Xu hướng dân số già hóa ở các quốc gia Đông Nam Á đang gia tăng với tốc độ còn nhanh hơn cả sự phát triển kinh tế. Điều này dẫn đến việc trợ cấp cho nhóm người cao tuổi sẽ dần trở thành gánh nặng của các chính phủ.
Tổ chức Liên Hợp Quốc vào năm 2019 đã dự báo rằng số lượng dân số trong độ tuổi nghỉ hưu sẽ chiếm hơn 15% tổng dân số của khu vực ASEAN (khoảng 109 triệu người) trong vòng 9 năm tới và đến năm 2050 sẽ là 22% (khoảng 176 triệu người).
Tỷ lệ này thậm chí còn có thể cao hơn nữa do tỷ lệ sinh của các quốc gia này cũng đang ngày càng giảm theo thời gian.
Hiện chỉ có khoảng 1/3 số người từ 60 tuổi trở lên ở Đông Nam Á được nhận lương hưu
Theo SCMP, hầu hết các nước ASEAN đều có các quỹ hưu trí hoặc các quỹ trợ cấp xã hội. Tuy nhiên, mức chi trả của các khoản này lại vô cùng thấp và không phải ai cũng đủ điều kiện để nhận hỗ trợ của chính phủ. Không những thế, ở các nước đang phát triển, mức trợ cấp tiền mặt tối thiểu hàng tháng trong nhiều trường hợp thấp hơn cả mức lương tối thiểu.
Trong số các quốc gia ASEAN, chỉ có Brunei và Singapore - 2 quốc gia có nền kinh tế phát triển hơn trong khu vực và có thu nhập bình quân đầu người cao hơn so với các nước Đông Nam Á khác - được đánh giá là có kết quả tích cực trong việc đảm bảo phúc lợi xã hội cho người cao tuổi.
Các quốc gia khác như Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanmar, Thái Lan, Việt Nam và Philippines lại đang phải đối mặt với thực trạng tốc độ già hóa xảy ra nhanh hơn cả tốc độ phát triển của nền kinh tế.
Trong khu vực, chỉ có khoảng 1/3 số người từ 60 tuổi trở lên được nhận lương hưu thường xuyên hoặc một lần, theo báo cáo của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) công bố vào hồi năm ngoái.
Trong báo cáo được công bố vào năm 2019, ILO cảnh báo sẽ có khoảng 16 triệu người Việt Nam có thể sẽ không có lương hưu vào năm 2030, trừ khi Chính phủ có những chính sách hỗ trợ phù hợp. Ngoài ra, nhiều lao động phi chính thức ở Việt Nam, chiếm khoảng 3/4 số người lao động, sẽ không được hưởng lương hưu và hầu như tất cả những lao động này đều không được tiếp cận với các quyền lợi bảo hiểm xã hội.
Tổ chức này kiến nghị Việt Nam nên đưa ra một hệ thống hưu trí đa bậc nhằm đảm bảo mức thu nhập tối thiểu cho những người lao động về hưu thông qua các khoản lương hưu được hỗ trợ thuế, bảo hiểm xã hội bắt buộc và lương hưu bổ sung.
Dự báo tỷ trọng nhóm người cao tuổi tại khu vực Đông Nam Á trong năm 2050. (Nguồn: Dự báo Dân số Thế giới của Liên Hợp Quốc 2019).
Làm thế nào để hỗ trợ người cao tuổi?
Ông Bussarawan Puk Teerawichitchainan, Phó Giáo sư nghiên cứu về các vấn đề dân số và gia đình ở Đông Nam Á tại Đại học Quốc gia Singapore, kiến nghị rằng chính phủ các quốc gia thuộc khu vực ASEAN cần có kế hoạch tốt hơn để hỗ trợ người cao tuổi trong giai đoạn cấu trúc gia đình ở các quốc gia này bị thu hẹp. Nghĩa là, một số người cao tuổi có thể không có con cái để nương tựa khi về già.
-
- Chính phủ các quốc gia thuộc khu vực ASEAN cần có kế hoạch tốt hơn để hỗ trợ người cao tuổi trong giai đoạn cấu trúc gia đình ở các quốc gia này bị thu hẹp. Nghĩa là, một số người cao tuổi có thể không có con cái để nương tựa khi về già. (Ảnh: pixabay)
Phó Giáo sư Puk cho rằng các quốc gia đang phát triển ở ASEAN có thể học hỏi những chính sách hỗ trợ phúc lợi toàn diện ở các quốc gia như Nhật Bản, Singapore hoặc Hàn Quốc.
Ở Nhật Bản, nơi có số lượng người già lớn nhất thế giới, chính phủ sẽ thiết lập một "hệ thống chăm sóc tích hợp dựa vào cộng đồng" trên toàn quốc vào năm 2025. Hệ thống này là nơi tập hợp các chuyên gia từ các lĩnh vực khác nhau với mục đích cung cấp cho những người cao tuổi một loạt các dịch vụ như điều dưỡng, hỗ trợ nhà ở và trợ cấp chi phí sinh hoạt.
Các chính phủ ở Đông Nam Á có thể căn cứ vào nguồn lực cụ thể của quốc gia mình để đưa ra các giải pháp phù hợp với nền kinh tế của đất nước.
"Đơn cử như Việt Nam, một vài địa phương đã thành lập các câu lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau để thúc đẩy quá trình già hóa khỏe mạnh và hiệu quả ở người cao tuổi, đặc biệt là những người sống bên ngoài các thành phố lớn", Phó giáo sư Puk chia sẻ.
Bên cạnh đó, cố vấn chương trình khu vực tại HelpAge International – Tổ chức phi chính phủ về quyền người cao tuổi, Usa Khiewrord cho rằng nhóm người cao tuổi có thể đóng góp cho xã hội bằng những kinh nghiệm và sự hỗ trợ phù hợp. Bà nhấn mạnh: "Các chính phủ cũng nên xem xét sự đóng góp tiềm năng của những người lao động lớn tuổi trong sự phát triển kinh tế. Để làm được điều này, trước tiên chúng ta phải thay đổi suy nghĩ của bản thân về những người cao tuổi".
Ngọc Minh
