Việc sản xuất phương tiện năng lượng mới của Trung Quốc đang phát triển nhanh chóng, với một nửa sản lượng toàn cầu hiện nay đến từ quốc gia này. Cùng với đó, số lượng lớn pin hết hạn từ các phương tiện có thể gây ra các vấn đề môi trường “thảm khốc” và sự “bùng nổ” ô nhiễm, theo Tân Hoa xã.
Theo Tân Hoa xã, lượng pin hết hạn tích lũy ở Trung Quốc sẽ đạt 200.000 tấn (khoảng 25 GWh) vào năm 2020 và sẽ tăng lên 780.000 tấn (khoảng 116 GWh) vào năm 2025.
Tuy nhiên, hơn một nửa số pin hết hạn không được tái chế thông qua các kênh thích hợp, mà bị các nhà máy nhỏ không đủ tiêu chuẩn về môi trường thâu tóm.
Nói chung, tuổi thọ của pin xe năng lượng mới là khoảng 5-8 năm. Nếu pin hết hạn không được xử lý đúng cách, chúng sẽ gây ô nhiễm nghiêm trọng, mặc dù thực tế là những phương tiện năng lượng mới này được thiết kế để “sạch” và thân thiện với môi trường.
Giáo sư Wu Feng tại Học viện Công nghệ Bắc Kinh nói với truyền thông Trung Quốc: “Một cục pin điện thoại di động 20 gam có thể gây ô nhiễm nước trong ba bể bơi tiêu chuẩn, và nếu bị bỏ hoang trên đất, nó có thể gây ô nhiễm 1 km vuông đất trong khoảng 50 năm”.
So với pin của điện thoại di động, ô nhiễm do pin của các loại xe chạy bằng năng lượng mới còn nghiêm trọng hơn.
Những loại pin này chứa các kim loại nặng như coban, mangan và niken, các kim loại này không tự phân hủy. Ví dụ, mangan gây ô nhiễm không khí, nước và đất, và hơn 500 microgam trên mét khối trong không khí có thể gây ngộ độc mangan.
Vào năm 2010, một trường hợp khẩn cấp về nước uống đã xảy ra ở tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc, khi lượng mangan trong nước uống vượt quá mức an toàn tiêu chuẩn.
Một nguồn ô nhiễm chính khác trong pin lithium ion là chất điện phân. Liti hexafluorophosphat trong chất điện phân dễ bị thủy phân trong không khí tạo ra photpho pentaflorua, hydro florua và các chất độc hại khác, là mối đe dọa lớn đối với đất và tài nguyên nước.
Photpho pentaflorua là một chất gây kích ứng mạnh đối với da, mắt và màng nhầy của con người, và cũng là một hợp chất rất dễ phản ứng, sẽ thủy phân dữ dội trong không khí ẩm để tạo ra khói trắng độc hại và ăn mòn của hydro florua.
Thải bỏ bất hợp pháp và không đúng cách đối với pin đã qua sử dụng và pin phế thải
Ở Trung Quốc đại lục, không hiếm trường hợp chất điện phân trong pin bị đổ trực tiếp mà không qua xử lý.
Năm 2015, Tòa án nhân dân quận Thiên Hà, thành phố Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông, đã đưa ra phán quyết về vụ xử lý trái phép pin đã qua sử dụng và pin phế thải.
Theo bản án, bị cáo đã tháo dỡ các bình ắc quy đã qua sử dụng và đổ chất điện phân trực tiếp xuống đất. Lượng pH, kẽm, đồng, crom, chì và các chất gây ô nhiễm nước khác trong các mẫu tại chỗ vượt quá tiêu chuẩn xả thải được quy định trong “Giới hạn xả thải ô nhiễm nước tiêu chuẩn địa phương Quảng Đông”, với nồng độ kẽm vượt quá tiêu chuẩn 4,73 lần, đồng là 5,29 lần, chì là 5,42 lần và cadmium là 27,1 lần.
Năm 2016, vụ ô nhiễm pin đầu tiên ở thành phố Tô Châu, tỉnh Giang Tô, đã bị kiện ra tòa. Người đàn ông liên quan bị kiện vì đã đổ trực tiếp chất điện phân. Vào tháng 11/2016, anh ta bị kết án 6 tháng tù giam.
Năm 2018, cảnh sát thành phố Thẩm Dương, tỉnh Liêu Ninh, đã bắt giữ một nhà máy luyện chì bất hợp pháp trong một khu công nghiệp ở thành phố Thiết Lĩnh, Liêu Ninh và thu giữ 330 tấn pin phế thải.
Cảnh sát phát hiện rằng nhà máy luyện chì bất hợp pháp đã “sử dụng áp lực để tháo dỡ pin không đúng cách” và xả trái phép 50 tấn axit sulfuric trực tiếp vào khu đất gần đó, gây ô nhiễm nghiêm trọng và không thể phục hồi.
Các trường hợp trên chỉ là ba ví dụ. Đã có thêm nhiều báo cáo về việc pin điện bị loại bỏ gây ra nhiều ô nhiễm cho nước, đất và không khí ở Trung Quốc.
Li Yongwang, Tổng giám đốc Synfuels Trung Quốc, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với hãng truyền thông trong nước Yicai rằng pin của các phương tiện năng lượng mới có khả năng gây ô nhiễm hơn nhiều so với ô nhiễm khí thải của các phương tiện chạy bằng nhiên liệu.
Ông nói rằng trong khi ô nhiễm khí thải có thể được kiểm soát, thì việc tái chế pin năng lượng mới rất khó, chi phí cao, và sau khi tổng lượng xe điện đạt 10% tổng số xe, những vấn đề "thảm khốc" sẽ xảy ra.
Cao Hongbin, một nhà nghiên cứu tại Viện Kỹ thuật Quy trình của Học viện Khoa học Trung Quốc, nói với phương tiện truyền thông nhà nước Tân Hoa xã rằng pin bị loại bỏ vẫn chứa điện áp cao, dao động từ 300 đến 1000 vôn. Nếu chúng không được xử lý đúng cách trong quá trình tái chế, tháo dỡ và chế biến, nó có thể dẫn đến cháy, nổ, ô nhiễm kim loại nặng và phát thải hữu cơ, cùng nhiều thứ khác.
Chưa đến một nửa số pin hết hạn được tái chế qua các kênh thích hợp
Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc đã ban hành “Các biện pháp tạm thời để quản lý việc tái chế pin năng lượng mới cho phương tiện giao thông” vào năm 2018, đặt trách nhiệm chính trong việc tái chế pin điện cho các nhà sản xuất xe và bao gồm 27 doanh nghiệp trong danh sách đáp ứng “Đặc điểm kỹ thuật Ngành về Việc sử dụng Toàn diện Pin Năng lượng Phế thải Phương tiện Năng lượng mới”, hoặc “danh sách trắng”.
Tuy nhiên, cơ quan truyền thông nhà nước People’s Daily đã chỉ ra rằng nhiều loại pin hết hạn đã được các nhà sản xuất nhỏ không đủ tiêu chuẩn mua với "giá cao".
Feng Xingya, tổng giám đốc của GAC Group, nói với People's Daily rằng "tất cả các nhà máy lớn đang cố gắng tái chế pin, nhưng không nhiều pin thực sự có thể tái chế lại được”.
Theo phương tiện truyền thông Trung Quốc Caixin, Yang Xulai, giáo sư tại Đại học Hợp Phì và là cựu phó giám đốc Học viện Công nghệ cao Guoxuan, cho biết chất thải và pin đã qua sử dụng chủ yếu đến qua ba kênh: cửa hàng bán ô tô và dịch vụ, ô tô phế liệu và các phế phẩm của doanh nghiệp pin.
Ông cho biết, chỉ có các phế phẩm của các doanh nghiệp pin mới được đưa vào các kênh tái chế thích hợp, trong khi không ai biết pin từ các kênh khác sẽ đi đâu.
Bao Wei, tổng giám đốc của một công ty nằm trong danh sách trắng, Zhejiang Huayou Recycling Technology, cho biết hiện tại, chưa đến một nửa số pin hết hạn đang được tái chế qua các kênh thích hợp.
Phát triển nhanh
Trong khi vấn đề tái chế pin vẫn chưa được giải quyết, số lượng pin hết hạn đang tăng lên nhanh chóng cùng với sự phát triển nhanh chóng của các phương tiện năng lượng mới ở Trung Quốc.
Số lượng xe năng lượng mới ở Trung Quốc đã tăng từ 75.000 chiếc năm 2014 lên 1.367.000 chiếc vào năm 2020. Và vào tháng 5/2021, xe năng lượng mới của Trung Quốc tiếp tục lập kỷ lục sản xuất và bán hàng hàng tháng.
Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, đến cuối tháng 5 năm 2021, số lượng xe sử dụng năng lượng mới ở Trung Quốc là khoảng 5,8 triệu chiếc, chiếm khoảng một nửa tổng số phương tiện sử dụng năng lượng mới trên thế giới.
Điều này đi kèm với sự phát triển nhanh chóng của ngành công nghiệp pin và sự gia tăng ồ ạt của các loại pin hết hạn.
Năm 2020, công suất thiết đặt tích lũy của pin ở Trung Quốc đạt 63,6 GWh, tăng 2,3% so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo Everbright Securities (pdf), từ năm 2020 đến năm 2060, nhu cầu tích lũy đối với pin lithium sẽ đạt 25TWh. Khi pin 1GWh tương ứng với 600 tấn lithium cacbonat, nhu cầu về lithium cacbonat sẽ lên tới 15 triệu tấn.
Chính sách công nghiệp táo bạo
Sự gia tăng ồ ạt của các loại pin hết hạn không thể tách rời sự phát triển bùng nổ của các phương tiện năng lượng mới, do đó không thể tách rời các chính sách công nghiệp táo bạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ).
Năm 2009, Ủy ban Cải cách và Phát triển của ĐCSTQ, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài chính, Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin đã khởi động dự án “Mười thành phố, một nghìn phương tiện”, nhằm tung ra 1.000 phương tiện năng lượng mới tại 10 thành phố mỗi năm trong ba năm thông qua trợ cấp tài chính. Những thành phố này sau đó sẽ trở thành “thành phố kiểu mẫu” để các thành phố khác noi theo.
Kể từ đó, ĐCSTQ đã đưa ra một loạt chính sách hỗ trợ sự phát triển của ngành công nghiệp xe năng lượng mới.
Vào năm 2014, Hội đồng Nhà nước đã thông qua việc miễn thuế đối với việc mua các phương tiện năng lượng mới, và vào tháng 4 năm 2015, Bộ Tài chính đã ban hành “Thông báo về các chính sách hỗ trợ tài chính cho việc khuyến khích và áp dụng phương tiện năng lượng mới từ năm 2016 đến năm 2020”, trợ cấp cho người tiêu dùng mua xe năng lượng mới.
Vào tháng 9/2017, Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin, Bộ Tài chính và 5 bộ khác đã phối hợp ban hành “Quy định Quản lý Song song mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình của các doanh nghiệp xe khách và các điểm xe năng lượng mới”, còn được gọi là quy định về “Điểm kép”. Quy định nêu rõ rằng nếu một nhà sản xuất ô tô không sản xuất xe năng lượng mới hoặc không sản xuất đủ, họ sẽ bị phạt bằng cách đình chỉ sản xuất ô tô tiêu thụ nhiều nhiên liệu hóa thạch.
Trước khi có quy định này, các nhà sản xuất ô tô chỉ bị đình chỉ sản xuất hoặc được phép sản xuất ô tô tiêu thụ nhiên liệu cao nếu không đạt tiêu chuẩn về mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình.
Nhà phân tích tài chính Hong Kong Jiang Tianming nói với The Epoch Times: “Những chính sách này đã dẫn đến một ngành công nghiệp phát triển nhanh chóng. Tuy nhiên, nếu pin hết hạn không thể được tái chế một cách hiệu quả và thân thiện với môi trường, thì tuyên bố rằng ô tô năng lượng mới là 'sạch' và 'thân thiện với môi trường' chắc chắn là một đề xuất sai lầm”.
Văn Thiện
Theo The Epoch Times
