Tương lai của Trung Quốc phụ thuộc vào năng suất nhưng các thành tố tạo năng suất bị triệt tiêu vì lợi ích của đảng

Từ góc nhìn kinh tế học, các thành tố tạo năng suất đều bị chính tay Bắc Kinh triệt tiêu vì buộc phải bảo vệ quyền lợi của đảng. Có vẻ như không cần các đối thủ phải ra tay, tương lai của kinh tế Trung Quốc đã được ĐCSTQ tự định đoạt bằng một tương lai u tối…

Năng suất được tạo ra bởi 3 yếu tố: (i) lực lượng lao động; (ii) nguồn vốn được tự do đầu tư theo mục đích và sáng tạo của mỗi cá nhân; và (iii) hiệu quả.

Nhưng lực lượng lao động Trung Quốc đang mất cân đối và thiếu hụt trầm trọng vì chính sách một con nhiều thập kỷ. Hiện nay chính sách 3 con của Trung Quốc không thể đi vào cuộc sống khi nhà ở trở thành vấn đề lớn, nuôi con ăn học quá tốn kém. Năm 2021, Trung Quốc vừa báo cáo tỷ lệ sinh thấp kỷ lục.

Nguồn vốn từng được tương đối tự do đầu tư và sáng tạo của tư nhân giờ bị quốc hữu hóa và đàn áp, tự do ngày càng xa xỉ.

Và thành tố cuối cùng, hiệu quả, vốn là điểm yếu nhất của khu vực DNNN, đây lại là điều mà ông Tập lựa chọn… Tương lai của nền kinh tế Trung Quốc, không cần đối thủ đánh, mà tự đen tối đi bởi chính lợi ích của ĐCSTQ.

Mắc kẹt

Noblelift, một doanh nghiệp có trụ sở tại Changxing, một thị trấn bên bờ hồ Tai, cung cấp các máy móc, thiết bị robot để quản lý kho hàng: kích nâng pallet tự lái và hệ thống phân loại giúp việc chọn và lấy nhanh hơn và ít phụ thuộc vào con người hơn.

Năm 2010, Trung Quốc là nơi có ít hơn 50.000 robot công nghiệp. Ngày nay nó có 800.000 - gần 1/3 số robot trên thế giới. Điều này một phần là do robot rẻ hơn trong khi tích hợp nhiều chức năng hơn trước đây.

Điều này diễn ra dưới áp lực người lao động của Trung Quốc ngày càng ít đi, dân số già đi, mức lương tăng cao hơn. Các chủ doanh nghiệp cần các giải pháp thay thế từ robot.

Công nhân nhà máy kiếm được khoảng 8.000 nhân dân tệ một năm vào năm 2000 (1.000 đô la vào thời điểm đó) hiện có thể kiếm được gần gấp mười lần con số đó. Đối với những ông chủ như Mr Yi, nhờ tự động hóa, nhu cầu lao động ít đi là biện pháp tối ưu trong cắt giảm chi phí. Gần như chỉ sau một đêm, ngành công nghiệp Trung Quốc đã chuyển từ thâm dụng lao động sang sử dụng nhiều robot.

Gần như chỉ sau một đêm, ngành công nghiệp Trung Quốc đã chuyển từ thâm dụng lao động sang sử dụng nhiều robot (Nguồn: The Economist)

Một chủ doanh nghiệp tư nhân như ông Yi hay lãnh đạo tối cao của ĐCSTQ đều theo đuổi mục tiêu năng suất để tồn tại và phát triển.

Nhưng việc ông Tập muốn phát triển mà không tuân theo quy luật cung - cầu, muốn từ bỏ các lực lượng thị trường tư nhân, thay thế vào đó là sự can thiệp của khu vực kinh tế nhà nước kém hiệu quả hơn, đã khiến khả năng nâng cao năng suất lao động của ông Yi phụ thuộc vào quyền lực của nhà nước. Điều này có kìm hãm năng suất của Noblelift không?

Lịch sử kinh tế học chứng minh rằng, nhà nước càng can thiệp nhiều, năng suất càng suy giảm trầm trọng. Điều này đúng với quá khứ, hiện tại và cả tương lai của bất kỳ nền kinh tế nào. Bởi vậy, ông Tập có thể đẩy đất nước sa lầy vào tương lai năng suất thấp. Ông Tập đang tước đoạt tài sản tư nhân, khu vực tạo ra năng suất cao hơn, và trao cho nó cho doanh nghiệp nhà nước (DNNN), khu vực có năng suất thấp gấp 4 lần kinh tế tư nhân.

Một nghiên cứu của Nicholas Lardy, đăng trên Tạp chí Đại học quốc gia Úc (2018), cho thấy tại thời điểm năm 2016, cùng một đồng vốn chủ sở hữu, khu vực tư nhân sẽ tạo ra số lợi nhuận gấp 4 lần các DNNN. Và chỉ trong 10 năm (2006-2016), hiệu quả sinh lời trên một đồng vốn của khu vực tư nhân tăng 12% trong khi của khu vực DNNN giảm 57%.

Chỉ số lợi nhuận/vốn chủ sở hữu bình quân của khu vực doanh nghiệp tư nhân (nét liền) và DNNN (nét đứt) từ 1998 - 2016 (Nguồn: NAU Press, 2018)

Đáng tiếc, ông Tập đã lựa chọn việc đàn áp kinh tế tư nhân, tước đoạt tài sản của khu vực này và trao nó vào tay DNNN qua quá trình quốc hữu hóa tàn khốc. Chiến lược từ bỏ kinh tế tư nhân và mở rộng DNNN hết sức kiên định kể từ khi ông Tập lên nắm quyền đã chặt đứt nguồn hy vọng cải thiện năng suất mà chính ông theo đuổi.

Theo The Economist, tăng trưởng kinh tế chỉ phụ thuộc vào ba yếu tố cơ bản: có bao nhiêu người đang làm việc; họ có được đầu tư vốn theo đúng ý của hộ không; và hiệu quả của đồng vốn đầu tư. Sự tăng trưởng vượt bậc của Trung Quốc trong bốn thập kỷ qua là kết quả của cả ba yếu tố kết hợp với nhau, một cách đầy đủ.

Nhưng đến thời điểm này, tất cả các thành tố tạo nên năng suất đang bị chiến lược ‘quay vào trong’, bài trừ kinh tế tư nhân, bài ngoại của Bắc Kinh và cả sai lầm quá khứ làm cho vô hiệu hóa.

Lực lượng lao động thành thị tăng vọt từ 100 triệu năm 1980 lên khoảng 500 triệu ngày nay. Sự gia tăng vốn tài sản cố định thậm chí còn kịch tính hơn. Năm 1980, Trung Quốc có ít hơn 15.000 km đường hiện đại; ngày nay nó có hơn 700.000 km, chưa kể tàu cao tốc, quá nhiều sân bay để làm rung chuyển, lưới điện và tất cả các phụ tùng khác của ngành công nghiệp. Và cùng lúc đó, Trung Quốc đã trải qua một sự bùng nổ về năng suất, phần lớn là nhờ vào việc dỡ bỏ đều đặn cơ chế kế hoạch hóa tập trung, thay vào đó để cho lực lượng thị trường tự quyết định. Cạnh tranh làm rung chuyển nền kinh tế. Các doanh nghiệp trở nên hoạt động tốt hơn và người lao động đi đến bất cứ nơi nào có mức lương cao nhất.

Từ năm 1980 đến 2010, tăng trưởng GDP hàng năm của Trung Quốc đạt trung bình 10%. Tuy nhiên, trong thập kỷ qua, mọi thứ đã chậm lại. Ngân hàng trung ương hiện cho rằng mức tăng trưởng tiềm năng là khoảng 5,5% một năm. Dân số trong độ tuổi lao động không còn mở rộng; cuộc điều tra dân số quốc gia mới nhất, được công bố vào tháng 5, cho thấy tổng dân số đang trên đà suy giảm. Sự thèm muốn đối với cơ sở hạ tầng ngày càng được đặt ra, nếu không muốn nói là quá lố; chi tiêu cho môi trường được xây dựng đã đạt đến mức đầu người của các nước giàu hơn nhiều.

Điều đó khiến năng suất là điều tối quan trọng. Nhưng những cải tiến đến từ sự kiểm soát lỏng lẻo của nhà nước đã không được duy trì. Ngân hàng Thế giới tính toán rằng, kể từ năm 2008, năng suất tổng các yếu tố ( TFP ) của Trung Quốc cho thấy yếu tố vốn và lao động đã không thể giải thích cho tăng trưởng GDP. Hai yếu tố này chỉ tăng 1,1% mỗi năm, thấp hơn một phần ba so với tốc độ trước đó ba thập kỷ. Con số này vẫn cao gấp đôi mức ở Mỹ trong cùng một thập kỷ. Nhưng theo chuỗi dữ liệu lịch sử, thời kỳ của ông Tập, tăng trưởng đã bị mắc kẹt.

Một số sự chậm lại này chỉ đơn giản phản ánh quá trình chuyển từ bắt kịp sang mắc kẹt. Các nước phát triển có mức tăng năng suất tiềm năng thấp hơn. Nhưng nhiều nhà phân tích cũng cho rằng mô hình kinh tế của Trung Quốc đặc biệt lãng phí, một sự thất bại được chứng minh bởi các khoản nợ tăng cao. Ngày nay, cứ mỗi nhân dân tệ tăng thêm GDP sẽ tăng thêm khoảng bốn nhân dân tệ nợ mới ; một thập kỷ trước, nó chỉ cần hai nhân dân tệ nợ để có được kết quả tương tự.

Nhảy vọt...

Vào năm 2017, ông Tập ngày càng trích dẫn nhiều luận thuyết của Mao và Marx nhiều hơn, nhưng ông cũng nói về nhân tố năng suất tổng hợp TFP và sự cần thiết của nó.

Vào tháng 3 năm ngoái, ngay khi ĐCSTQ vừa kết thúc khóa 19, ủy ban trung ương của Đảng Cộng sản và Quốc vụ viện đã đưa ra tầm nhìn 32 điểm để thúc đẩy năng suất. Trong kế hoạch 5 năm cho nền kinh tế đã được hoàn thiện vào tháng 3 này, chính phủ đã chỉ rõ rằng họ muốn năng suất lao động làm GDP tăng nhanh hơn.

Nhưng mâu thuẫn ở chỗ, năng suất lao động và sự năng động của nó nằm trong khu vực kinh tế tư nhân và việc ĐCSTQ từ bỏ mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung. Nhưng luận thuyết của Mao và Marx hoàn toàn phủ định kinh tế tư nhân trong khi thúc đẩy nền kinh tế chỉ huy cao độ từ trên xuống dưới. Vấn đề ở chỗ, ông Tập đang cố gắng “mao hóa” nền kinh tế Trung Quốc một lần nữa.

Bắc Kinh đưa ra 32 điểm tăng năng suất, 32 điểm này thuộc 3 trụ cột lớn: hiện đại hóa công nghiệp; tiếp tục đô thị hóa theo các tuyến mới; và những gì có thể được gọi là cải cách bắt kịp.

Ông Tập Cận Bình (giữa) hát Quốc ca cùng các cựu lãnh đạo Giang Trạch Dân (phải) và Hồ Cẩm Đào (trái) trong lễ khai mạc Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 19 tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh ngày 18/10/2017. (Ảnh: WANG ZHAO / AFP / Getty Images)

Hiện đại hóa công nghiệp chính là những gì như Noblelift minh họa, tự động hóa ngành sản xuất công nghiệp. Tuy nhiên, các doanh nghiệp tư nhân như Noblelift lại đang ràng buộc vào quan điểm chính sách của Bắc Kinh, việc mở rộng sản xuất giờ này không phải là một quyết định khôn ngoan.

Đối mặt với sự thù địch ngày càng gia tăng của Mỹ, Trung Quốc muốn tăng cường khả năng tự lực cao hơn trong việc sản xuất các sản phẩm thiết yếu từ chất bán dẫn đến máy móc nông nghiệp. Mục tiêu đó, được gói gọn trong chính sách “Sản xuất tại Trung Quốc 2025”, đòi hỏi phải cải thiện các nhà máy, nâng cao tham vọng và chinh phục các ngành công nghiệp mới.

Mục tiêu còn lại phản ánh triết lý kinh tế. Trung Quốc tin rằng duy trì năng suất cao phụ thuộc vào việc duy trì một cơ sở sản xuất lớn. Được học theo học thuyết của chủ nghĩa Marx, các nhà lãnh đạo Trung Quốc từ lâu đã coi công nghiệp có giá trị kinh tế hơn và hữu ích hơn về mặt chiến lược so với dịch vụ. Cho dù ngành dịch vụ có giá trị gia tăng cao, ví dụ như tài chính, cũng có thể không phải là ưu tiên của mô hình kinh tế như vậy.

Với chiến lược như vậy, Bắc Kinh sẽ làm mọi cách để đẩy tỷ trọng sản xuất cao hơn 25% trong GDP, tương đương với mức của Đức hoặc Nhật Bản, những nước giàu có nhờ ngành công nghiệp. Để thực thi, Bắc Kinh sẽ trợ cấp cho các công ty để đưa công nghệ thông tin vào mọi hoạt động sản xuất.

Zhou Yuxiang, người sáng lập Black Lake, một nhà phát triển như vậy, cho biết cho đến vài năm trước, các ông chủ của nhà máy thường xuyên theo dõi hàng tồn kho và đơn đặt hàng trên giấy. Các hệ thống dựa trên máy tính để bàn của Sap và Oracle không hiệu quả ở Trung Quốc do rào cản chuyển ngữ và văn hóa. Giờ đây, các nhà sản xuất Trung Quốc đang sử dụng các ứng dụng trên điện thoại di động của họ, cho phép họ thu thập, phân tích và hành động trên dữ liệu trong thời gian thực. Ông nói: “Họ đang trở thành những công ty linh hoạt nhất trên thế giới". Quốc gia này hy vọng rằng họ có thể tận hưởng lợi thế mới bắt đầu trong ngành công nghiệp số hóa, giống như cách họ đã nhảy vọt từ một nền kinh tế sử dụng tiền mặt để trở thành nhà lãnh đạo thế giới về thanh toán di động.

Phần thứ hai của sự thúc đẩy năng suất là quá trình đô thị hóa mạnh hơn. Trung Quốc đã giới hạn quy mô của các thành phố lớn nhất của mình, lo sợ rằng chúng có thể trở nên không thể quản lý được. Đồng thời, Bắc Kinh cũng biết rằng các tập hợp đô thị lớn hơn, cho phép chuyên môn hóa lao động cao hơn, có thể thiết lập các chuỗi cung ứng đan xen, có xu hướng năng suất cao hơn. Vì vậy, Bắc Kinh đang phát triển các cụm thành phố khổng lồ trong đó các trung tâm lớn được liên kết với các vệ tinh nhỏ hơn. Ý tưởng là tạo ra những lợi ích của sự kết tụ mà không có giao thông tắc nghẽn kinh hoàng, các trường học quá tải và các thành phố rất lớn khác.

Trung Quốc đã phê duyệt kế hoạch cho tất cả 11 cụm đô thị lớn (xem bản đồ). Dân số trung bình của 5 cụm đô thị lớn nhất vào khoảng 110 triệu người, lớn hơn gần ba lần so với mức 40 triệu người ở Tokyo, cụm dân cư lớn nhất thế giới hiện có. Kế hoạch này đã được Bắc Kinh thảo luận trong vài năm gần đây, hiện bắt đầu triển khai. Trong ba năm tới, họ đã cam kết tăng gấp đôi chiều dài của các tuyến đường sắt đi lại liên tỉnh.

Ngay cả sâu trong nội địa Trung Quốc, cảnh quan thành phố đang thay đổi. Ở phía tây, Tây An, thủ phủ của tỉnh Thiểm Tây, đã được hợp nhất với Hàm Dương, một thành phố riêng biệt cách đó 30 km, tạo ra một khu vực đô thị với 15 triệu cư dân. Một giờ lái xe về phía bắc các cánh đồng ngũ cốc của các thành phố đã được thay thế bằng các khu hậu cần và khu công nghiệp. “Nơi này từng rất xa. Không ai có thể đến đây, ”Ma Yu, một người nhập cư trung niên từ vùng nông thôn, nói. Bây giờ một chuyến tàu cao tốc chở cô ấy đến Tây An trong 13 phút nữa.

..trên nền cát lún - những nút thắt cố hữu của năng suất

Ngoài việc kết hợp các thành phố lại với nhau, Bắc Kinh cũng phủ sóng 5G trên các thành phố này, họ trồng nhiều cảm biến trên đường cao tốc để theo dõi hiệu suất và gắn camera giám sát lên các cột đèn. Đảng tin rằng tất cả những điều này sẽ cho phép các thành phố lớn quản lý chặt chẽ, chính xác khiến các cụm đô thị trở nên hiện đại và siêu năng suất.

Nhưng yếu tố kìm hãm năng suất thực sự ở các cụm đô thị lớn như vậy chính là chính sách hộ khẩu lại không hề được Bắc Kinh quan tâm. Hộ khẩu là giấy phép cư trú theo địa phương. Hệ thống hộ khẩu khiến người lao động trở thành các công dân hạng hai trong các cụm đô thị lớn. Nếu không có hộ khẩu tại nơi làm việc, người lao động không thể nhận trợ cấp thất nghiệp, con cái của họ thậm chí không được đến trường.

Chính vì lẽ đó, người lao động không thể chuyên môn hóa cao ở các khu cụm đô thị lớn bởi vì ‘không an cư thì không lạc nghiệp’. Việc phân biệt đối xử với lực lượng lao động 200 triệu người như vậy đã tạo chi phí lớn cho doanh nghiệp khi lực lượng lao động không ổn định.

Khi người lao động bước qua tuổi 40 và lo lắng về khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe và lương hưu, họ có xu hướng quay trở lại quê hương nơi họ có hộ khẩu. Cai Fang, một cố vấn của ngân hàng trung ương, cho biết người lao động sẵn sàng chọn những công việc được trả lương thấp hơn, năng suất thấp hơn nếu đó là công việc ở quê nơi họ có hộ khẩu. Vì tính ra, họ không chịu bất an và trả chi phí cao do bị chính phủ phân biệt đối xử vì hộ khẩu. Chính phủ đã nói về cải cách hộ khẩu trong nhiều năm nhưng hầu như chưa cải cách gì.

Trụ cột tham vọng cuối cùng mà đảng đề cập là “cải cách bắt kịp”, các thay đổi để đưa đất nước đến gần hơn tiêu chuẩn của các nền kinh tế thịnh vượng trong bối cảnh thể chế khác biệt. Nhưng làm thế nào để Trung Quốc ‘bắt kịp’ khi hệ thống giáo dục nặng nề chạy theo thành tích chứ không phải sáng tạo? Khi tự do tư tưởng bị kiểm soát nghiêm ngặt? Tất cả những yếu tố này bào mòn đi sức sáng tạo, tư duy độc lập và đổi mới trong nền kinh tế Trung Quốc; thậm chí là không thể có.

Trung Quốc cũng đang phải trả giá cho sự can thiệp bạo lực của nhà nước vào nhân khẩu — chính sách kiểm soát dân số “một con” hà khắc của họ. Dân số đang già đi và số lượng người Trung Quốc trong độ tuổi lao động đang thu hẹp lại với tốc độ thu hẹp 0,5% /năm đến năm 2030. (Ảnh: Getty Images)

Không chỉ không có sáng tạo, ngay cả quyền được tự do vỡ nợ và phá sản cũng hạn chế ở Trung Quốc. Phá sản là một đặc trưng của kinh tế tư bản. Phá sản hiệu quả và một văn hóa ứng xử văn minh với phá sản sẽ giúp giảm thiệt hại tối đa cho nguồn vốn đầu tư, giúp nguồn vốn dịch chuyển nhanh, linh hoạt, với chi phí thấp nhất từ nơi thiếu hiệu quả về các nơi (lĩnh vực, doanh nghiệp) hiệu quả hơn. Đáng tiếc, một thể chế phá sản thiếu minh bạch đang là rào cản rất lớn của Trung Quốc trong nâng cao năng suất toàn xã hội.

Mặc dù cơ chế phá sản còn cực kỳ hạn chế nhưng trong vài năm qua, các vụ phá sản đã tăng vọt ở Trung Quốc.

Các tòa án đã chấp nhận gần 30.000 đơn xin vỡ nợ vào năm 2020, một kỷ lục (xem biểu đồ 2). Các nhà đầu tư hiện đang lo lắng về câu chuyện liệu các nhà quản lý có để cho Evergrande, nhà phát triển bất động sản lớn nhất của đất nước, phá sản hay không - điều mà trước đây không thể tưởng tượng được. Và các công ty quốc doanh chiếm khoảng một nửa số vụ vỡ nợ trái phiếu của năm ngoái, đưa ra lời nói dối về kỳ vọng rằng chính phủ sẽ luôn cứu họ.

Nhưng tại sao Trung Quốc không thể tháo các nút thắt của năng suất?

Thứ nhất, quay trở lại với vấn về cơ cấu dân số trong độ tuổi lao động và già hóa. Đây không chỉ là hậu quả của sai lầm chính sách trong hàng chục năm. Cơ cấu dân số này không thể thay đổi theo trường hướng tích cực hơn được khi mà khoảng cách thu nhập giàu - nghèo của người Trung Quốc ngày một gia tăng; khoảng ½ đến ⅔ dân số quốc gia này không có quyền tiêu dùng khi thu nhập bình quân chỉ ở mức 140 USD/tháng. Trong khi đó, tỷ lệ giá nhà trên thu nhập bình quân là 30 lần (theo Numbeo), lớn gần nhất thế giới… Người dân ngày càng khó khăn trong việc sinh tồn, mua nhà và ổn định cuộc sống. Việc có thêm con sẽ là một gánh nặng lớn khiến người Trung Quốc không sẵn sàng đối diện với rủi ro này. Vừa qua, số liệu thống kê dân số của Trung Quốc cho thấy tỷ lệ sinh thấp kỷ lục ở quốc gia này.

Thứ hai, vấn đề hộ khẩu. Tại sao Trung Quốc không thể hoặc không muốn cải cách? Bởi vì Trung Quốc không thể buông lỏng kiểm soát cư trú của người dân. Thứ đảm bảo quyền lực tối thượng của ĐCSTQ chính là kiểm soát mọi hành vi của người dân. Hộ khẩu là công cụ kiểm soát hiệu quả của ĐCSTQ trong di trú, gắn chặt với cuộc đời của một công dân, gắn chặt với quyền lợi và thông tin cá nhân của công dân đó. Từ bỏ hộ khẩu, Bắc Kinh mất đi một công cụ quyền lực có thể cần khi đàn áp. Giữa tăng trưởng, năng suất và duy trì quyền lực của đảng, Bắc Kinh chọn yếu tố thứ hai.

Thứ ba, hệ thống giáo dục chạy theo thành tích và không có tự do ngôn luận. Hai mục tiêu này bổ sung, ràng buộc cho nhau. Giáo dục của Bắc Kinh không hướng tới khuyến khích học sinh sinh viên tư duy độc lập, sáng tạo và đổi mới. Vì nếu như thế, lực lượng tri thức có thể tiếp cận với sự thật, mạnh mẽ ấy sẽ là mối đe dọa lớn của đảng. Một nền giáo dục sáo rỗng, chủ yếu đào tạo về học thuyết của đảng, không khuyến khích nghĩ khác, làm khác chính là thành công chiến lược của ĐCSTQ. Tương tự như vậy với công tác nghiên cứu khoa học với thể chế tự do ngôn luận.

Bắc Kinh hoàn toàn thấu hiểu rằng hạn chế của giáo dục và không có tự do ngôn luận sẽ không có đổi mới, sáng tạo, phát minh sáng chế để có bước nhảy vọt về năng suất. Đó là lý do ĐCSTQ chỉ có thể ‘ăn cắp’ công nghệ khắp mọi nơi mà không thể sáng tạo. Dù vậy, trước an toàn và tương lai của chế độ, Bắc Kinh không có lựa chọn nào khác.

Thứ tư, cơ chế phá sản hiệu quả. Điều này rất khó khăn trong một nền kinh tế mà các doanh nghiệp từ lâu đã không minh bạch tài chính, thông tin. Một cơ chế như thế chưa thể áp dụng ngay, nếu mạnh mẽ đưa vào, con số phá sản không chỉ là 30,000 hồ sơ như The Economist đã đưa, mà là hàng trăm ngàn hồ sơ. Nguy hiểm nhất các hồ sơ phá sản đến từ khu vực DNNN vốn mù mờ về thông tin, minh bạch và trách nhiệm giải trình. Mặt khác, các lo ngại trách nhiệm cá nhân, tập thể đối với khoản thua lỗ (có thể chịu trách nhiệm hình sự) khiến nhiều quan chức không thích một thể chế phá sản hiệu quả.

Cuối cùng, đàn áp kinh tế tư nhân và quốc hữu hóa khu vực kinh tế năng động nhất, có năng suất cao nhất. Cũng là một chiến lược bất đắc dĩ. Các tập đoàn kinh tế tư nhân về công nghệ đã quá lớn và quá nhiều thông tin, điều này đe dọa quyền lực duy nhất thao túng thông tin, tài chính của đảng, nó có thể tạo các lỗ hổng thông tin, tài chính mà đảng không kiểm soát hết, rò rỉ các tội ác lịch sử mà thể chế đã gây ra… Điều này tuyệt đối không được phép. Thêm vào đó, Bắc Kinh muốn mở rộng kinh tế nhà nước theo triết lý kinh tế của Mao và Marx. Muốn vậy, khu vực kinh tế tư nhân phải bị triệt tiêu dần dần, trước hết quốc hữu hóa các doanh nghiệp, mô hình kinh doanh hiệu quả trao nó vào tay DNNN. Sau đó, có lẽ là tất cả phần còn lại.

Tương lai của Trung Quốc thực sự dựa vào năng suất. Nhưng các nút thắt của năng suất đều đang bị thắt chặt hơn bởi chính Bắc Kinh. Duy trì quyền lực tối thượng của ĐCSTQ luôn là ưu tiên hàng đầu trong chiến lược của quốc gia này, không phải kinh tế hay năng suất hay bất kỳ vấn đề gì khác.

Lê Minh - Thanh Đoàn

(Bài viết sử dụng số liệu và một số lập luận từ The Economist)