Tờ The Hill nhận định các gói cứu trợ được Chính phủ Mỹ thông qua có nguy cơ thổi bùng thâm hụt ngân sách của Mỹ nhưng lại góp phần tạo ra một bộ phận người lao động đơn giản là không muốn làm việc, thà ngồi nhà xem truyền hình thực tế còn hơn đi làm việc để kiếm tiền. (Ảnh: tổng hợp)

Bảng cân đối khổng lồ của Fed nhằm giải cứu tài phiệt Phố Wall, lịch sử 2008 đang lặp lại? (Kỳ 2)

Bình luận Thanh Đoàn - Hữu Nguyên • 10:51, 21/06/21

Giúp NTDVN sửa lỗi

Việc Fed điên cuồng mở rộng bảng cân đối tài sản, điên cuồng “giải cứu” và bơm tiền cho Phố Wall giống hệt giai đoạn 2008 khi Phố Wall bị vỡ trận. Sau cuộc giải cứu, các tài phiệt Phố Wall giàu hơn, các định chế càng lớn hơn và chế tài kiểm toán rủi ro hoạt động của các định chế bế tắc hơn. Chỉ có nợ công đang tăng theo đúng tốc độ mà Fed vay nợ để bơm vào cho các tài phiệt giàu có này.

(Xem lại kỳ 1)

"Khi bạn hoặc tôi viết séc, chúng ta phải có đủ tiền trong tài khoản để chi trả cho séc; nhưng khi Cục Dự trữ Liên bang (Fed) viết séc, không có khoản tiền gửi ngân hàng nào mà nhờ đó séc được rút ra. Khi Cục Dự trữ Liên bang viết séc, nó đang tạo ra tiền". - Trích từ tập sách mỏng của Ngân hàng Dự trữ Liên bang Boston: "Để cho nó đơn giản."

"Hệ thống ngân hàng hiện đại sản xuất ra tiền từ con số không. Quá trình này có lẽ là công đoạn đáng kinh ngạc nhất của trò ảo thuật từng được phát minh ra [trên thế giới hiện đại]. Ngân hàng được hình thành trong sự bất chính và được sinh ra trong tội lỗi. Các chủ ngân hàng sở hữu cả hành tinh này. Hãy mang trò ảo thuật ra khỏi họ, nhưng hãy để cho họ quyền tạo tiền gửi và chỉ cần vuốt nhẹ cây bút, họ sẽ tạo đủ tiền gửi để mua lại. Tuy nhiên, hãy lấy nó khỏi tay họ, và tất cả những gia tài như của tôi biến mất, và họ phải biến mất, vì thế giới này sẽ là một thế giới hạnh phúc hơn và tốt đẹp hơn để sống. Nhưng nếu bạn muốn vẫn là nô lệ của các Chủ ngân hàng và trả chi phí nô lệ của chính mình, hãy để họ tiếp tục tạo tiền gửi". - ông Josiah Stamp, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Anh những năm 1920, người giàu thứ hai ở Anh nói.

Phố Wall và Fed đẩy Mỹ vào thảm họa của nợ nần chồng chất

Có một điểm tương đồng thú vị giữa quy mô mở rộng tài sản trên bảng cân đối của Fed và bảng cân đối của các ngân hàng thương mại (NHTM) Mỹ. Số liệu từ Trading Economics cho thấy đường tăng dốc đứng trong quy mô tài sản của Fed trong chương trình nới lỏng định lượng khổng lồ năm 2020 cũng giúp các NHTM Mỹ, chủ yếu là các định chế tài chính toàn cầu của Mỹ - các tài phiệt quyền lực nhất ở Phố Wall - mở rộng quy mô tài sản của họ theo đường dốc đứng.

: Fed càng mở rộng bảng cân đối của họ ra bao nhiêu, tổng tài sản của NHTM Mỹ tăng bấy nhiêu. (Nguồn: Trading Economics, ngày 20/6/2021)

Nhưng không chỉ vậy, tài sản của Fed đã tăng hơn 2 lần khi Phố Wall dính vào khủng hoảng toàn cầu 2008. Hiện nay, tài sản của Fed tăng dựng đứng, cũng hơn 2 lần khi Covid-19 tràn vào Mỹ. Vấn đề ở chỗ, tương ứng với tốc độ tăng tài sản của Fed là sự giàu có, mở rộng quy mô hoạt động của các tài phiệt Phố Wall, trong khi nợ công Mỹ tăng vọt thuận chiều với quy mô "nới lỏng định lượng" của tổ chức này.

: Fed tăng mạnh tài sản để cứu trợ Phố Wall khi các ông lớn Phố Wall mất khả năng trả nợ, thanh khoản năm 2008. Hiện nay, Fed đang lặp lại những gì đã làm trong năm 2008 với khối tài sản tăng thêm gấp 4 lần thời khủng hoảng. (Nguồn: Board of Governors of Federal Reserve System)

: Tốc độ gia tăng nợ công liên bang của Mỹ cũng 'dựng đứng' phù hợp với tốc độ mở rộng quy mô tài sản của Fed trong chương trình cứu trợ các tài phiệt Phố Wall. (Nguồn: OMB, St. Louis Fed)

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ được thành lập vào năm 1913. Tuy nhiên, sự tăng trưởng đáng kinh ngạc như vậy trong bảng cân đối kế toán của Fed đã không xảy ra ở bất kỳ thời kỳ nào khác trong lịch sử Hoa Kỳ - không phải trong thời kỳ Đại suy thoái, thậm chí trong hoặc sau Thế chiến thứ hai.

Điều đã làm thay đổi tiến trình lịch sử kinh tế của Hoa Kỳ và đưa đất nước vào một thảm họa nợ nần chồng chất là sự sụp đổ của Phố Wall năm 2008 và các gói cứu trợ, cả tiền tệ và tài khóa, kéo theo kể từ đó, cùng với sự không sẵn lòng của Quốc hội để đối đầu với thực tế này.

Các biểu đồ trên cho thấy sự tăng trưởng chưa từng có về nợ liên bang và nợ liên bang so với GDP kể từ khi Phố Wall sụp đổ năm 2008 đã khẳng định luận điểm này.

Quy luật: Fed mở rộng bảng cân đối, nợ công lớn hơn và các tỷ phú giàu hơn trong khủng hoảng

Muốn biết ai là kẻ hưởng lợi khi tài sản của Fed đang mở rộng điên cuồng như hiện nay, chỉ cần nhìn lại câu chuyện năm 2008, một vòng lặp lịch sử giống hệt như thế đang triển hiện lại một lần nữa, chỉ là với mức độ tàn khốc hơn, quy mô lớn hơn mà thôi.

Tại sao không có CEO Phố Wall nào phải vào tù sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008? Trang Market Place cho biết đó là câu hỏi họ nhận được nhiều nhất từ đọc giả trong suốt quá trình báo cáo kỷ niệm 10 năm cuộc khủng hoảng tài chính.

Cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 đã thay đổi rất nhiều cuộc đời: Hàng triệu người mất nhà cửa, mất việc làm và tiền tiết kiệm. Nó gây ra một cuộc suy thoái đã phá hủy tổng thể hơn 30 nghìn tỷ đô la của cải của thế giới. Và mặc dù cuộc khủng hoảng bùng phát từ việc các ngân hàng lớn phối hợp với các hãng xếp hạng tín nhiệm, thao túng và đầu độc thị trường tài chính bằng các khoản nợ dưới chuẩn (một dạng tài sản độc hại), tạo bong bóng giá tài sản độc hại bằng nói dối và các công cụ nợ dễ dãi.

Nhưng rốt cuộc, không có giám đốc điều hành Phố Wall nào phải ngồi tù vì điều đó. Không những vậy, các CEO của chính các định chế tội lỗi nhất lại kiếm bộn tiền nhờ khủng hoảng, nói chính xác là nhờ tạo khủng hoảng. Các định chế tài chính lớn còn lớn hơn giờ giải cứu của Fed, quyền lực hơn nhiều sau khủng hoảng. Các định chế tài chính lớn nhất, tội lỗi nhất trong cuộc khủng hoảng 2008, được Fed cứu trợ hào phóng nhất, lại tình cờ chính là những định chế có cổ phần và quyền lực ra chính sách lớn nhất ở Fed, sở hữu 70-75% cổ phần ở Fed.

Thượng nghị sĩ Bernie Sanders đã lưu ý, “Cục Dự trữ Liên bang đã cung cấp tổng hỗ trợ tài chính hơn 16 nghìn tỷ USD cho một số tổ chức và tập đoàn tài chính lớn nhất ở Hoa Kỳ và trên toàn thế giới.… Một trường hợp rõ ràng về chủ nghĩa xã hội dành cho những người giàu có”.

: Số liệu GAO công bố về lượng tiền Fed bơm ra cho các Mega Banks 2007 - 2010. (Nguồn: GAO)

Trong 16 nghìn tỷ USD bơm cho các định chế khổng lồ, những kẻ tội đồ của cuộc khủng hoảng cũng là người được hưởng lợi nhiều nhất, cụ thể: Citigroup: 2,5 nghìn tỷ USD, Morgan Stanley 2 nghìn tỷ USD, Merrill Lynch & Co: 1,95 nghìn tỷ USD, Bank of America: 1,3 nghìn tỷ USD, Goldman Sach: 814 tỷ USD, Deutsche Bank AG: 354 tỷ USD, Lehman Brothers: 183 tỷ USD... Các khoản tiền này giúp nhiều định chế lớn hơn do mua bán sáp nhập các định chế yếu kém, có vấn đề. Điều này khiến rủi ro "quá lớn để đổ vỡ" thậm chí còn rủi ro hơn sau cơn lốc Fed bơm tiền giải cứu.

Trong đại dịch Covid-19 năm 2020, khi Fed mở rộng gấp đôi bảng cân đối của mình, thêm 4 nghìn tỷ USD, thì các tỷ phú Mỹ đã giàu thêm 1 nghìn tỷ USD năm 2020, trang Forbes trích một kết quả phân tích của Chuck Collins tại Viện Nghiên cứu Chính sách cuối năm 2020. Minh họa hố sâu bất bình đẳng tài chính ở Hoa Kỳ ngày nay, phân tích của Viện nghiên cứu chính sách cho biết các tỷ phú Hoa Kỳ sở hữu 4 nghìn tỷ USD, tương ứng với 3,5% tổng tài sản tư nhân ở nước này. Tài sản của các tỷ phú hiện nay gấp đôi số tài sản của 50% số hộ gia đình ở Mỹ thấp nhất cộng lại, xấp xỉ 160 triệu người. [1][2]

Chương trình cứu trợ của Fed, sớm thôi, sẽ trở nên vô nghĩa!

Bởi vì, Fed đã vay nợ, in tiền để giải cứu các ông lớn Phố Wall trong khi tất cả các lỗ hổng rủi ro trong hoạt động của các ông lớn này lại không hề được trám lại bởi luật pháp, sự công bằng và liêm chính cần có. Theo một phân tích chính sách trên Wall Street on Parade [3], chương trình cứu trợ của Fed hoàn toàn vô nghĩa vì các lý do sau đây:

: Tòa nhà Marriner S. Eccles, trụ sở Cục Dự trữ Liên bang Mỹ tại Washington, D.C. (Ảnh: Wikipedia)

Thứ nhất, việc Quốc hội Mỹ, từ năm 2008 cho tới tận bây giờ, hoàn toàn thất bại trong việc tách các ngân hàng khổng lồ được liên bang bảo hiểm khỏi sòng bạc Phố Wall, nghĩa là khôi phục Đạo luật Glass-Steagall, khiến cho chương trình cứu trợ của Fed trở nên vô nghĩa.

Khi các ngân hàng khổng lồ trở nên khổng lồ hơn sau khủng hoảng do mua bán và sáp nhập, quyền lực tài chính lớn hơn nhưng lại vẫn được tham gia cho vay đánh bạc (ví dụ như bán khống), bản thân tạo thanh khoản và giá ảo cho các thị trường cờ bạc bán khống, thị trường phái sinh...thì rủi ro tăng theo cấp số nhân cùng năm tháng. Fed sẽ mãi mãi chạy theo giải cứu các tài phiệt Phố Wall hết lần này đến lần khác.

Đó là chưa kể, mối quan hệ ai cũng hiểu nhưng lại không được thừa nhận giữa các ông lớn Phố Wall và Fed đã tạo cơ hội cho các ngân hàng khổng lồ thao túng thị trường tài chính Mỹ, trở nên giàu có hơn sau khủng hoảng. Nhưng đó là câu chuyện của phần tiếp theo.

Thứ hai, Quốc hội Mỹ hiện cũng hoàn toàn thất bại trong việc tước bỏ khả năng nắm giữ hàng chục nghìn tỷ đô la của các ngân hàng được liên bang bảo hiểm trong các công cụ phái sinh nguy hiểm, do đó khiến các gói cứu trợ của Fed vĩnh viễn trở nên không cần thiết;

Việc Fed lo sợ về việc cho phép một thị trường chứng khoán sụp đổ vì người tiêu dùng có thể rút lui khỏi chi tiêu sẽ khiến các ông lớn Phố Wall tin rằng Fed sẽ buộc phải cứu trợ bằng mọi giá.

Cuối cùng, Quốc hội đã thất bại trong việc tiến hành các cuộc điều tra, mổ xẻ rủi ro hoạt động, rủi ro tín dụng đen tối của các ông lớn Phố Wall, những người đã hợp lực để trở thành một hệ thống kiếm tiền lừa đảo và cơ chế chuyển giao tài sản được thể chế hóa, tạo ra sự bất bình đẳng về tài sản và thu nhập tồi tệ nhất trong lịch sử Hoa Kỳ.

Có vẻ như Fed không phải là công cụ chính sách tiền tệ hoàn toàn thuộc về chính phủ Mỹ hay người dân Mỹ, Fed thuộc về các tài phiệt Phố Wall, những người vận động hành lang tạo ra Fed sau 2 lần thất bại trước đó. Họ đồng thời cũng là những người đóng góp cổ phần và có quyền quyết định chính sách tiền tệ tại Fed.

Nhận định này có vẻ giống như kết luận của thuyết âm mưu, được truyền thông dòng chính ở Mỹ cực lực phản đối với những ngôn từ thậm tệ như "trơ tráo, dơ bẩn, không đáng tin...". Nhưng thú vị là, nhìn vào sở hữu, chế tài kiểm soát, điều hành và lịch sử hình thành nên Fed của các ông lớn Phố Wall, sẽ cho chúng ta biết một câu chuyện khác. Chúng ta có thể không cần phải tin vào thuyết âm mưu, nhưng rất nên tin vào những gì lịch sử kể với chúng ta và những gì chúng ta đang nhìn thấy.

Mời các bạn đón đọc Phố Wall tạo ra Fed như thế nào và Fed đã phục vụ Phố Wall đắc lực ra sao? (Kỳ 3)

Thanh Đoàn - Hữu Nguyên

TÀI LIỆU THAM KHẢO