Nền kinh tế mới của ông Tập không phải là nền kinh tế Trung Quốc của Thế vận hội mùa hè 2008, với tốc độ tăng trưởng nhanh và một không gian nhất định cho phép khác biệt về quan điểm chính sách. ĐCSTQ đã trở thành nền tảng và nó là kiểu kinh tế nhà nước xin-cho.
Các chuyên gia khu vực đôi khi gọi nền kinh tế Trung Quốc là mô hình tư bản nhà nước, đôi khi họ gọi nó là trọng thương kiểu mới, đôi khi họ gọi đó là “chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc”. Chủ đề chung liên quan đến một sự pha trộn giữa chính trị độc tài với kinh tế thị trường.
Sự kết hợp của chính trị độc tài và kinh tế thị trường
Kể từ khi củng cố quyền lực, ông Tập đã sửa sang lại bộ máy hành chính. Những thay đổi của ông, cùng với những áp lực từ bên ngoài như tranh chấp thương mại với Hoa Kỳ, đã tạo ra một nền kinh tế nội địa Trung Quốc mới tách biệt với phần lớn phần còn lại của thế giới.
Nó gần giống với một cửa hàng ứng dụng hoặc một nền tảng bán hàng trực tuyến: Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đóng vai trò là người gác cổng và tổng hợp thị trường nội địa Trung Quốc.
Các công ty phương Tây biết rằng để vào thị trường Trung Quốc, họ phải liên doanh hoặc chia sẻ tài sản trí tuệ với các doanh nghiệp Trung Quốc, vốn thường thuộc sở hữu nhà nước. Yêu cầu này của ĐCSTQ tương tự như cách nhiều nền tảng trực tuyến (Apple, Google, Amazon) cho phép người bán trên trang web của họ, nhưng sau đó thu thập dữ liệu để sử dụng và tự bán lại.
Thông lệ này đã từng được thực hiện bởi các công ty tư nhân sản xuất hàng hóa có giá trị thấp. Nhưng trong những năm gần đây, nó dường như đã trở nên có mục đích và chiến lược hơn, được điều hành bởi các công ty nhà nước và trực thuộc nhà nước dưới sự chỉ đạo của ĐCSTQ.
ĐCSTQ thường xuyên can thiệp qua hoạt động của các “gã khổng lồ” thuộc sở hữu nhà nước và ưu tiên các công ty tư nhân trong nước; tạo ra một sân chơi không công bằng và cho phép các công ty được nhà nước hậu thuẫn giành được lợi thế “không thể vượt qua” mà không cần phải đầu tư quá nhiều vào nghiên cứu và phát triển.
Các Báo cáo của Ủy ban sở hữu trí tuệ thấy rằng việc “rò rỉ” tài sản sở hữu trí tuệ gây thiệt hại cho các công ty Mỹ hơn 225 tỷ USD mỗi năm. Dưới chính quyền của ông Tập, yêu cầu chia sẻ công nghệ và những rào cản khác được dựng lên cao hơn bao giờ hết.
-
- Dưới chính quyền của ông Tập, yêu cầu chia sẻ công nghệ và những rào cản khác được dựng lên cao hơn bao giờ hết. (Getty Images)
Nếu bất tuân, sẽ bị trừng phạt
Việc bất tuân theo quy tắc của ông Tập sẽ không được bỏ qua và các điều khoản của thỏa thuận có thể nhanh chóng bị hủy bỏ. Bất kỳ lời chỉ trích nào đối với ĐCSTQ chắc chắn sẽ không được dung thứ.
Những bình luận sắc bén gần đây của Jack Ma liên quan đến quy định tài chính - được nhiều người cho là nguyên nhân khiến chính quyền Tập “ra tay” phá hủy đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng của Ant Group - vốn được coi là niêm yết lớn nhất thế giới.
Hơn nữa, nếu một doanh nghiệp cố gắng tổ chức và bảo vệ quyền lợi của mình, như Sun Dawu đã làm, thì nhà nước Trung Quốc có thể can thiệp và tước quyền kinh doanh của doanh nghiệp và thậm chí buộc tội hình sự. Việc chỉ trích cơ quan quản lý sẽ không được dung thứ, cho dù việc trừng phạt có gây tổn hại cho cơ quan quản lý hay các doanh nghiệp và nhân viên liên quan. ĐCSTQ sở hữu nền tảng và họ sẽ cho bất kỳ doanh nghiệp nào thấy ai mới là ông chủ thật sự.
Mặc dù ĐCSTQ có thể hủy bỏ bất kỳ công ty nào chỉ trích chính quyền hoặc cố gắng bảo vệ quyền lợi của mình, nhưng ĐCSTQ cũng có một lượng ổn định các sản phẩm và dịch vụ nội bộ để bán. Giống như bất kỳ doanh nghiệp trực tuyến nào sở hữu nền tảng, ĐCSTQ hướng khách hàng đến các lựa chọn ưu tiên của mình.
-
- Những bình luận sắc bén gần đây của Jack Ma liên quan đến quy định tài chính - được nhiều người cho là nguyên nhân khiến chính quyền Tập “ra tay” phá hủy đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng của Ant Group - vốn được coi là niêm yết lớn nhất thế giới.(Ảnh của Ted S. Warren-Pool / Getty Images)
Hệ sinh thái khép kín của ông Tập
Các công ty thuộc sở hữu nhà nước của ĐCSTQ, đặc biệt là các ngân hàng - ủng hộ các ứng dụng được ưu tiên hoặc quảng cáo do nhà nước trợ cấp. Các doanh nghiệp và người tiêu dùng Trung Quốc có quyền lựa chọn giữa các công ty của nhà nước và các công ty được nhà nước ưu tiên, đặc biệt là ở cấp địa phương, nơi cạnh tranh có thể gay gắt. Tuy nhiên, ngay cả các công ty tư nhân cũng có mối liên hệ chặt chẽ với ĐCSTQ, điều này làm cho ranh giới giữa quốc doanh và tư nhân trở nên mờ nhạt.
Trung Quốc dưới thời ông Tập đang xây dựng các bức tường - cạnh tranh từ các nhà đầu tư nước ngoài đã bị suy yếu trong từng ngành, và chính quyền ngày càng tham gia nhiều hơn vào các công việc nội bộ của doanh nghiệp tư nhân. Khi một công ty khu vực tư nhân cố gắng bảo vệ quyền lợi của mình, nó sẽ nhanh chóng bị trừng phạt.
Nền kinh tế mới của ông Tập không phải là nền kinh tế Trung Quốc của Thế vận hội mùa hè 2008, với tốc độ tăng trưởng nhanh và một không gian nhất định cho sự khác biệt về quan điểm chính sách. ĐCSTQ đã trở thành nền tảng và đó là trò chơi xin-cho.
Các doanh nghiệp từ các quốc gia dân chủ phải hiểu những gì họ đang từ bỏ để tham gia vào hệ sinh thái khép kín của ông Tập. Âm nhạc đã thay đổi và ĐCSTQ đang chơi một điệu nhảy hoàn toàn mới .
Tác giả: Eric Hontz là Phó Giám đốc Khu vực Châu Âu và Âu Á tại Trung tâm Doanh nghiệp Tư nhân Quốc tế .
Trần Đức
Theo nationalinterest
