Chính phủ Nhật Bản đang đặt mục tiêu tăng cường các biện pháp ngăn chặn công nghệ tiên tiến có khả năng ứng dụng quân sự tại các trường đại học rơi vào tay nước ngoài - chủ yếu là Trung Quốc, theo Nikkei Asian Review.
Nhật Bản sẽ yêu cầu các trường đại học nước này tiết lộ về việc nhận tiền nước ngoài trong khi vẫn nhận tài trợ nghiên cứu và phát triển từ chính phủ. Các trường sẽ không được hỗ trợ tài chính nếu có bất kỳ rủi ro nào về thất thoát công nghệ.
Chính phủ Nhật cũng cho biết họ sẽ sớm sử dụng tiền trợ cấp cho năm tài khóa 2022 để thực hiện các biện pháp mới.
Hiện tại, các trường đại học Nhật Bản không bắt buộc phải tiết lộ thông tin về các nguồn tài trợ. Điều này trái ngược với tại Hoa Kỳ, các trường đại học và các tổ chức nghiên cứu Mỹ được yêu cầu ngăn chặn mọi sự rò rỉ công nghệ và chính phủ nước này sẽ hạn chế hoặc dừng hỗ trợ tài chính nếu phát hiện có bất kỳ vi phạm nào.
Nhật Bản có lịch sử trao đổi công nghệ với Hoa Kỳ và Washington cũng đã cảnh báo Tokyo về việc “chảy máu” công nghệ sang Trung Quốc. Tuy nhiên cho đến nay, chính phủ Nhật Bản vẫn chưa quản lý được vấn đề này.
Theo Bộ Giáo dục Nhật Bản, sau khi kết thúc năm học vào tháng 3/2018, các khoản trợ cấp từ các tổ chức liên kết với chính phủ cho các trường đại học tổng cộng là 260 tỷ Yên (2,4 tỷ USD). Đó chỉ là một phần trong 3.600 tỷ Yên (33,79 tỷ USD) chi phí Nghiên cứu và Phát triển (R&D) tại các trường đại học của nước này. Tuy nhiên, việc xem xét các khoản trợ cấp thường dẫn đến việc nhận các khoản tiền khác từ bên ngoài.
Chính phủ Nhật Bản sẽ tìm cách quản lý tốt hơn các nhà nghiên cứu và sinh viên trao đổi đến từ nước ngoài. Tokyo sẽ yêu cầu các trường đại học báo cáo về lý lịch khoa học của những người này cũng như đưa ra các biện pháp ngăn chặn thất thoát công nghệ như một điều kiện để nhận trợ cấp.
Tuy nhiên, các biện pháp mới của Nhật Bản cũng gây nên lo ngại về việc giảm khả năng nghiên cứu của các trường đại học nước này.
Sinh viên trao đổi tại các trường đại học Nhật Bản có khoảng 90.000 người, trong khi có khoảng 53.000 người sau đại học. Trong hơn 4.000 người ghi danh đến học tại Đại học Tokyo vào tháng 11 năm ngoái, khoảng 50% là người Trung Quốc. Điều này có nghĩa là nghiên cứu chính trong nhiều cơ sở nghiên cứu tại đây là sinh viên Trung Quốc. Do đó, hoạt động nghiên cứu tại các trường đại học Nhật Bản có thể bị đình trệ khi kinh phí và số lượng sinh viên trao đổi từ Trung Quốc giảm đáng kể.
Những năm gần đây, Trung Quốc đang nỗ lực tích hợp các lĩnh vực quân sự và dân sự với mục tiêu phát triển quân đội có công nghệ tiên tiến. Bắc Kinh thậm chí còn quy định bằng luật rằng công dân và các công ty nước này phải hợp tác với chính phủ.
Nhiều nước phương Tây cáo buộc rằng các cơ quan an ninh và Quân đội Giải phóng Nhân dân của Trung Quốc đang thúc đẩy hoạt động gián điệp kinh tế tại các trường đại học nước họ.
Công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), mạng 5G và máy tính lượng tử có thể được sử dụng cho mục đích quân sự. Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã bày tỏ quan ngại về công ty công nghệ Huawei, khiến nhiều trường đại học Mỹ đình chỉ nghiên cứu chung và thậm chí ngừng chấp nhận tài trợ từ các công ty Trung Quốc.
Văn Thiện
Theo Nikkei Asian Review
