Con người không chỉ có 5 giác quan

Giúp NTDVN sửa lỗi

Các nhà khoa học đã nghiên cứu cho thấy con người chắc chắn có nhiều giác quan hơn so với 5 giác quan mà Aristotle đã nhận định trước đó hàng nghìn năm. Một nhà thần kinh học giải thích những khả năng tiềm ẩn mà chúng ta thường bỏ qua.

Tiến sĩ thần kinh học Lisa Feldman Barrett nghiên cứu sâu hơn về những giác quan khác mà chúng ta có thể nhận thức thế giới ngoài 5 giác quan là thị giác, thính giác, xúc giác, vị giác và khứu giác.

Con người trung bình có bao nhiêu giác quan? Giả sử đánh đồng các giác quan với các cơ quan thụ cảm của chúng ta, chẳng hạn như võng mạc trong mắt và ốc tai trong tai, thì câu trả lời truyền thống cho câu hỏi này là năm giác quan cảm thụ đó là nhìn, nghe, sờ, ngửi và nếm.

Chúng được gọi là giác quan 'mở rộng' vì chúng mang thông tin về thế giới bên ngoài.

Nhưng cơ thể của chúng ta cũng có các cơ quan thụ cảm cho các sự kiện xảy ra bên trong thân thể, chẳng hạn như tim đập, phổi giãn nở, dạ dày co bóp và nhiều chuyển động khác mà chúng ta hoàn toàn không biết. Theo truyền thống, chúng được gộp chung lại thành một với 5 giác quan thông thường.

Tuy nhiên, câu trả lời thích hợp cho câu hỏi này thậm chí còn phức tạp và thú vị hơn. Có điều, cơ thể con người có các cơ quan tiếp nhận để truyền tải các loại thông tin khác, chẳng hạn như cảm nhận nhiệt độ, mà chúng ta thường không coi là các giác quan.

 

Võng mạc là cổng đón các sóng ánh sáng cần thiết cho thị lực, nhưng một số tế bào võng mạc cũng thông báo cho não biết đó là ban ngày hay ban đêm.
Võng mạc là cổng đón các sóng ánh sáng cần thiết cho thị lực, nhưng một số tế bào võng mạc cũng thông báo cho não biết đó là ban ngày hay ban đêm. (Ảnh minh hoạ: Pixabay)

Ngoài ra, một số cảm thụ của thân thể được sử dụng cho nhiều hơn một giác quan. Ví dụ, võng mạc là cổng đón các sóng ánh sáng cần thiết cho thị lực, nhưng một số tế bào võng mạc cũng thông báo cho não biết đó là ban ngày hay ban đêm. 'Cảm giác ngày/đêm' không được đặt tên này là cơ sở cho nhịp sinh học ảnh hưởng đến sự trao đổi chất và chu kỳ ngủ/thức của bạn.

Ngay cả những giác quan có vẻ cơ bản, chẳng hạn như thị giác, cũng được gắn bó mật thiết với các giác quan khác dường như tách biệt.

Ví dụ: hóa ra những gì con người nhìn thấy và cách chúng ta nhìn thấy nó liên quan đến việc não bộ theo dõi nhịp tim của cơ thể, đây là một phần của sự tương tác.

Trong thời điểm tim co bóp và đẩy máu ra động mạch, não sẽ nhận ít thông tin hình ảnh hơn từ thế giới bên ngoài.

Bộ não cũng tạo ra các giác quan mà chúng ta không có thụ thể (các thụ thể tế bào là thành phần đại phân tử thường là các protein tồn tại với một lượng giới hạn trong tế bào). Ví dụ như cảm nhận hương vị, mà não bộ tạo ra từ dữ liệu vị giác (vị giác) và khứu giác (khứu giác), và độ ẩm, được tạo ra từ xúc giác và nhiệt độ.

Trên thực tế, bộ não phân tích mọi thứ mà con người nhìn, nghe, ngửi, nếm và cảm nhận bằng cách sử dụng nhiều hơn là chỉ dữ liệu giác quan từ các cơ quan thụ cảm của cơ thể. Ví dụ, sóng ánh sáng không chỉ đi vào mắt, truyền đến não dưới dạng tín hiệu điện và sau đó mắt người mới nhìn thấy.

Bộ não tạo ra các giác quan mà chúng ta không có thụ thể.
Bộ não tạo ra các giác quan mà chúng ta không có thụ thể. (Ảnh minh hoạ: Getty image)

Bộ não thực sự dự đoán những gì chúng ta có thể nhìn thấy trước khi mắt nhìn thấy nó, dựa trên kinh nghiệm trong quá khứ, trạng thái của cơ thể và tình hình hiện tại của một người. Nó kết hợp các dự đoán của nó với dữ liệu cảm nhận đến từ võng mạc của mắt để xây dựng trải nghiệm hình ảnh về thế giới xung quanh.

Tương tự như vậy, khi chúng ta đặt ngón tay lên cổ tay để cảm nhận mạch, chúng ta có thể thực sự đang cảm nhận được cấu trúc dựa trên dự đoán của não và dữ liệu cảm nhận thực tế. Chúng ta lúc đó không trải qua cảm giác với các cơ quan giác quan thường có của mình mà trải nghiệm chúng thông qua bộ não.

Ngọc Mai

 

Khoa học Nhân thể


BÀI CHỌN LỌC

Con người không chỉ có 5 giác quan