Các nhà khoa học đã phát hiện ra một vùng rộng lớn ở giữa Châu Phi và Nam Mỹ có cường độ từ trường giảm nhanh chóng, được gọi là Dị thường Nam Đại Tây Dương (South Atlantic Anormaly) và tạo thành một điểm có cường độ cực tiểu chỉ trong vòng 5 năm.
Phát hiện mới được thực hiện bởi một nhóm nghiên cứu tại Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA) thông qua việc lấy dữ liệu từ chòm sao Swarm - một cụm các vệ tinh của cơ quan này. Cụm này bao gồm 3 vệ tinh giống hệt nhau cung cấp các phép đo từ trường với độ chính xác cao trong 3 mặt phẳng quỹ đạo khác nhau.
Ông Jürgen Matzka, từ Trung tâm nghiên cứu khoa học địa chất Đức, cho biết: “Cực tiểu mới, phía đông của Dị thường Nam Đại Tây Dương, đã xuất hiện trong thập kỷ qua và trong những năm gần đây đang phát triển mạnh mẽ”.
ESA đã nghiên cứu từ trường từ cuối năm 2013. Swarm được thiết kế đặc biệt để xác định và đo các tín hiệu từ tính khác nhau của từ trường của Trái đất - cho phép các chuyên gia phát hiện ra các khu vực bị suy yếu.
Ông nói thêm: “Chúng ta rất may mắn khi có các vệ tinh Swarm trên quỹ đạo để điều tra về sự phát triển của Dị thường Nam Đại Tây Dương. Thách thức bây giờ là tìm hiểu các quá trình trong lõi Trái đất gây ra những thay đổi này”.
-
- Các vệ tinh của Swarm bay trên quỹ đạo quanh Trái đất. (Ảnh: ESA)
Từ lâu, các chuyên ra đã biết rằng từ trường đã suy yếu. Trong 200 năm qua, nó đã mất 9% cường độ của mình. Tuy nhiên, gần đây một khu vực thậm chí còn yếu hơn phát triển giữa Châu Phi và Nam Mỹ. Sau khi phân tích dữ liệu do Swarm thu thập, nhóm nghiên cứu nhận thấy rằng từ năm 1970 đến 2020, cường độ từ trường ở khu vực này đã giảm từ khoảng 24.000 xuống còn 22.000 nanotesla.
Tuy nhiên, điều khó hiểu hơn là dị thường đang phát triển và di chuyển về phía tây với tốc độ khoảng 20 km/h. Ngoài ra, nhóm nghiên cứu nhận thấy rằng chỉ trong 5 năm qua, một điểm cường độ tối thiểu đã hình thành ở phía tây nam châu Phi, cho thấy Dị thường Nam Đại Tây Dương có thể tách thành 2.
Các nhà nghiên cứu đang suy đoán rằng sự suy yếu là một dấu hiệu cho thấy từ trường Trái đất đang đảo cực - cực Bắc và Nam chuyển vị trí. Lần cuối cùng điều này xảy ra đã cách đây 780.000 năm. Các nhà nghiên cứu nói rằng “chúng ta đã quá hạn từ lâu, vì nó diễn ra khoảng 250.000 năm một lần”.
Theo các nhà nghiên cứu, một trong những lý do khiến các nhà khoa học không biết nhiều về lịch sử từ tính của khu vực Dị thường Nam Đại Tây Dương là do họ không có đủ dữ liệu khảo cổ học - bằng chứng vật lý về từ tính trong quá khứ của Trái đất, được tồn trữ trong đá.
Nhóm nghiên cứu cho biết Dị thường Nam Đại Tây Dương không phải là lý do đáng báo động về từ trường Trái đất, nhưng nó đã làm cho nhiều vệ tinh và tàu vũ trụ bay qua khu vực này gặp phải trục trặc kỹ thuật.
Một điều thú vị nữa là nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng cực Bắc từ trường Trái Đất đang di chuyển đến gần Siberia với tốc độ thần tốc do thay đổi của lực từ trong lõi Trái đất. Cực Bắc này đã đi từ chuyển với tốc độ 14,5 km cho đến 60 km/năm trong khoảng thời gian từ 1999-2005.
Trưởng nhóm nghiên cứu Phil Livermore, phó giáo sư địa vật lý tại Đại học Leeds, cho biết: “Chúng tôi chưa bao giờ thấy bất cứ điều gì như thế này trước đây. Dự đoán của chúng tôi là cực Bắc từ trường sẽ tiếp tục di chuyển về phía Siberia, nhưng đây chỉ là dự báo và chúng tôi không thể chắc chắn”.
Ông Ciaran Beggan thuộc tổ chức Khảo sát Địa chất Anh nói với MailOnline: “Cực Bắc của từ trường Trái đất lang thang chầm chậm quanh phía bắc Canada từ năm 1590 đến khoảng năm 1990 và sau đó tăng tốc trong vòng 20 năm trở lại đây với việc chuyển từ khoảng 10 km (6.2 dặm) mỗi năm đến hơn 50 km (31 dặm) mỗi năm”.
Ông nói thêm: “Ngược lại, cực từ phía nam hầu như không di chuyển nhiều trong 100 năm qua vì dòng chảy của lõi ngoài có nhiều trầm tích hơn”.
Từ trường Trái đất xuất hiện do tính chất từ của vật chất Trái Đất hợp thành tạo ra. Từ trường Trái đất tồn tại từ trong lòng đất đến không gian rộng lớn bao quanh Trái đất. Nó rất quan trọng đối với sự sống trên hành tinh của chúng ta, vì nó che chắn cho chúng ta khỏi bức xạ vũ trụ và các hạt tích điện phát ra từ Mặt trời.
Văn Thiện
Theo Daily Mail
