Apple, Google và những công ty khác đang chuyển dịch sản xuất để chuẩn bị cho việc “tách rời”, khi họ ngày càng nhận ra mối nguy hiểm của việc liên kết tương lai của mình với Trung Quốc. Đó là con đường khó khăn nhưng các công ty buộc phải trải qua, khi mà "cánh tay dài của luật pháp Mỹ’ đã thật sự vươn ra để áp chế "chủ nghĩa kỹ trị chuyên chế" của Bắc Kinh.
Đó là một buổi sáng mùa hè nóng nực ở Đài Bắc khi một số quan chức của Viện Hoa Kỳ ở Đài Loan, đại sứ quán Hoa Kỳ, đến thăm lãnh đạo cấp cao của một công ty công nghệ lớn - nhà cung cấp chính cho Apple.
Rõ ràng rằng điều này không giống như các chuyến thăm xã giao trước đây, khi mà các quan chức Hoa Kỳ thỉnh thoảng xem xét những gì đang xảy ra trong ngành. Lần này, họ đưa ra một câu hỏi thẳng thừng: "Tại sao bạn không chuyển năng lực sản xuất của mình ra ngoài Trung Quốc? Sao lại không đi nhanh hơn?"
Những người tham gia mô tả cuộc trò chuyện là "nghiêm túc và lo ngại".
"Chúng tôi cảm thấy không đơn giản. Họ hỏi nhiều câu mà chúng tôi không biết liệu có thể trả lời hay không. Các câu trả lời sẽ liên quan đến các chiến lược chưa được báo cáo về bản thân công ty và khách hàng của chúng tôi. Nhưng thông điệp rất rõ ràng: Chính phủ Mỹ đang trực tiếp kêu gọi các công ty cắt đứt quan hệ với Trung Quốc”, nguồn tin cho biết.
Chính phủ Mỹ trực tiếp kêu gọi các công ty cắt đứt quan hệ với Trung Quốc
Các quan chức Mỹ cũng đã gặp một số nhà sản xuất chip hàng đầu của Đài Loan - những công ty có sản phẩm được sử dụng bởi Huawei Technologies, nhà cung cấp thiết bị viễn thông Trung Quốc mà Washington cáo buộc làm gián điệp cho Bắc Kinh. Tương tự như vậy, các cuộc gặp dường như là một nỗ lực nhằm thuyết phục các công ty này về phía Mỹ trong cuộc chiến công nghệ đang leo thang giữa Washington và Bắc Kinh, nhiều nguồn tin cho biết.
"Họ ở đây để đảm bảo rằng chúng tôi hiểu rõ ràng về các quy tắc kiểm soát xuất khẩu của Mỹ và cho chúng tôi biết lập trường của Mỹ về Huawei", một nguồn tin trong ngành công nghiệp chip cho biết. "Nhưng chúng tôi đọc được những lời đó như một lời cảnh báo”.
Đối với các giám đốc điều hành trong ngành công nghiệp điện tử của Đài Loan, các cuộc họp là một dấu hiệu khác cho thấy cuộc chiến giành quyền tối cao về công nghệ giữa hai siêu cường thế giới đã lên một tầm cao mới. Nó bắt đầu vào năm 2016 với các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ nhằm chống lại công ty thiết bị viễn thông ZTE, và tình hình ngày càng nghiêm trọng hơn khi Washington gia tăng sức ép đối với các công ty Trung Quốc mà theo họ là đe dọa an ninh quốc gia Mỹ.
Một người thân cận với AIT từ chối xác nhận chi tiết cụ thể của các cuộc họp, nhưng nói rằng việc Hoa Kỳ giữ liên lạc với các công ty Đài Loan về "tái cấu trúc chuỗi cung ứng và tuân thủ kiểm soát xuất khẩu là một thói quen thường xuyên".
‘Cánh tay dài của luật pháp Mỹ’ áp chế ‘chủ nghĩa kỹ trị chuyên chế’ của Bắc Kinh
Trong vòng một năm, Washington đã sửa đổi các quy tắc kiểm soát xuất khẩu ba lần để nhắm vào Huawei - những thay đổi đã ảnh hưởng đến cả các nhà cung cấp Hoa Kỳ và không phải Hoa Kỳ của Huawei.
Họ nói rằng các nhà cung cấp hiện đang thận trọng trước “cánh tay dài của luật pháp Mỹ”. Và trong hai năm qua, chính quyền Trump đã tăng tốc nỗ lực đưa các công ty Trung Quốc vào danh sách đen gọi là Danh sách thực thể, bổ sung thêm khoảng 70 công ty và tổ chức cho đến nay trong năm 2020.
-
- Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump bắt tay với Giám đốc điều hành Foxconn Terry Gou tại lễ khởi công nhà máy màn hình máy tính Foxconn Technology Group vào ngày 28 tháng 6 năm 2018 tại Mt Pleasant, Wisconsin (Ảnh của Andy Manis / Getty Images)
Giờ đây, những gì bắt đầu với việc chính phủ Mỹ gây áp lực buộc các công ty Mỹ tẩy chay các thực thể cụ thể của Trung Quốc, đã trở thành một nỗ lực phối hợp nhằm buộc các nhà cung cấp không phải của Mỹ tham gia phong tỏa bán buôn công nghệ với Trung Quốc.
Alex Capri, một nhà nghiên cứu tại Quỹ Hinrich có trụ sở tại Singapore, cho biết: “Washington đã vũ khí hóa các chuỗi cung ứng ví dụ như công nghệ bán dẫn để làm chậm lại tham vọng công nghệ của Trung Quốc”.
Ông cho rằng Mỹ đang hướng tới mục tiêu "áp chế mô hình chủ nghĩa kỹ trị chuyên chế của Bắc Kinh".
Các giám đốc điều hành Đài Loan hiểu thông điệp khẩn cấp là: Di chuyển các cơ sở sản xuất ra khỏi Trung Quốc, giảm quan hệ với các khách hàng Trung Quốc như Huawei và sát cánh với Mỹ, hoặc đối mặt với tình huống xấu nhất có thể trở thành mục tiêu tiếp theo của Washington.
Hai chân trên hai chiếc thuyền
Chỉ hai năm trước đây, ý tưởng cắt đứt chuỗi cung ứng công nghệ phức tạp đã phát triển ở Trung Quốc trong hai thập kỷ qua là điều không tưởng. Nhưng áp lực từ chính quyền Trump đã biến điều này thành hiện thực, với các công ty từ Apple đến Google đã rút lui khỏi Trung Quốc để đến Việt Nam, Ấn Độ, Thái Lan và Malaysia trong 36 tháng qua.
Đối với ngành công nghệ toàn cầu, câu hỏi đặt ra là liệu chuỗi cung ứng thay thế mới xuất hiện có thể phù hợp với hiệu quả của chuỗi cung ứng sản xuất hơn 200 triệu chiếc iPhone mỗi năm ở Trung Quốc hay không.
Đài Loan đang ở một vị trí quan trọng để chứng kiến chính sách mới này của Hoa Kỳ, vì các công ty công nghệ của họ đang “đặt hai chân trên hai chiếc thuyền” - từ Công ty sản xuất chất bán dẫn Đài Loan, nhà sản xuất chip theo hợp đồng lớn nhất thế giới; đến Foxconn Technology Group, chính thức được gọi là Hon Hai Precision Industry, là nhà sản xuất hợp đồng điện tử lớn nhất trên toàn cầu.
Họ được coi là khách hàng của các công ty hàng đầu của Mỹ như Apple, Microsoft, Google, Amazon, Qualcomm, Hewlett-Packard và Dell; cũng như các công ty hàng đầu của Trung Quốc như Huawei, Lenovo, Xiaomi, Alibaba Group Holding và Oppo. Ngồi trên “ranh giới đứt gãy” giữa Trung Quốc và Mỹ trong một cuộc chiến tranh lạnh công nghệ mới, các công ty của Đài Loan đang buộc phải lựa chọn một bên, mặc dù không muốn.
"Đó là một thời đại rất khó định hướng. Ngành công nghệ trong nhiều thập kỷ chưa bao giờ cần chú ý đến các động lực chính trị quốc tế như bây giờ", Tung Tzu-hsien, Chủ tịch Pegatron, nhà cung cấp chính của Apple, gần đây đã phát biểu trên một diễn đàn Đài Bắc.
Tháng trước, chính phủ Mỹ, thông qua AIT, đã công khai nhắc lại thông điệp riêng của mình rằng tất cả các nhà cung cấp công nghệ nước ngoài nên rời khỏi Trung Quốc.
Vào ngày 4/9, Giám đốc Viện Hoa Kỳ tại Đài Loan (AIT) Brent Christensen đã tổ chức một diễn đàn về tái cấu trúc chuỗi cung ứng, cùng với các đối tác EU, Canada và Nhật Bản, để công khai ủng hộ việc tách rời. Đây là lần đầu tiên Hoa Kỳ tổ chức một sự kiện như vậy ở Đài Loan - một “vùng xám ngoại giao” không có đại sứ quán Hoa Kỳ chính thức, và vốn bị Bắc Kinh coi như một bộ phận ly khai của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.
-
- Brent Christensen, giám đốc Viện Hoa Kỳ tại Đài Loan, phát biểu trong cuộc họp báo tại Đài Bắc vào ngày 31 tháng 10 năm 2018. (Ảnh của SAM YEH / AFP qua Getty Images)
Ông Christensen cho biết các công ty quốc tế "ngày càng nhận ra mối nguy hiểm của việc liên kết tương lai của họ với Trung Quốc", và đã bắt đầu tìm kiếm các trung tâm sản xuất và chế tạo thay thế ngoài Trung Quốc.
Christensen kêu gọi các quốc gia khác hợp tác xây dựng lại chuỗi cung ứng ở những nơi khác. "Những lợi ích chung và những giá trị được chia sẻ khiến chúng tôi trở thành những đối tác tự nhiên, và chúng tôi tin rằng chúng tôi sẽ mạnh mẽ và hiệu quả hơn nếu làm việc cùng nhau", ông nói.
Nhưng điều đó không đơn giản như vậy đối với các công ty công nghệ, nơi mà Trung Quốc không chỉ là cơ sở sản xuất ăn sâu mà còn là thị trường phát triển nhanh nhất của họ; chiếm tới 20% tổng doanh thu của Apple, hơn 20% doanh thu của Intel và 60% doanh thu của vua chip di động Qualcomm đến từ Trung Quốc, mặc dù trong nhiều trường hợp, các mặt hàng bán ở Trung Quốc sau đó được tái xuất sang các thị trường khác.
Có thể chơi trò ‘hai mặt’?
Một số công ty lớn nhất đang cố gắng hết sức để vượt qua khoảng cách ngày càng rộng giữa Bắc Kinh và Washington, trong nỗ lực tránh chọn một bên. Apple đã áp dụng chiến lược “hai mặt” để tự cân bằng khỏi cuộc chiến công nghệ.
Trong khi thúc đẩy các nhà cung cấp đẩy nhanh sự chuyển hướng khỏi Trung Quốc kể từ cuối năm 2018, họ cũng đang tích cực thúc đẩy các nhà cung cấp "cây nhà lá vườn" của Trung Quốc đóng một vai trò quan trọng hơn ở Trung Quốc và đảm bảo quyền tiếp cận liên tục vào thị trường mạnh 1,4 tỷ dân này.
Với sự đồng ý của Apple, Wistron của Đài Loan đã bán nhà máy lắp ráp iPhone của mình ở thành phố Côn Sơn, Trung Quốc vào mùa hè này cho đối thủ địa phương Luxshare Precision Industry. Việc bàn giao này có ý nghĩa quan trọng: Nó mở đường cho nhà cung cấp Trung Quốc phát triển chuỗi cung ứng của Apple, thúc đẩy hy vọng rằng nó có thể phát triển tương đương với Foxconn của Đài Loan, một gã khổng lồ về sản xuất công nghệ.
Lens Technology của Trung Quốc cũng đã mua các nhà máy sản xuất vỏ iPhone từ Catcher Technology của Đài Loan, một nhà cung cấp vỏ kim loại lâu năm của Apple, tại thành phố Taizhou vào tháng 8/2020.
"Apple luôn nuôi dưỡng các nhà cung cấp Trung Quốc. Lý do đằng sau điều này là trước đây họ cho Apple nhiều quyền thương lượng giá hơn so với các nhà cung cấp hiện tại, nhưng giờ đây điều này cũng trở thành một chiến lược để đa dạng hóa rủi ro địa chính trị", theo một nguồn tin quen thuộc với kiểu tư duy của Apple.
Foxconn, trong khi đó, đã chuyển một phần sản xuất ra khỏi Trung Quốc, nhưng khẳng định họ sẽ không chọn một bên. "Xu hướng toàn cầu hướng tới G2 (một nhóm hai người) là không thể tránh khỏi. Làm thế nào để phục vụ hai thị trường lớn là điều mà chúng tôi luôn lên kế hoạch", Young Liu, chủ tịch Foxconn Technology Group phát biểu tại hội nghị nhà đầu tư ở Đài Bắc vào tháng 8/2020, ám chỉ về thị trường Mỹ và Trung Quốc.
Bắc Kinh ‘mời uống trà’, Washington chỉ dùng luật
Không phải công ty nào cũng như Apple và Foxconn, cũng có đủ nguồn lực để vượt qua khoảng cách ngày càng gia tăng giữa hai cường quốc. Họ nói rằng thực tế là các nhà phát triển chip vẫn dựa vào một số nhà cung cấp công cụ thiết kế và sản xuất chip quan trọng của Mỹ như Applied Materials, Lam Research, KLA, Synopsys và Cadence Design Systems để tạo ra những con chip tiên tiến nhất có thể.
Điều đó đã buộc tất cả các nhà cung cấp chip trên thế giới phải xin giấy phép từ chính phủ Mỹ để giao hàng cho Huawei, lệnh có hiệu lực vào ngày 15 tháng 9. Kể từ đó, các công ty cung cấp công nghệ đã rơi vào tình thế gần như không thể, họ rơi vào thế phải điều động giữa Mỹ và Trung Quốc để tránh hứng chịu cơn thịnh nộ của một trong hai chính phủ.
"Nói chung, các công ty công nghệ đa quốc gia sẽ không muốn chọn bên trong cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, nhưng họ vẫn phải chuẩn bị cho [một] kịch bản tồi tệ hơn có thể xảy ra", Chiu Shih-fang, nhà phân tích chuỗi cung ứng công nghệ cao cấp tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Đài Loan cho biết.
-
- Các nhà cung cấp hầu hết đều thận trọng không công bố kế hoạch đa dạng hóa của họ vì sợ chính quyền địa phương Trung Quốc chú ý. Trong ảnh là Terry Gou, Chủ tịch Tập đoàn Công nghệ Foxconn, phát biểu tại lễ khởi công khu phức hợp nhà máy Foxconn trị giá 10 tỷ USD vào ngày 28 tháng 6 năm 2018 (Ảnh của Scott Olson / Getty Images)
Cho đến nay, phản ứng của Trung Quốc đã bị “tắt tiếng”, nhưng rất ít giám đốc điều hành công nghệ cho rằng họ có thể tin tưởng vào sự tiếp tục cấm vận của Bắc Kinh. Một nhà cung cấp công nghệ nói rằng họ đang nhận được nhiều yêu cầu gặp gỡ các quan chức địa phương Trung Quốc "để uống trà", và trong các cuộc họp đó, các quan chức sẽ tìm kiếm sự đảm bảo không có kế hoạch rút lui hoặc cắt giảm việc làm.
Một số nhà cung cấp đã được yêu cầu thành lập các văn phòng do Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) điều hành trong khu liên hợp sản xuất của họ. Đây là tất cả các dấu hiệu cho thấy các nhà chức trách muốn được thông báo nhiều hơn về chuyển động của các nhà cung cấp, và để ngăn chặn bất kỳ cuộc di cư ồ ạt nào. Các nhà cung cấp hầu hết đều thận trọng không công bố kế hoạch đa dạng hóa của họ vì sợ chính quyền địa phương Trung Quốc chú ý.
Trong khi đó, vào ngày 19 tháng 9, Trung Quốc cũng tạo ra phiên bản danh sách đen thương mại của riêng mình: "Danh sách thực thể không đáng tin cậy", dành cho bất kỳ công ty nước ngoài nào đối xử không công bằng với các công ty Trung Quốc, theo phán quyết của chính phủ này.
Mặc dù vẫn chưa có ai bị đưa vào danh sách đen, tờ báo nhà nước Global Times cho biết vào tháng 5/2020 rằng Apple, Qualcomm, Cisco Systems và Boeing có thể sẽ được thêm vào danh sách của Trung Quốc.
"Những gì chúng tôi đang cố gắng làm là để bảo vệ bản thân khỏi bị tổn thương trong cuộc chiến giữa hai con voi khổng lồ [Mỹ và Trung Quốc]", một giám đốc chuỗi cung ứng cho biết, đồng thời nói thêm rằng họ đã cố gắng âm thầm xử lý một số tài sản tại Trung Quốc và lấy tiền ra khỏi đất nước này để đầu tư vào Đông Nam Á.
"Chúng tôi lo lắng tài sản của chúng tôi ở Trung Quốc một ngày nào đó có thể trở thành con tin, nếu căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc tiếp tục xấu đi", ông nói thêm.
Ra khỏi ‘Khu Goldilocks - Vùng sự sống’ Trung Quốc
Đối với ngành công nghệ, nó báo hiệu sự kết thúc của một kỷ nguyên. Trước đây, họ có thể thiết kế các sản phẩm ở phương Tây và sản xuất tại trung tâm công nghiệp của Trung Quốc, một khu vực được Ngân hàng Mỹ gọi là “Vùng sự sống - Khu Goldilocks", trong ba thập kỷ, đã mang lại sự kết hợp tối ưu giữa chi phí, chất lượng, nguồn nhân lực và cơ sở hạ tầng.
Giờ đây, toàn ngành công nghiệp phải đối mặt với thực tế mới của chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch, và ngày càng chuyển hướng sang chuỗi cung ứng phân tán, phi tập trung đang nổi lên ở Đông Nam Á.
Ngành công nghiệp này đã bắt đầu một cuộc di cư chưa từng thấy trong 2-3 thập kỷ. Khoảng 2.000 công ty Đài Loan, Nhật Bản và Hàn Quốc trên tất cả các lĩnh vực - bao gồm nhiều nhà cung cấp công nghệ chính - đã lên kế hoạch đa dạng hóa sản xuất khỏi Trung Quốc, theo dữ liệu của chính phủ.
Các công ty công nghệ, đặc biệt là các nhà cung cấp thương hiệu Mỹ như Apple, đang xem xét chuyển từ 15% đến 30% tổng sản lượng của họ ra khỏi Trung Quốc, một tỷ lệ tương đương với các lô hàng đến Hoa Kỳ của họ và yêu cầu các nhà cung cấp châu Á hỗ trợ các kế hoạch đa dạng hóa trong thời gian vài năm tới.
Nhật Bản đã khởi động một chương trình trợ cấp 220 tỷ yên (2,08 tỷ USD) để khuyến khích các công ty đưa ngành sản xuất về nước và phân bổ thêm 23,5 tỷ yên để tài trợ cho việc chuyển sản xuất sang Đông Nam Á. Gần 90 công ty Nhật Bản đã được phê duyệt trợ cấp tính đến tháng 7 năm nay, trong khi hơn 1.600 công ty đã nộp đơn xin trợ cấp.
Đến lượt mình, Đài Loan đã thực hiện chiến dịch "chuyển sản xuất trở lại Đài Loan" với việc giảm thuế và lãi suất cho vay đặc biệt kể từ cuối năm 2018.
Apple bắt đầu sản xuất hàng loạt AirPods không dây phổ biến của mình tại Việt Nam từ đầu năm nay và có kế hoạch mang nhiều sản phẩm hơn đến các quốc gia Đông Nam Á, khi mới năm ngoái, tất cả các sản phẩm như vậy đều ở Trung Quốc. Gã khổng lồ công nghệ có trụ sở tại Cupertino cũng yêu cầu các nhà lắp ráp iPhone chính là Foxconn và Wistron mở rộng năng lực sản xuất tại Ấn Độ, đồng thời gấp rút yêu cầu một nhà cung cấp chủ chốt khác là Pegatron nhanh chóng xây dựng cơ sở tại đó vào mùa hè này.
Samsung Electronics đã đóng cửa các cơ sở lắp ráp điện thoại thông minh cuối cùng ở Trung Quốc vào năm 2019 để chuyển toàn bộ trọng tâm sang Việt Nam và Ấn Độ. Việc sản xuất máy chủ cho các trung tâm dữ liệu của Google, Amazon và Facebook đã chuyển sang Đài Loan, trong khi hai năm trước, tất cả các máy chủ như vậy đều được sản xuất tại Trung Quốc.
Bạn có cung cấp lựa chọn 'ngoài Trung Quốc không'?
"Suy nghĩ của khách hàng đã thay đổi. Căng thẳng gia tăng giữa Washington và Bắc Kinh buộc họ phải suy nghĩ về chiến lược sản xuất của mình, giống như mua bảo hiểm cho chính họ. Trong 2-3 năm tới, bạn sẽ không chỉ thấy những nhà lắp ráp điện tử lớn, mà ngày càng có nhiều nhà cung cấp linh kiện sẽ chuyển năng lực sản xuất ra ngoài Trung Quốc để hỗ trợ chuỗi cung ứng mới", một giám đốc điều hành nhà cung cấp iPhone cho biết.
Sự bùng phát bất ngờ của dịch viêm phổi càng thúc đẩy các nhà cung cấp công nghệ đa dạng hóa rủi ro khi dồn tất cả nguồn lực của họ vào một khu vực duy nhất. Trong khi đó, lo ngại về gián điệp nước ngoài gia tăng đã khiến Hoa Kỳ có thái độ cứng rắn chống lại các công ty công nghệ Trung Quốc.
Một người quản lý tại Alpha Networks có trụ sở tại Đài Loan, nhà cung cấp thiết bị định tuyến, bộ chuyển mạch và thiết bị mạng, cho biết: "Kể từ năm ngoái, khi chúng tôi ngồi lại với khách hàng Hoa Kỳ, câu hỏi đầu tiên của họ trở thành: Bạn có cung cấp lựa chọn 'ngoài Trung Quốc không', đặc biệt đối với những sản phẩm sẽ là một phần của mạng không dây di động?"
-
- Kể từ năm ngoái, câu hỏi đầu tiên của khách hàng Hoa Kỳ trở thành: Bạn có cung cấp lựa chọn 'ngoài Trung Quốc không'? (Ảnh: Larry French/Getty Images)
Ông nói thêm rằng, kết quả là Alpha Networks đã bắt đầu giảm bớt sự phụ thuộc vào Trung Quốc về mặt sản xuất. "Những khách hàng người Mỹ hiện cho rằng sẽ không an toàn nếu những sản phẩm này được sản xuất tại Trung Quốc", ông nói.
Đối với các công ty như Acter Group, một công ty xây dựng cơ sở vật chất cho Google và các nhà cung cấp chính của Apple như Pegatron, Wistron và nhiều công ty khác, việc mở rộng chuỗi cung ứng công nghệ ra Đông Nam Á đã trở thành một chất xúc tác tăng trưởng quan trọng.
Lai Ming-kun, Tổng giám đốc Acter, cho biết: “Chúng tôi nhận thấy các dự án tương lai của chúng tôi từ các quốc gia Đông Nam Á như Việt Nam, Thái Lan và Indonesia đang tăng lên rất nhiều”.
Angie Tsao, giám đốc kiêm người phát ngôn của Acter nói: “Năm ngoái, chúng tôi vừa nghe nhiều thông tin rằng một số công ty đang cố gắng đa dạng hóa sản xuất khỏi Trung Quốc. Nhưng năm nay, tất cả những tin tức này đã trở thành hiện thực. Những nhà cung cấp công nghệ này đã thực sự bắt đầu xây dựng hoặc mở rộng các cơ sở mới và chúng tôi cũng đã phân bổ một số nhân viên Trung Quốc để giúp đỡ các doanh nghiệp đang phát triển của chúng tôi ở đó".
Chấp nhận chi phí di chuyển
Tuy nhiên, chi phí để rời Trung Quốc là rất lớn. Đất nước này vẫn mang đến sự kết hợp không thể tuyệt vời hơn giữa cơ sở hạ tầng được tổ chức tốt, nguồn lao động có tay nghề cao mà nhiều quốc gia khác chưa thể sánh kịp, có khả năng huy động hàng trăm nghìn công nhân và giao linh kiện trong giờ chỉ với một cuộc điện thoại.
Nghiên cứu của Bank of America Securities cho thấy thời gian để các sản phẩm lên kệ tại các cửa hàng ở Mỹ có thể mất tới 40 ngày từ Thái Lan, gần gấp đôi so với Trung Quốc.
Maurice Lee, một giám đốc điều hành tại Unimicron Technologies, một nhà sản xuất bảng mạch in chủ chốt, cho biết việc chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc vẫn là một thách thức vô cùng lớn đối với công ty của ông và các công ty khác.
"Có ít nhất 30 đến 40 quy trình sản xuất PCB. Ở Trung Quốc, chúng tôi có một hệ sinh thái hoàn chỉnh và chúng tôi rất gần với tất cả các nhà cung cấp của mình. Chuyển đến bất kỳ nơi nào khác có nghĩa là tất cả các quy trình, công tác hậu cần cần được thiết kế lại, và điều đó cũng có nghĩa là chúng tôi phải đào tạo lại toàn bộ công nhân”, Lee, cũng là Chủ tịch Hiệp hội vi mạch in Đài Loan, cho biết. "Điều đó có nghĩa là tăng chi phí".
"Sản xuất công nghệ sẽ phải đối mặt với một sự thay đổi cơ bản [nếu nó chuyển ra khỏi Trung Quốc]", ông Tung thuộc công ty Pegatron cho biết. Công ty của ông, trước đây chỉ tập trung sản xuất ở Trung Quốc và Đài Loan, nay đã xây dựng các cơ sở sản xuất mới ở Indonesia và Việt Nam trong hai năm qua, và sắp xây dựng một cơ sở mới ở Ấn Độ.
-
- Trung Quốc có sự kết hợp tuyệt vời giữa cơ sở hạ tầng được tổ chức tốt, nguồn lao động có tay nghề cao mà nhiều quốc gia khác chưa thể sánh kịp, có khả năng huy động hàng trăm nghìn công nhân và giao linh kiện trong giờ chỉ với một cuộc điện thoại (Ảnh: getty images)
"Trước đây, chỉ mất hai giờ để huy động việc vận chuyển linh kiện từ các tỉnh khác của Trung Quốc. Nhưng trong tương lai, sẽ mất ít nhất một đến hai tuần chờ đợi khi chuỗi cung ứng trở nên phi tập trung bên ngoài Trung Quốc. Đây là một thực tế mới mà tất cả chúng ta phải đối mặt và thích nghi", ông Tung nói thêm.
Các chính sách do chính phủ lãnh đạo đã giúp thành phố Trịnh Châu, tỉnh Hà Nam, nội thành Trung Quốc, từ một thành phố nông nghiệp hoang vắng ít được biết đến thành một trung tâm sản xuất, sản xuất ra 50% lượng iPhone trên thế giới mỗi năm. Chính quyền thành phố Trùng Khánh, ở phía tây Trung Quốc, đã hỗ trợ HP và các nhà cung cấp của họ thành lập một trong những trung tâm sản xuất máy tính xách tay lớn nhất thế giới. Nó đã từng sản xuất một trong ba loại máy tính xách tay trên toàn cầu.
Tuy nhiên, ngay cả trước chiến tranh thương mại, một số nhà cung cấp đã tìm cách chuyển một số hoạt động sản xuất sang Đông Nam Á trong bối cảnh chi phí gia tăng và tình trạng thiếu lao động ở Trung Quốc.
Trong 4 đến 5 năm qua, các nhà sản xuất ngày càng khó thu hút đủ công nhân trong dây chuyền sản xuất vào mùa cao điểm. Thiếu công nhân, giá đất và tiền lương tăng cao đã trở thành vấn đề đau đầu chung của các nhà cung cấp trong những năm gần đây, và đã thúc đẩy các công ty tìm kiếm các giải pháp thay thế bên ngoài Trung Quốc.
Sean Kao, một nhà phân tích của IDC, cho biết nhiều công ty đã phải chịu chi phí lao động tăng cao ở Trung Quốc trong vài năm qua và bắt đầu đánh giá một số kế hoạch đa dạng hóa, nhưng không ai trong số họ thực hiện các kế hoạch này cho đến khi chiến tranh thương mại bắt đầu.
Kao nói: “Tuy nhiên, không có quốc gia nào có thể thay thế hoàn toàn Trung Quốc. Nhưng căng thẳng leo thang giữa Mỹ và Trung Quốc và sau đó, COVID-19, đã kích hoạt để thúc đẩy tất cả các nhà cung cấp này và khách hàng của họ thực sự quyết tâm chuyển ít nhất một số hoạt động sản xuất sang các nước khác và bước ra khỏi vùng an toàn của họ... Đây là động thái mới, không thể thay đổi được".
Bất chấp khó khăn thách thức, không có đường lùi trở lại Trung Quốc
Những nỗ lực chuyển hoạt động ra ngoài Trung Quốc đã mang lại kết quả trái chiều. Một chuỗi cung ứng mới đang xuất hiện ở Đông Nam Á và Ấn Độ, chỉ trong vòng chưa đầy 1.000 ngày sau khi làn sóng thuế quan trừng phạt đầu tiên đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc được thực hiện vào năm 2018, khi căng thẳng thương mại giữa Washington và Bắc Kinh leo thang.
Các nhà cung cấp công nghệ lớn như nhà sản xuất Apple Watch Compal Electronics đã có “đất” ở Việt Nam; AirPods và nhà sản xuất điện thoại Xiaomi Inventec có cơ sở ở Malaysia; trong khi nhà lắp ráp máy tính xách tay Wistron của iPhone và Acer có nhà máy ở Philippines. Nhưng những nhà máy này, thường có quy mô nhỏ, nằm rải rác khắp Đông Nam Á và không hoạt động hết công suất.
Compal, công ty cung cấp các bộ phận cho HP và Dell, đã được cấp đất cho một nhà máy ở tỉnh Vĩnh Phúc, miền Bắc Việt Nam. Nhưng họ đã bị chính quyền địa phương phạt vào năm 2013 và bị thu hồi phần lớn tài sản sau khi không sử dụng đất và thuê lao động địa phương như đã hứa.
Yancey Hai, Chủ tịch Delta Electronics, nhà cung cấp linh kiện cung cấp năng lượng chính cho Apple, HP và Dell, cho biết công ty của ông đã đưa ra kế hoạch đa dạng hóa nhằm mở rộng sản xuất ở Đài Loan, Thái Lan và Ấn Độ.
Martijn Rasser, thành viên cấp cao của chương trình công nghệ và an ninh quốc gia tại Trung tâm An ninh mới của Mỹ, cho biết Mỹ và Trung Quốc không có khả năng quay lại "những ngày xưa tốt đẹp".
Dù ai làm Tổng Thống Mỹ, “có sự đồng thuận mạnh mẽ của lưỡng đảng về những thách thức mà một Trung Quốc đang trỗi dậy đặt ra, cũng như sự chấp nhận rộng rãi giữa các đồng minh quốc tế; khi mà việc đưa Trung Quốc vào nền kinh tế thế giới để dần mở cửa, và thúc giục Bắc Kinh tiết chế lập trường của mình về một loạt các vấn đề địa chính trị, đã không có tác dụng".
Willy Shih, giáo sư thực hành quản lý tại Trường Kinh doanh Harvard, cho biết: "Có sự ủng hộ của lưỡng đảng về chính sách cương quyết hơn đối với Trung Quốc… Tôi nghĩ rằng rất nhiều chuyển động của chuỗi cung ứng trong các sản phẩm công nghệ đã được thiết lập và động lực của nó khó có thể thay đổi".
Đức Duy
Theo Nikkei Asia
