Một nghiên cứu mới về chuỗi gen bị xóa của virus gây ra COVID-19 (SARS-CoV-2) trong những ngày đầu tiên xác nhận rằng virus này không bắt nguồn từ chợ hải sản Vũ Hán.
Jesse Bloom, tác giả của bài báo, người nghiên cứu sự tiến hóa của virus tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson ở Seattle, cho biết việc tìm ra các chuỗi gen sớm như thế này có thể giúp tiết lộ những hiểu biết mới về virus SARS-CoV-2.
Chuỗi gen ban đầu của SARS-CoV-2 đã được các nhà khoa học Trung Quốc đăng lên một trang web do Viện Y tế Quốc gia (NIH) Hoa Kỳ điều hành, nhưng họ đã yêu cầu rút xuống không rõ lý do.
Bằng cách nghiên cứu cách các gen của virus đột biến theo thời gian, các nhà nghiên cứu như Bloom có thể tái tạo lại lịch sử của chúng, tìm ra biến thể nào của virus có trước và virus đã thay đổi như thế nào khi lây truyền trong quần thể.
Bloom nói: “Những chuỗi gen này là thông tin để hiểu được sự lây lan sớm của SARS-CoV-2 ở Vũ Hán. Chúng không biến đổi, nhưng chúng lấp đầy một số khoảng trống thực sự quan trọng”.
Các chuỗi gen biến mất bí ẩn
Bloom bắt đầu cố gắng tìm ra các chuỗi di truyền ban đầu của virus do các nhà nghiên cứu khác công bố để ông có thể tự mình phân tích chúng. Khi xem xét một bài báo từ tháng 3/2020, ông thấy bằng chứng về một nhóm gồm 45 chuỗi gen mà ông chưa từng thấy ở những nơi khác. Tuy nhiên, khi tìm kiếm chúng trên cơ sở dữ liệu của NIH, ông nhận ra rằng chúng đã bị xóa.
Bloom biết rằng việc xóa bỏ sẽ gây ra sự nghi ngờ, nhưng ông nói rằng có nhiều lý do mà một nhà nghiên cứu có thể yêu cầu đưa tài liệu vào chế độ ngoại tuyến, bao gồm một thực tế là trong tuần lễ mà nghiên cứu được đăng, chính phủ Trung Quốc đã đặt ra yêu cầu xem xét lại tất cả thông tin khoa học liên quan đến SARS-CoV-2 trước khi xuất bản.
Bloom đã liên hệ với hai nhà nghiên cứu Trung Quốc để hỏi lý do tại sao họ muốn rút lại thông tin nhưng chưa nhận được phản hồi.
Trong một tuyên bố, NIH cho biết cơ quan này đã biết về quyết định của các nhà nghiên cứu Trung Quốc và đã xem xét nó. Dữ liệu được đệ trình vào tháng 3/2020 và được yêu cầu rút lại vào tháng 6 cùng năm.
NIH cho biết các nhà khoa học Trung Quốc giải thích rằng thông tin chuỗi gen đã được cập nhật, đang được gửi đến cơ sở dữ liệu khác và muốn dữ liệu bị xóa khỏi kho lưu trữ trực tuyến Sequence Read Archive (SRA) để tránh mâu thuẫn. Họ có quyền đối với dữ liệu của họ và có thể yêu cầu rút dữ liệu.
Nỗ lực tìm kiếm
Bloom biết rằng mặc dù các chuỗi gen có thể đã bị xóa khỏi cơ sở dữ liệu NIH, nhưng chúng có thể đã được tải lên đám mây và vẫn có thể được tìm thấy ở đó. Và ông đã tìm thấy chúng.
Ông đã có thể phân tích 13 trong số 45 chuỗi gen và ghi nhận sự khác biệt của chúng so với những chuỗi gen đã được kiểm tra. Nhìn vào những thay đổi, ông có thể xác nhận rằng những người bị nhiễm bệnh tại chợ hải sản Vũ Hán không thể là trường hợp mắc COVID-19 sớm nhất.
Bloom cho biết các chuỗi gen bị thiếu cũng giúp giải thích tại sao rất khó để tìm ra thời điểm và vị trí virus bắt đầu lây lan.
Ông nói: “Điều này cho thấy chúng ta cần phải thực sự coi trọng việc quay lại và phân tích từ dữ liệu chính càng nhiều càng tốt”.
Các nhà nghiên cứu khác đồng ý rằng điều quan trọng là phải theo dõi các chuỗi gen ban đầu khác.
Tiến sĩ W. Ian Lipkin, một nhà dịch tễ học và chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Trường Y tế Công cộng Mailman tại Đại học Columbia cho biết: “Hướng điều tra này có thể giúp chúng tôi xác định nguồn gốc của virus và tái tạo lại cách nó lây lan trong những ngày đầu tiên của đại dịch”.
Lipkin nói thêm: "Chúng tôi cũng cần biết làm thế nào và tại sao các trình tự bị xóa. Đây là quyết định của địa phương, khu vực hay quốc gia?".
Sergei Pond, một chuyên gia phân tích trình tự gen tại Đại học Temple ở Philadelphia, ca ngợi nghiên cứu của Bloom, nói rằng nó đã xác nhận một số nghiên cứu của chính ông và đưa ra những ý tưởng để tìm ra nhiều chuỗi gen ban đầu hơn.
Văn Thiện
