“Các chính sách hoặc điều kiện dẫn đến mất cân bằng thương mại ở bất kỳ quốc gia nào - Mỹ, Việt Nam hay bất kỳ nơi nào khác - chỉ có thể được thể hiện trong cán cân thương mại tổng thể, và không bao giờ được thể hiện trong cán cân song phương”.
Tờ WSJ đưa tin, Việt Nam đã cam kết sẽ không làm suy yếu đồng tiền của mình để tạo lợi thế không công bằng cho các nhà xuất khẩu nhằm xoa dịu căng thẳng về thặng dư thương mại ngày càng gia tăng với Hoa Kỳ.
Chính quyền Trump năm ngoái đã coi Việt Nam là nước thao túng tiền tệ và đe dọa sẽ áp đặt thuế quan sâu rộng đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam. Chính quyền Biden đã đảo ngược chỉ định "kẻ thao túng" này vào tháng 4 năm nay, nói rằng họ không tìm thấy đủ bằng chứng cho thấy quốc gia này đang thao túng tiền tệ.
Các nhà hoạch định chính sách của Hoa Kỳ và cộng đồng doanh nghiệp đã quan tâm nhiều hơn đến Việt Nam khi đất nước này vươn lên, chỉ trong một thập kỷ qua, từ một đối tác thương mại nhỏ trở thành nguồn nhập khẩu thứ 6 của Mỹ, chỉ sau Trung Quốc, Mexico, Canada, Nhật Bản và Nước Đức.
Việt Nam hiện đã trở thành nguồn cung cấp đồ gỗ, thủy sản, máy tính, điện tử, may mặc và giày dép lớn cho Mỹ.
Việt Nam: Chúng tôi sẽ không làm suy yếu tiền tệ để thúc đẩy xuất khẩu
Trong một tuyên bố chung hôm thứ 20/7, Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen và Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết Ngân hàng Trung ương Việt Nam nhắc lại rằng trọng tâm của khuôn khổ chính sách tiền tệ là thúc đẩy ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát.
Ngân hàng trung ương Việt Nam đã đồng ý cho phép đồng Việt Nam biến động “phù hợp với tình trạng phát triển của thị trường tài chính và ngoại hối và các nguyên tắc cơ bản của nền kinh tế”, theo tuyên bố. Việt Nam cam kết không hạ tỷ giá hối đoái để tạo lợi thế cạnh tranh cho các nhà xuất khẩu.
Bà Hồng cho biết Ngân hàng Trung ương Việt Nam sẽ tiếp tục điều hành tỷ giá hối đoái “để bảo vệ sự vận hành đúng đắn của thị trường tiền tệ và ngoại hối, thúc đẩy ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát, không tạo ra lợi thế cạnh tranh không lành mạnh trong thương mại quốc tế”.
Việt Nam cũng sẽ tiếp tục cung cấp thông tin cần thiết để Bộ Tài chính Hoa Kỳ tiến hành phân tích kỹ lưỡng và báo cáo về các hoạt động của mình trên thị trường ngoại hối, như một phần trong báo cáo tiền tệ thường xuyên của Bộ Tài chính trước Quốc hội.
“Tôi tin rằng sự quan tâm của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đối với những vấn đề này trong thời gian qua không chỉ sẽ giải quyết những quan ngại của Bộ Tài chính mà còn hỗ trợ sự phát triển hơn nữa của thị trường tài chính Việt Nam và nâng cao khả năng phục hồi tài chính và kinh tế vĩ mô của nước này”, bà Yellen cho biết trong tuyên bố.
Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Katherine Tai khen ngợi thỏa thuận và cho biết văn phòng của bà cũng sẽ giám sát việc Việt Nam thực hiện các cam kết.
Lo ngại bị phóng đại thái quá?
Sự việc này đã thu hút sự quan tâm của giới chuyên gia. Giáo sư Michael Pettis, chuyên gia kinh tế tài chính quốc tế tại Carnegie Endowment, có ý kiến nhận định qua tweet: “Tôi nghĩ những lo ngại của Hoa Kỳ về sự mất cân bằng thương mại của Việt Nam có thể bị phóng đại đáng kể”.
-
- Việt Nam không bị mất cân bằng theo cách các nước thặng dư dai dẳng - ví dụ như Nhật Bản, Trung Quốc Đức - đang có. (Ảnh minh họa: GETTY IMAGES)
Ông nhận xét rằng Việt Nam đã có thặng dư thương mại song phương với Mỹ khoảng 20% GDP trong vài năm qua, nhưng trong khi đó, thặng dư thương mại của nước này với thế giới nói chung lại thấp hơn nhiều, khoảng 3% của GDP của đất nước.
Các chính sách hoặc điều kiện dẫn đến mất cân bằng thương mại ở bất kỳ quốc gia nào - Mỹ, Việt Nam hay bất kỳ nơi nào khác - chỉ có thể được thể hiện trong cán cân thương mại tổng thể, và không bao giờ được thể hiện trong cán cân song phương. Theo ông, điều này có 2 ý nghĩa quan trọng:
Thứ nhất, nếu Hà Nội thực hiện các chính sách thương mại không công bằng, mức độ “không công bằng” của họ sẽ được phản ánh trong thặng dư thương mại tổng thể của Hà Nội. Thực tế là Việt Nam có thể có thặng dư thương mại rất cao với một số quốc gia nhất định nhưng với doanh nghiệp khác chủ yếu phản ánh cấu trúc thương mại toàn cầu và vị trí của Việt Nam trong chuỗi giá trị. Điều này có nghĩa là trong khi Hà Nội có thể đang thực hiện các chính sách trọng thương (gần như chắc chắn là như vậy), những chính sách này chỉ chiếm một phần nhỏ trong thặng dư khổng lồ của Việt Nam với Mỹ.
Thứ hai, nếu Việt Nam phản ứng với áp lực từ Washington và chuyển hướng xuất khẩu từ Mỹ sang các nước khác, trong khi điều này chắc chắn sẽ khiến thặng dư song phương của Việt Nam với Mỹ giảm xuống, thì nó sẽ không ảnh hưởng nhiều đến thặng dư tổng thể của Việt Nam và cũng không liên quan đến thâm hụt tổng thể của Hoa Kỳ.
Bất kỳ sự giảm thâm hụt nào của Hoa Kỳ nói chung sẽ tương ứng với sự gia tăng thâm hụt của Mỹ với phần còn lại của thế giới. Điều này là do sự mất cân bằng thương mại của Mỹ phản ánh vai trò của nước này trong việc hấp thụ sự mất cân bằng tiết kiệm toàn cầu.
Nhìn lướt qua các số liệu thống kê kinh tế của Việt Nam dường như đã khẳng định điều này. Họ cho rằng Việt Nam không bị mất cân bằng theo cách các nước thặng dư dai dẳng - ví dụ như Nhật Bản, Trung Quốc Đức - đang có.
Tiêu dùng hộ gia đình chiếm 65-69% GDP của Việt Nam, so với dưới 40% ở Trung Quốc, và 50-55% ở Đức và Nhật Bản. Đối với một đất nước nghèo như vậy, "vấn đề" của Việt Nam có lẽ là tỷ lệ đầu tư quá thấp.
Thâm hụt thương mại không phải là vấn đề khi chúng được cân bằng bởi đầu tư trong nước cao do vốn nước ngoài tài trợ, như trường hợp của Hoa Kỳ trong thế kỷ 19.
Tuy nhiên, chúng là những vấn đề nghiêm trọng khi chúng phản ánh dòng vốn nước ngoài làm giảm tiết kiệm trong nước hơn là thúc đẩy đầu tư, như trường hợp của Mỹ trong vài thập kỷ.
Washington đã đúng khi muốn giải quyết những bất cân bằng này một cách mạnh mẽ. Nhưng điều quan trọng là họ cần hiểu được nguồn gốc thực sự của sự mất cân bằng. Việt Nam thực sự có sự mất cân đối về tiết kiệm (trong một chế độ thương mại và vốn đang hoạt động tốt, một nền kinh tế nghèo, tăng trưởng nhanh như Việt Nam sẽ là nước nhập khẩu ròng vốn chứ không phải xuất khẩu ròng) nhưng trên tổng thể, nó là một yếu tố góp phần khá nhỏ vào sự mất cân bằng của Hoa Kỳ. Thặng dư song phương khổng lồ với Mỹ không phản ánh vai trò thực sự của nó giống như cách mà thặng dư thương mại của Mexico với Mỹ cũng không phản ánh vai trò của Mexico đối với sự mất cân bằng toàn cầu.
Đức Duy
Theo WSJ
