Với kỳ vọng khai thác hàng chục tỷ thùng dầu thô tại mỏ Junin 2 ở Vành đai Orinoco của Venezuela, một khu vực được cho là chứa trữ lượng dầu lớn nhất thế giới, một liên doanh tên là PetroMacareo - giữa công ty con của Tập đoàn dầu khí Việt Nam (PVN) và Petroleos de Venezuela thuộc sở hữu nhà nước của Venezuela (PDVSA) - đã được thành lập.
Trữ lượng khai thác dầu thô tại mỏ Junin-2 khi đó được xác định khoảng 34,45 tỉ thùng, tổng vốn đầu tư dự án lên tới 12,34 tỷ USD, tương đương 211,37 nghìn tỷ đồng.
Được khởi động vào tháng 6 năm 2010, giai đoạn đầu tiên của dự án - mà công ty con của PVN là Tổng công ty Thăm dò Khai thác Dầu khí (PVEP) tham dự - dự kiến có sản lượng 50.000 thùng hàng ngày, với 200.000 thùng trong giai đoạn thứ hai, và Việt Nam đang tính đến lợi nhuận trong vòng bảy năm tới.
Số tiền hơn nửa tỷ USD liệu có mất trắng?
Đối với dự án Junin-2, công ty Việt Nam đã đầu tư khoảng 1,241 tỷ USD từ năm 2010 đến năm 2015, trở thành một trong những dự án dầu khí lớn nhất của Việt Nam ở nước ngoài. Tuy nhiên, khoản tiền này không bao gồm ba khoản "thưởng hợp đồng" với tổng trị giá 584 triệu USD - mà phía Việt Nam đã phải trả cho chính phủ Venezuela để đảm bảo giấy phép đầu tư.
Gần đây, Bộ Tài chính Việt Nam cho biết khoản phí này không bao gồm hoặc được giải trình trong đề xuất dự án gửi chính phủ.
PVN chưa bao giờ cung cấp các tài liệu rõ ràng, đầy đủ về Junin-2, nhưng đã đề cập đến dự án trong các báo cáo tài chính từ năm 2010 đến năm 2016.
Trong báo cáo tài chính năm 2017 của mình, PVN đã đề cập rằng tổng vốn cung cấp cho Venezuela đã lên đến 10,7 nghìn tỷ đồng (462 triệu USD theo tỷ giá hiện tại) vào tháng 12 năm 2017. Điều này bao gồm hai khoản chuyển "thưởng hợp đồng" trị giá 442 triệu USD.
Số vốn góp này được huy động từ nguồn vốn kinh doanh của PVEP và vốn vay từ Standard Chartered Bank.
PVN đã yêu cầu chấm dứt dự án sau khi trì hoãn việc chuyển một khoản "thưởng hợp đồng" khác trị giá 142 triệu USD.
PVN giải thích rằng môi trường đầu tư của Venezuela không phù hợp, đặc biệt là do tỷ lệ lạm phát cực cao của đất nước này và hệ thống kiểm soát tiền tệ lỗi thời khiến việc thanh toán cho các công ty nước ngoài trở nên phức tạp.
Vào thời điểm đó, khoản đầu tư của PVEP vào liên doanh đã lên tới 1,825 tỷ USD, bao gồm cả khoản 584 triệu USD tiền "thưởng hợp đồng" đang được đề cập.
Vào tháng 12/2013, Thủ tướng Chính phủ khi đó đã yêu cầu PVEP tạm dừng đầu tư cho đến khi xem xét thêm, sau khi thấy dự án lớn này ít tiến triển.
Như vậy, số tiền hơn 584 triệu USD mà PVEP/PVN đã đầu tư vào mỏ dầu thô Junin 2 - Venezuela có nguy cơ mất trắng.
-
- Người dân đứng xem cảng xăng dầu của nhà máy lọc dầu đầu tiên của Việt Nam tại Dung Quất ngày 22/2/2009, tỉnh Quảng Ngãi. (Ảnh của HOÀNG ĐÌNH NAM / AFP qua Getty Images)
Không phải là ‘tiền hoa hồng’ mà là một khoản tiền nhà thầu phải trả
Giải thích cho các khoản thanh toán tiền thưởng theo hợp đồng với tổng trị giá lên đến 584 triệu USD - trong dự án thua lỗ ở quốc gia Nam Mỹ này - PVN đã tuyên bố rằng khoản tiền thưởng tham gia vào lĩnh vực dầu khí mà họ trả cho Venezuela không phải là "tiền hoa hồng", mà thực tế là một khoản tiền nhà thầu phải trả cho nước sở tại khi ký hợp đồng.
“Số tiền này phù hợp với số tiền cần mua hồ sơ mời thầu. Số tiền nhiều hay ít phụ thuộc vào giá trị chung của gói hợp đồng. Điều này có nghĩa là khi công ty dầu khí nước sở tại giao các giấy tờ liên quan thì chúng tôi phải thanh toán tiền. Khoản tiền này cũng là tiền đặt cọc để tham gia dự án. Đây là một thông lệ quốc tế tiêu chuẩn”, PVN cho biết.
Theo PVN, các công ty nước ngoài đầu tư vào khai thác dầu khí tại Việt Nam cũng phải trả khoản tiền này.
“Việc thanh toán phí này cũng phù hợp với luật dầu khí của từng quốc gia. Đối với dự án Junin-2, phí tham gia là 584 triệu USD, trong đó 300 triệu USD phải được chuyển ngay lập tức, phù hợp với các quy định của Venezuela”, PVN cho biết.
Cơ quan an ninh thuộc Bộ Công an và các cơ quan chức năng của Việt Nam đã yêu cầu Tập đoàn Dầu khí Nhà nước Việt Nam "cung cấp tất cả các tài liệu liên quan đến việc thực hiện dự án" khai thác và nâng cấp mỏ dầu Junin-2.
Không phải lần đầu thua lỗ
Được biết gần chục dự án ở nước ngoài do Tập đoàn Dầu khí Việt Nam và công ty con PVEP đầu tư tại nước ngoài đang thua lỗ hoặc có nguy cơ lỗ hàng tỷ USD, một báo cáo gần đây của Bộ Công Thương cho biết.
Là một trong những công ty tiên phong của đất nước trong việc đầu tư vào các dự án dầu khí ở nước ngoài, với 13 dự án nước ngoài ở Nam Mỹ, Châu Âu, Châu Phi, Tây Á và Đông Nam Á, PVN có 11 khoản đầu tư hiện đang có nguy cơ thua lỗ, theo báo cáo của Bộ Thương mại.
PVN cũng đã đóng góp 1,29 triệu USD vào khoản đầu tư chung với Gazpromviet có trụ sở tại Moscow để nghiên cứu và khởi động các dự án khai thác và thăm dò dầu khí ở Nga, nhưng cho đến nay nỗ lực của dự án vẫn chưa có kết quả.
Năm 2017, PVN đã xin phép chính phủ rút tiền khỏi khoản đầu tư, nhưng đã bị từ chối. Chính phủ Việt Nam vào thời điểm đó đã yêu cầu PVN đàm phán lại các điều khoản với đối tác Nga để tránh phát sinh thêm chi phí.
PVEP cũng đầu tư 8,5% tổng vốn đầu tư vào một dự án thăm dò dầu khí tại Cộng hòa Congo, được biết đến với tên ‘Marine XI’. Tháng 6/2017, PVEP đã xin chuyển nhượng toàn bộ vốn chủ sở hữu cho bên khác sau khi nhận thấy đây là khoản đầu tư không tốt.
Tại Iran, PVEP đã rót hơn 82 triệu USD để phát triển Dự án Lô Danan, hiện đang bị đình chỉ do một số vấn đề.
Vào đầu năm 2018, PVN đã xin phép chính phủ chuyển 100% cổ phần đầu tư vào lô PM304 ở Malaysia, đồng thời chấm dứt các dự án khác trên lô XV và lô SK305 ngoài khơi Malaysia.
Tại Myanmar, PVEP đã thực hiện ba khoản đầu tư vào lô M2, lô MD2 và lô MD4, tất cả đều đang được xem xét lại do nghi ngờ về hiệu quả của chúng.
Sau khi đầu tư 72,4 triệu USD vào dự án thăm dò các mỏ dầu ở vùng biển Campuchia, PVEP đã không triển khai bất kỳ dự án khai thác nào và hiện buộc phải chuyển giao quyền khai thác cho một đối tác nước ngoài.
PVN được xem là trụ cột chính của mô hình kinh tế Việt Nam trong bốn thập kỷ qua, nhưng gần đây, các cơ quan chức năng đang làm sáng tỏ những cáo buộc tham nhũng tại PVN và các doanh nghiệp nhà nước khác.
Thủy Tiên
Nguồn tham khảo
https://asia.nikkei.com/Business/Companies/Vietnam-s-graft-hunters-zero-in-on-Venezuela-oil-project
