Cuộc gặp của ông Vương với Baradar tương đương với việc Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) chính thức thừa nhận tính hợp pháp chính trị của Taliban. Bắc Kinh vẫn luôn coi việc Taliban tiếp quản Kabul là một cơ hội chiến lược để tích cực tham gia hơn nữa vào các vấn đề của Afghanistan và là cơ hội để chứng minh họ có thể làm tốt hơn Hoa Kỳ. Tuy nhiên, giới phân tích tin rằng ĐCSTQ sẽ thất bại trong việc chống lại Taliban ở Afghanistan.
Trong một cuộc họp báo ngày 17/8 vừa qua, bình luận về việc Taliban tiếp quản Kabul, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết Bắc Kinh luôn đóng “một vai trò tích cực” ở Afghanistan. Bắc Kinh coi tình huống này là một cơ hội chiến lược để tích cực tham gia hơn nữa vào các vấn đề của Afghanistan.
Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã gặp người đứng đầu Ủy ban Chính trị Taliban Afghanistan, Mullah Abdul Ghani Baradar, tại thành phố Thiên Tân (Trung Quốc) vào ngày 28/7. Ông Vương Nghị nói: “Việc Mỹ và NATO vội vàng rút quân khỏi Afghanistan đánh dấu sự thất bại trong Chính sách của Mỹ đối với Afghanistan”.
Có vẻ như ông Vương đang ám chỉ rằng Bắc Kinh có thể làm tốt hơn Hoa Kỳ. Tuy nhiên, giới phân tích tin rằng ĐCSTQ sẽ thất bại trong việc chống lại Taliban ở Afghanistan.
Cuộc gặp của ông Vương với Baradar tương đương với việc ĐCSTQ chính thức thừa nhận tính hợp pháp chính trị của Taliban. Sau khi Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani bỏ trốn khỏi đất nước, kênh truyền thông nhà nước CCTV đã công bố một đoạn video vào ngày 16/8 để minh oan cho Taliban có tựa đề “Hiểu quá khứ và hiện tại của Taliban trong 60 giây”, nhưng video đã bị gỡ xuống trong vòng 4 giờ sau đó do gặp phải quá nhiều chỉ trích. Video này hiện vẫn còn ở trên trang Global Times - cơ quan ngôn luận của Bắc Kinh. Nội dung của nó là ca ngợi Taliban, tuyên bố rằng đây là một nhóm gồm “những sinh viên tị nạn” với “kỷ luật nghiêm ngặt” và đã được “hỗ trợ” bởi các công dân Afghanistan.
Sẽ rất ngu ngốc nếu ĐCSTQ có kế hoạch hỗ trợ Taliban ở Afghanistan, bởi vì:
Thứ nhất, ĐCSTQ có thể xảy ra xung đột với Taliban do một loạt các hành vi vi phạm nhân quyền đối với người dân tộc thiểu số ở Tân Cương (phía tây Trung Quốc).
Ngày 19/1 năm nay, cựu Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo đã tuyên bố rằng ĐCSTQ đang thực hiện “tội ác diệt chủng đối với người Duy Ngô Nhĩ chủ yếu là người Hồi giáo và các nhóm dân tộc thiểu số và tôn giáo khác ở Tân Cương”.
“Những tài liệu của chúng tôi về các hành động của CHND Trung Hoa ở Tân Cương đủ để xác nhận rằng kể từ ít nhất là tháng 3/2017, chính quyền địa phương đã gia tăng chiến dịch đàn áp kéo dài hàng thập kỷ chống lại người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ và các nhóm dân tộc thiểu số cũng như các tôn giáo khác, bao gồm cả người Kazakhstan và người Kyrgyzstan”, ông Pompeo nói.
-
- Cựu Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo. (Ảnh: Joshua Roberts. Getty Images)
Mặc dù Taliban sẽ thuận theo ĐCSTQ ở một số phương diện để đổi lấy sự hỗ trợ và lợi ích kinh tế, nhưng họ sẽ không từ bỏ sự ủng hộ ngấm ngầm đối với Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan (ETIM). Taliban không muốn mạo hiểm đánh mất tính hợp pháp của mình hoặc gây ra các cuộc đấu đá nội bộ giữa các nhóm Hồi giáo khác nhau. ETIM là một nhóm ly khai Duy Ngô Nhĩ mà Bắc Kinh tuyên bố chịu trách nhiệm cho nhiều vụ tấn công khủng bố ở Tân Cương.
Thứ hai, ĐCSTQ phải đối mặt với những ràng buộc từ bên trong Taliban và từ cộng đồng quốc tế.
Câu hỏi là liệu Taliban có thể kiểm soát hoàn toàn tình hình ở Afghanistan hay không.
Liên quan đến Taliban, có Taliban Afghanistan và Taliban Pakistan. Taliban Pakistan từng là một chi nhánh của Taliban Afghanistan và trở nên độc lập vào năm 2007 do những khác biệt về lợi ích. Bản thân Taliban ở Afghanistan không phải là một nhóm đơn lẻ và có sự khác biệt đáng kể về quan điểm chính trị giữa các thành viên.
Liên quan đến sự tham gia của quốc tế, có ít nhất 8 bên - Hoa Kỳ, Nga, Pakistan, Ấn Độ, Iran, Ả Rập Xê-út, Thổ Nhĩ Kỳ và Trung Quốc - tất cả đều có mối liên hệ với nhau theo những cách thức rất phức tạp. Không nghi ngờ gì nữa, khả năng của ĐCSTQ trong việc can thiệp vào Taliban và Afghanistan là có hạn.
Thứ ba, ĐCSTQ phải đối mặt với hai mối đe dọa trực tiếp lớn từ Afghanistan.
Mối đe dọa đầu tiên được ĐCSTQ gán cho là “Ba thế lực tà ác”: chủ nghĩa khủng bố, chủ nghĩa cực đoan và chủ nghĩa ly khai. Tình trạng hỗn loạn ở Afghanistan đã làm nảy sinh các lực lượng này và mở rộng sang Pakistan.
Vào ngày 14/7, một quả bom phát nổ trong một chiếc xe buýt chở đầy người lao động ở huyện Kohistan, tỉnh Khyber Pakhtunkhwa. Các công nhân đang trên đường đến công trường xây dựng dự án thủy điện Dasu, một phần của Hành lang Kinh tế Trung Quốc-Pakistan (CPEC) - một phần quan trọng của BRI (Sáng kiến Vành đai và Con đường) của ĐCSTQ. Trong số 13 người thiệt mạng có 9 người mang quốc tịch Trung Quốc. 28 công dân Trung Quốc bị thương trong vụ nổ bom. ĐCSTQ tin rằng vụ việc là một cuộc tấn công khủng bố nhằm vào công dân Trung Quốc.
Mối đe dọa thứ hai là buôn bán ma túy xuyên biên giới, mang lại nguồn thu nhập khổng lồ mà Taliban đã dựa vào.
-
- Con của một nông dân Afghanistan thu hoạch nhựa cây thuốc phiện từ một cánh đồng anh túc ở quận Surkh Rod, tỉnh Nangarhar, vào ngày 5 tháng 5 năm 2015. (Noorullah Shirzada / AFP / Getty Images)
Theo Irmgard Zeiler của Văn phòng LHQ về ma túy và tội phạm (UNODC): “Nền kinh tế thuốc phiện bất hợp pháp của Afghanistan có quy mô đáng kể so với nền kinh tế bất hợp pháp của nước này. Afghanistan là nhà sản xuất thuốc phiện bất hợp pháp hàng đầu thế giới và cung cấp hơn 80% sản lượng thuốc phiện trên toàn cầu. Tổng thu nhập bất hợp pháp của nền kinh tế thuốc phiện Afghanistan ước tính vào khoảng 4,1-6,6 tỷ USD vào năm 2017 và 1,2-2,2 tỷ USD vào năm 2018”.
Những mối đe dọa và cạm bẫy nói trên có khả năng trở nên nghiêm trọng hơn sau khi Taliban lên nắm quyền.
Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ Antony Blinken đã nói chuyện qua điện thoại với Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị “về những diễn biến ở Afghanistan, bao gồm cả tình hình an ninh và những nỗ lực tương ứng để đưa công dân Mỹ và CHND Trung Hoa đến nơi an toàn” vào ngày 16/8. Đây là một tín hiệu rõ ràng của Mỹ trong việc nhắc nhở Bắc Kinh không nên đánh giá sai tình hình, điều này có thể mang lại tổn hại cho Trung Quốc và chính ĐCSTQ.
Tác giả Wang He có bằng thạc sĩ luật và lịch sử và là người nghiên cứu về phong trào cộng sản quốc tế. Ông từng là giảng viên đại học và là giám đốc điều hành của một công ty tư nhân lớn ở Trung Quốc. Ông Wang hiện sống ở Bắc Mỹ và đã xuất bản các bài bình luận về các vấn đề thời sự và chính trị của Trung Quốc kể từ năm 2017.
Quan điểm được trình bày trong bài viết này là ý kiến của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của NTDVN.
Lê Minh
Theo The Epoch Times
