Vào năm 2019, chính quyền Trump đã vận động thành công chính phủ Trung Quốc cấm sản xuất và buôn bán bất hợp pháp fentanyl và các chất tương tự. Tuy nhiên, Fentanyl đã không biến mất. Các nhà sản xuất Trung Quốc chỉ đơn giản là đi một chặng đường dài, vận chuyển hóa chất đến Mexico cho các tập đoàn ma túy - vốn đâng buôn bán heroin, meth và cocaine - để sau đó chuyển qua biên giới để vào Mỹ.
Lần đầu tiên Jean bị rủ rê dùng thử heroin, cô đã từ chối. Tuy nhiên, vào một đêm, khi Jean 18 hoặc 19 tuổi, cô đã dùng thử. Trong vài năm sau đó, heroin dẫn cô đến với ma túy đá và ma túy đá dẫn đến fentanyl. Cho đến khi mang thai vào năm 2017, cô mới quyết định tìm đến sự giúp đỡ. “Ở một thời điểm nào đó trong cuộc sống, tôi đã ở tận cùng của sự bế tắc nhưng lại mặc nhiên chấp nhận nó”, cô gái 29 tuổi đến từ Denver (bang Colorado, Mỹ) nói. “Nhưng khi tôi phát hiện ra mình đang mang thai con gái, tôi mong muốn một điều gì đó tốt hơn cho nó”.
Không phải ai cũng có nhận thức như vậy. Trong khi Covid-19 hoành hành khắp đất nước, thì các dịch bệnh khác cũng âm thầm bùng phát trong lòng xã hội Mỹ. Dữ liệu gần đây từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) cho thấy có hơn 90.000 người Mỹ chết do sử dụng ma túy quá liều trong vòng 12 tháng tính đến tháng 10 năm 2020, tăng 30% so với năm trước. Con số này nhiều hơn số người thiệt mạng năm ngoái do tai nạn giao thông (42.000 người) và súng (44.000 người) cộng lại. Khoảng 55.000 người trong số những người sử dụng quá liều đã chết vì opioid tổng hợp như fentanyl, tăng 57% so với cùng kỳ năm ngoái.
Đại dịch Covid-19 đã góp phần vào sự gia tăng này. Tiến sĩ Chris Thurstone, giám đốc các dịch vụ sức khỏe hành vi tại Denver Health, nói rằng sự cô lập do phong tỏa có thể làm trầm trọng thêm chứng trầm cảm và lo lắng, và lạm dụng chất kích thích thường gia tăng trong thời kỳ suy thoái kinh tế, khi mọi người mất việc làm hoặc lo lắng về tài chính của họ. Nhiều người đã sử dụng ma túy một mình, hoặc khi họ không thể tìm kiếm trợ giúp y tế do các phòng khám đóng cửa hoặc ngừng tiếp nhận bệnh nhân mới. Nhưng câu chuyện này còn dài hơn thế: Đại dịch opioid của Mỹ đã bước sang một giai đoạn mới nguy hiểm phần lớn là do việc chuyển dịch - và hiện đại hoá - thị trường thuốc.
Nguồn gốc của hiện tượng này có thể bắt nguồn từ thuốc giảm đau theo toa, chẳng hạn như OxyContin, được giới thiệu vào năm 1996. Trong khoảng 15 năm, cuộc khủng hoảng opioid theo toa biến thành cuộc khủng hoảng opioid bất hợp pháp. Fentanyl, loại thuốc có hiệu lực gấp 100 lần morphin/ gam, đang tàn phá nặng nề nhất ở khu vực Bờ Đông và Appalachia. Người dùng ở các bang phía Tây từ trước đến nay ưa chuộng loại heroin dạng hắc ín, loại không trộn lẫn với fentanyl, hơn là loại heroin dạng bột trắng được tìm thấy ở phương Đông. Trưởng bộ phận Los Angeles của Cơ quan Chống Ma Túy Hoa Kỳ (DEA) Bill Bodner cho biết, những người ở miền Tây lớn tuổi nghiện opioid, “là những người sử dụng hắc ín, họ là những người sử dụng hắc ín và họ sẽ tiếp tục là những người sử dụng hắc ín”.
-
- ĐCSTQ vẫn có thể “hạ gục” nước Mỹ bằng thịt nhiễm độc và ma túy Fentanyl. (Ảnh: NTDVN tổng hợp)
Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy điều tương tự cũng đang xảy ra ở miền Tây. Ở San Francisco, số người chết vì dùng ma túy quá liều trong năm ngoái nhiều hơn gấp đôi so với Covid-19. Giám định y tế của thành phố ước tính rằng fentanyl đã được phát hiện trong máu của gần 73% trường hợp tử vong do dùng thuốc quá liều. Tại Las Vegas, số ca tử vong do dùng fentanyl quá liều đã tăng từ chỉ 16 ca vào năm 2015 lên 219 ca vào năm 2020.
Sự lan truyền của Fentanyl cũng liên quan đến địa chính trị và tội phạm có tổ chức. Trung Quốc là nhà cung cấp lớn nhất của các hóa chất được sử dụng để sản xuất fentanyl, và cho đến gần đây, loại thuốc này thường được gửi trực tiếp đến Hoa Kỳ theo các bưu kiện nhỏ. Vào năm 2019, chính quyền Trump đã vận động thành công chính phủ Trung Quốc cấm sản xuất và buôn bán bất hợp pháp fentanyl và các chất tương tự. Sau đó, Matthew Donahue, phó giám đốc phụ trách hoạt động của DEA , cho biết, các chuyến hàng trực tiếp “hầu như đã bị dừng lại”.
Tuy nhiên, Fentanyl đã không biến mất. Các nhà sản xuất Trung Quốc chỉ đơn giản là đi một chặng đường dài, vận chuyển hóa chất đến Mexico cho các tập đoàn ma túy - vốn đâng buôn bán heroin, meth và cocaine - để sau đó chuyển qua biên giới. Số lượng fentanyl mà lực lượng an ninh Mexico thu giữ đã tăng gần gấp 5 lần từ năm 2019 đến năm 2020. Sau khi qua biên giới, các băng đảng ma tuy, Sinaloa và Jalisco New Generation, đã sử dụng mạng lưới của họ để phân phối ma túy trên khắp nước Mỹ.
Đó không chỉ là vấn đề tuyến đường fentanyl đi đã thay đổi. Thuốc cũng có thể thay đổi hình dạng. Ở Mexico, fentanyl được ép thành những viên thuốc giả giống với thuốc giảm đau như OxyContin hoặc hydrocodone. Chỉ cần 2mg fentanyl là có thể gây tử vong, vì vậy một viên fentanyl nguyên chất — hoặc một viên nén với một loại thuốc khác như heroin hoặc cocaine — đã có thể gây chết người. Khi DEA kiểm tra các viên thuốc mẫu từ các vụ thu giữ ma túy từ tháng 1 đến tháng 3 năm 2019, 27% số này có chứa một liều lượng fentanyl gây chết người. John Pelletier, người điều hành bộ phận chống ma tuý của Cảnh sát đô thị Las Vegas, cho biết nhóm của ông đã phản ứng với một cuộc gọi cấp cứu do quá liều gây tử vong khi 2 nạn nhân mở điện thoại để kiểm tra tác dụng phụ của OxyContin mà không nhận ra rằng họ đã uống một viên thuốc fentanyl.
Thuốc giả là công việc kinh doanh tuyệt vời cho các băng đảng tội phạm. Ông Keith Humphreys thuộc Đại học Stanford cho biết: Fentanyl có thể được sản xuất với giá bằng 1% giá của heroin. Ông Donahue nói: “Các băng đảng không cần một cánh đồng trồng cây thuốc phiện”,“ họ chỉ cần một tầng hầm, một ngôi nhà hoặc một nhà kho nhỏ là đủ”.
Sự lan rộng của fentanyl đã thay đổi số lượng những người tử vong vì opioid. Vào năm 2014, opioid đã giết chết người da trắng với tỷ lệ gấp đôi so với người Mỹ gốc Phi. Tỷ lệ tử vong do dùng thuốc quá liều ở người Mỹ da đen đã tăng hơn gấp ba lần trong vòng 5 năm tính đến năm 2019 do fentanyl thâm nhập vào nguồn cung cấp ma túy bất hợp pháp. Những người trẻ ở độ tuổi 20 và 30 cũng đang chết với số lượng lớn hơn.
Tỷ lệ tử vong cao hơn ở những người Mỹ trẻ tuổi phản ánh sự chuyển hướng sang thị trường thuốc trực tuyến. Mạng đen - Dark web, một góc khuất của Internet, từ lâu đã trở thành nguồn cung cấp ma túy bất hợp pháp. Giờ đây, thuốc giả có sẵn trên các nền tảng trò chơi và mạng xã hội như Instagram hoặc TikTok. Đại dịch opioid đang khiến người Mỹ sử dụng ma túy thường xuyên như thể dùng giấy vệ sinh hay hàng tạp hóa vậy.
Tất cả những điều này đã vẽ nên một bức tranh ảm đạm, con số 90.000 người chết cho thấy nước Mỹ cần phải có một phản ứng mạnh mẽ hơn. Các chuyên gia cho rằng tốt nhất là các bang nên từ chối mở rộng chương trình Medicaid theo Đạo luật Chăm sóc Giá cả phải chăng, vì điều đó có thể giúp cung cấp methadone cho những người nghiện.
Vào tháng 1 năm nay, Tổng thống Joe Biden đã hủy bỏ lệnh hành pháp do Tổng thống Donald Trump ký cho phép hầu hết các bác sĩ kê đơn Buprenorphine, một phương pháp điều trị chứng nghiện opioid.
Thực tế, vấn đề này hoàn toàn có thể được khắc phục bằng cách cắt nguồn cung. Nhưng theo Breibart, Fentanyl thường được sản xuất tại Trung Quốc và tuồn vào Mỹ bất hợp pháp qua biên giới phía nam, nơi chính quyền Biden đã nới lỏng việc thực thi pháp luật. Thống đốc Texas Greg Abbott (R) cho biết hồi đầu tháng 5 rằng lượng fentanyl bắt tại biên giới đã tăng 800% trong năm qua.
Lê Minh
NGUỒN THAM KHẢO:
