Trung Quốc kéo Nga về phía mình để đối trọng với phương Tây, thông qua các hợp đồng năng lượng hàng trăm tỷ USD béo bở. Những “kẻ thù lâu dài” đã tìm ra những “liên kết ngắn hạn”...
Phép màu tăng trưởng kinh tế Trung Quốc đang phá vỡ cán cân quyền lực toàn cầu. Cuộc chiến thương mại của Tổng thống Trump với Trung Quốc là biểu hiện mới nhất cho thấy “nỗ lực xoay trục sang phía Đông” của Washington - một chiến lược chỉ mới “nhen nhóm” dưới thời cựu Tổng thống Obama.
Giờ đây, một “trục xoay” khác đang tiến triển ổn định trong khi phần còn lại của thế giới vật lộn với dịch viêm phổi Vũ Hán, khi Nga ngày càng tập trung sự chú ý vào phía đông và mối quan hệ với Trung Quốc. Để làm nổi bật trục xoay này, nhà sản xuất năng lượng lớn nhất thế giới, Gazprom, đã bắt đầu nghiên cứu khả thi cho dự án đường ống khổng lồ tiếp theo của công ty - "Sức mạnh Siberia-2".
Thập kỷ đầy hứa hẹn cho liên minh Nga-Trung về thỏa thuận năng lượng
Thập kỷ đầu tiên của thế kỷ này là một thập kỷ đầy hứa hẹn đối với Nga, với thương mại quốc tế bùng nổ và ngày càng có nhiều người mua dầu khí ở cả phương Đông và phương Tây. Tuy nhiên, sự thất bại của Moscow với phương Tây đã củng cố sự cần thiết cho một “Cuộc xoay trục sang phương Đông”. Kết quả rõ ràng nhất và ngắn hạn là đường ống dẫn khí đốt "Sức mạnh Siberia".
Thỏa thuận được ký kết trong thời điểm căng thẳng giữa Moscow và phương Tây đang ở đỉnh điểm, khi Nga đang tuyệt vọng thể hiện sự độc lập địa chính trị của mình trước sự cản trở của phương Tây. Đường ống dẫn khí này bắt đầu đi vào hoạt động từ năm nay và dự kiến sẽ vận chuyển 38 bcm mỗi năm đến Trung Quốc, thu về cho Nga 400 tỷ USD trong ba thập kỷ.
-
- Đường ống dẫn khí Power of Siberia bắt đầu đi vào hoạt động từ năm nay và dự kiến sẽ vận chuyển 38 bcm mỗi năm đến Trung Quốc, thu về cho Nga 400 tỷ USD trong ba thập kỷ.
Không thể đánh giá thấp tầm quan trọng của Trung Quốc đối với nền kinh tế Nga và tương lai chính trị của giới tinh hoa cầm quyền. Đồng thời, trong khi sức mạnh công nghệ ngày càng tăng của Trung Quốc đang đưa họ vào khu vực phía Tây, nước này sẽ vẫn phụ thuộc nhiều vào năng lượng và khoáng sản của Nga trong nhiều thập kỷ để cung cấp năng lượng cho các ngành công nghiệp của mình.
Mối quan hệ giữa hai siêu cường toàn cầu này chủ yếu tập trung vào năng lượng, nơi cơ sở hạ tầng và các ngành công nghiệp hiện có đã tạo thuận lợi cho thương mại. Năm 2013, Nga và Trung Quốc đã ký một thỏa thuận trị giá 270 tỷ USD để tăng gấp đôi sản lượng và xuất khẩu dầu của Rosneft cho gã khổng lồ châu Á.
-
- Một màn hình hiển thị Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, khi ông cùng Tổng thống Nga Vladimir Putin tham gia buổi lễ khánh thành đường ống "Sức mạnh của Siberia" thông qua một liên kết video ở Sochi vào ngày 2 tháng 12 năm 2019 (Ảnh của MIKHAIL KLIMENTYEV/SPUTNIK/AFP qua Getty Images)
Xuất khẩu khí đốt tự nhiên cũng nằm trong chương trình nghị sự. Cơ sở hạ tầng cố định, chẳng hạn như đường ống, giảm đáng kể chi phí vận chuyển và tăng sự phụ thuộc giữa nhà xuất khẩu và nhà nhập khẩu. Đây là một chất xúc tác khác cho các mối quan hệ chính trị Nga-Trung gần gũi hơn.
‘Sức mạnh Siberia-2’ - Bước đột phá thỏa thuận năng lượng Nga-Trung
Trong khi dự án “Sức mạnh Siberia-2” đã được thảo luận trong nhiều năm, thì mới đây, Mông Cổ đã được chọn là quốc gia trung chuyển. Moscow lẽ ra muốn liên kết trực tiếp với Trung Quốc thông qua cơ sở hạ tầng hiện có ở miền nam nước Nga thông qua khu vực Altai, nhưng Bắc Kinh đã thúc đẩy lựa chọn dài hơn thông qua Mông Cổ theo hướng đông bắc của họ.
Tập đoàn năng lượng khổng lồ Gazprom của Nga đã đặt hàng nghiên cứu tính khả thi cho kế hoạch đường ống Sức mạnh Siberia-2. Điều này sẽ làm tăng xuất khẩu khí đốt sang Trung Quốc thêm 50 bcm mỗi năm, khiến Bắc Kinh trở thành khách hàng lớn nhất của công ty Nga.
Theo Alexei Miller, Giám đốc điều hành của Gazprom: "Một phân tích tính khả thi sơ bộ đã được thực hiện. Nó cho thấy rằng dự án là khả thi và tiết kiệm chi phí. Chúng tôi sẵn sàng tiếp tục công việc này".
Khi hoàn thành, đường ống sẽ tăng cường hơn nữa hợp tác Nga-Trung. Mặc dù nhận thấy mối quan hệ với phương Tây đã trở nên khó khăn, cả hai nước đều đang tìm thấy sự hỗ trợ trong quan hệ song phương Nga-Trung.
-
- Giám đốc điều hành tập đoàn khí đốt khổng lồ Gazprom của Nga, Alexei Miller, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Phó Thủ tướng Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Zhang Gaoli tham dự buổi lễ đánh dấu mối liên kết đầu tiên của "Sức mạnh Siberia" vào ngày 1 tháng 9 năm 2014 (Ảnh của ALEXEY NIKOLSKY/RIA NOVOSTI/AFP qua Getty Images)
Nguồn năng lượng khổng lồ của Nga và vị trí gần các thị trường châu Á khiến nước này trở thành đối tác hữu ích của Trung Quốc. Từ quan điểm an ninh, “bình định” biên giới phía bắc là điều cần thiết đối với Trung Quốc để giảm bớt áp lực và tập trung vào “cái bụng mềm” của họ ở Biển Đông; ở mức độ thấp hơn là dãy Himalaya và biên giới với Ấn Độ.
Quan hệ Mỹ - Trung đã bị tổn hại đáng kể vì lợi ích của Nga. Sau chuyến thăm của Tổng thống Nixon và “mở cửa Trung Quốc” vào năm 1972, Washington ít nhiều đã có thể kiềm chế sức mạnh và ảnh hưởng của Liên Xô. Tuy nhiên, giờ đây, hai quốc gia thứ hai và ba thế giới về sức mạnh quân sự và chính trị là Trung Quốc và Nga, đang tìm cách đối trọng với Mỹ.
Mặc dù bất đồng giữa Nga và Trung Quốc vẫn còn, nhưng họ đã quản lý chúng một cách hiệu quả cho đến nay. Ví dụ, Moscow coi Trung Á là “sân sau”, nơi có ảnh hưởng chính trị đáng kể. Các lợi ích kinh tế ngày càng tăng của Trung Quốc trong khu vực có thể thay đổi cán cân quyền lực mong manh. Tuy nhiên, tăng cường nhập khẩu khí đốt từ Nga là một phần trong chiến lược của Bắc Kinh.
Hiện tại, phần lớn lượng khí đốt nhập khẩu của Trung Quốc có nguồn gốc từ Trung Á. Để giảm sự phụ thuộc vào khu vực và thúc đẩy giá cả có lợi hơn, sự cạnh tranh từ Nga là cần thiết. Vì vậy, lợi ích của cả hai quốc gia là tăng cường quan hệ năng lượng, điều này sẽ dẫn đến sự phụ thuộc lẫn nhau về chính trị và kinh tế.
Tác giả: Viktor Katona là Chuyên gia giao dịch vật chất theo nhóm tại Tập đoàn MOL và Chuyên gia tại Hội đồng các vấn đề quốc tế Nga, hiện có trụ sở tại Budapest.
Lê Minh
