ chuyên nghiệp đưa ra sau khi đánh giá cẩn thận về hành vi và chẩn đoán của trẻ, đó là sử dụng phương pháp điều trị phân tích hành vi (ABA). Nó là để phân tích một hành vi cụ thể của bệnh nhân, hiểu các nguyên nhân và hậu quả của nó, sau đó cải thiện hành vi của nó.
Nhân quả của hành vi là gì? Ví dụ đơn giản: đứa trẻ đói (nhân), chỉ vào bình sữa (hành vi), và người mẹ vắt sữa (hậu quả). Sau khi biết nhân quả, bạn có thể tăng cường hoặc giảm bớt một số hành vi nhất định như để trẻ chỉ vào bình và giao tiếp bằng mắt với bạn, sau đó pha sữa, rồi để trẻ chỉ vào bình, giao tiếp bằng mắt với bạn và nói "sữa", bạn lại pha sữa. Bằng cách này, thông qua phân tích rất cẩn thận với một bước nhỏ để cải thiện hành vi.
Ở các trường ABA chuyên nghiệp sẽ có nhiều hình thức dạy học khác nhau, về cơ bản giáo viên sẽ cho trẻ xử lý phân tích hành vi đó theo cách một thầy một trò (hoặc ít nhất một thầy và hai trò). Thời gian giảng dạy hiệu quả sẽ là ít nhất 25 giờ một tuần (tức là 5 ngày một tuần, 5 giờ một ngày). Phạm vi giáo dục của nó chủ yếu nhằm vào việc tăng khả năng ngôn ngữ, tương tác xã hội, vui chơi, bắt chước, học hỏi và thể hiện bản thân của trẻ. Ngoài ra, ở mỗi giai đoạn sẽ đánh giá lại nhu cầu của trẻ và vẽ lại kế hoạch dạy học.
2. Tích cực tham gia học tập cùng với trẻ
Một số trường cho phép phụ huynh tham gia tích cực vào việc giảng dạy. Ngoài ra còn có các giáo viên với các kỹ năng khác nhau, chẳng hạn như giáo viên ngôn ngữ và nhà trị liệu nghề nghiệp, những người chờ đợi để điều trị cho trẻ em tại nhà của bệnh nhân. Phụ huynh nên tích cực tham gia và học hỏi từ các phương pháp của giáo viên, sau đó sử dụng cách tương tự để giao tiếp và thực hành với con mình.
3. Hình thành các mục tiêu học tập nhỏ
Ngoài việc giáo dục sớm và điều trị phân tích hành vi. Cha mẹ có thể làm gì ở nhà? Nếu cha mẹ muốn rèn luyện cho con một số khả năng nhận thức đơn giản, chẳng hạn như học cách nhận biết hình dạng v.v. Cha mẹ có thể chia mục tiêu học tập của con thành nhiều bước nhỏ, đưa ra những hướng dẫn đơn giản, sự giúp đỡ và phần thưởng khi thành công. Ví dụ, đầu tiên cho trẻ nhận biết “hình tròn”, hướng dẫn là “hình tròn”, trợ giúp là bắt tay trẻ lấy hình tròn, cuối cùng là phần thưởng mà trẻ thích.
4. Giảm kích ứng
Đối với trẻ tự kỷ đặc biệt nhạy cảm với các giác quan, cha mẹ cũng nên tìm hiểu thêm về những điều khiến trẻ lo lắng hoặc phản ứng thái quá, chẳng hạn như hình ảnh TV, âm lượng nhạc, quần áo quá chật để có thể điều chỉnh đơn giản. Và khi giao tiếp với con, trước tiên cha mẹ có thể sử dụng giao tiếp cơ thể không lời, chẳng hạn như giao tiếp bằng mắt, bắt tay nhẹ nhàng, nét mặt... để tương tác. Nhớ đừng cử động quá nhiều để tạo cảm giác an toàn cho trẻ.
5. Ngủ đủ giấc, ăn uống lành mạnh
Cha mẹ có thể lập kế hoạch làm việc và thời gian nghỉ ngơi điều độ, để trẻ ngủ đủ giấc mỗi ngày. Cắt giảm thực phẩm chế biến sẵn cho trẻ em. Và để bổ sung thêm vitamin cho những trẻ quá kén ăn hoặc nhờ bác sĩ bổ sung thêm sữa dinh dưỡng.
6. Thuốc
Nhiều trẻ tự kỷ mắc các bệnh tâm thần khác, bao gồm ADHD, lo âu, trầm cảm, mất ngủ, rối loạn ám ảnh cưỡng chế hoặc các hành vi bạo lực không kiểm soát được. Nếu con bạn có bất kỳ vấn đề hoặc chẩn đoán nào được đề cập ở trên, bạn có thể hỏi bác sĩ xem liệu có cần dùng thuốc để kiểm soát hay không.
Bệnh tự kỷ có chữa khỏi được không?
Đây là vấn đề khiến nhiều bậc phụ huynh băn khoăn. Câu trả lời là có thể.
Nếu tình trạng tự kỷ của trẻ không nghiêm trọng về mọi mặt, được phát hiện và điều trị từ rất sớm, một số trẻ sẽ dần thoát ra khỏi định nghĩa về chứng tự kỷ. Nhưng những đứa trẻ này cũng có thể gặp vấn đề về ngôn ngữ, tâm trạng hoặc khả năng tập trung ở một mức độ nào đó. Ngoại trừ một số bệnh nhân nặng, nhiều trẻ tự kỷ sẽ có nhiều khả năng cải thiện nếu được phát hiện sớm. Điều này đòi hỏi sự giao tiếp và kiên nhẫn của cha mẹ, giáo viên, nhân viên xã hội và bác sĩ để giúp bệnh nhân thích nghi với môi trường của mình càng sớm càng tốt.
Bảo Vy
Theo Epoch Times tiếng Trung
