Theo một báo cáo dài 750 trang do Ủy ban An ninh Quốc gia về Trí tuệ Nhân tạo (NSCAI) Hoa Kỳ công bố vào ngày 1/3, “Mỹ không chuẩn bị sẵn sàng để bảo vệ hoặc cạnh tranh trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI)”. NSCAI là một nhóm lưỡng đảng bao gồm 15 nhà công nghệ, chuyên gia an ninh quốc gia, giám đốc điều hành kinh doanh và các nhà lãnh đạo học thuật. Báo cáo nhấn mạnh việc Trung Quốc đang khai thác AI: “Chúng tôi quan tâm sâu sắc đến tham vọng của Trung Quốc muốn vượt qua Hoa Kỳ với tư cách là quốc gia dẫn đầu về AI của thế giới trong vòng một thập kỷ”.
Vào tháng 7/2017, Kế hoạch Phát triển Trí tuệ Nhân tạo Thế hệ Mới của Trung Quốc đã chỉ định AI là ưu tiên chính của tất cả các cấp chính phủ và các bên liên quan. Năm nền tảng đổi mới mở đã được đưa ra để thúc đẩy sự phát triển của AI, được xúc tác bởi các thực thể như Baidu, Alibaba, Tencent, iFlytek và Sensetime.
Nhiều ứng dụng của AI có thể được coi là có lợi ích, chẳng hạn như lái xe, thành phố thông minh, y học, giọng nói thông minh và nhận thức thông minh. Tuy nhiên, ngành AI của Trung Quốc còn đặt chân cả vào lĩnh vực đặt ra những câu hỏi về đạo đức, bao gồm các hệ thống chiến tranh do AI điều khiển, công nghệ giám sát hiện đại và các chiến dịch thông tin sai lệch có mục tiêu.
Chiến tranh 'thông minh hóa'
Bằng cách học hỏi và nhắm vào quân đội Mỹ, nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình hy vọng sẽ đưa Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) trở thành quân đội đẳng cấp thế giới vào giữa thế kỷ này. NSCAI bày tỏ lo ngại rằng các quốc gia độc tài sẽ tạo ra các hệ thống quân sự mới hỗ trợ AI mà không áp dụng các giao thức thử nghiệm nghiêm ngặt và các hướng dẫn đạo đức mà quân đội Mỹ đang tuân theo.
Elsa Kania, thành viên cao cấp trợ giảng tại Đại học Georgetown, cho biết trong một lời chứng 2019 đối với Ủy ban Đánh giá An ninh và Kinh tế Mỹ-Trung, cho biết: “Một nhà chiến lược quân sự của Trung Quốc đã dự đoán sự biến đổi trong hình thức và tính chất của cuộc xung đột, mà được coi là tiến hóa từ chiến tranh ‘thông tin hóa’ của hôm nay tới chiến tranh ‘thông minh hóa’ của tương lai”.
ĐCSTQ đang tìm kiếm các cơ chế mới để chiến thắng, bao gồm khám phá sự phối hợp giữa người và máy. Thay vì nhấn mạnh đến sự an toàn và sự giám sát của con người, “‘các hệ thống của hệ thống’ mới này không chỉ bao gồm vũ khí thông minh mà còn có một hệ thống quân sự mới bao gồm sự tích hợp người-máy và việc trí thông minh (nhân tạo) ở vị trí 'dẫn đầu' hoặc thống trị”.
Đại học Công nghệ Quốc phòng Quốc gia (NUDT) Trung Quốc được coi là nơi bắt nguồn của nghiên cứu và tiến bộ khoa học của PLA, và đã hợp tác với Học viện Khoa học Thông minh để nghiên cứu “robot thông minh, bao gồm robot sinh học và điều khiển tự động, chẳng hạn như trí thông minh bầy đàn”. Ngoài ra, trò chơi chiến tranh được thiết kế xung quanh các kịch bản trong thế giới thực đã được Đại học Quốc phòng của PLA khai phá như một công cụ nghiên cứu và giảng dạy.
Khai thác trí tuệ nhân tạo để thống trị quân sự
Internet of Things (IoT) và 5G có thể sẽ được đưa vào trong vũ khí thông minh khi khả năng kết nối của chúng cho phép “cải tiến trong việc chia sẻ dữ liệu, các cơ chế mới để chỉ huy và kiểm soát cũng như các hệ thống nâng cao để đáp ứng các yêu cầu hoạt động trong tương lai”. Hơn nữa, 5G có thể sẽ “cho phép giao tiếp máy với máy giữa các cảm biến, máy bay không người lái hoặc thậm chí là bầy đàn trên chiến trường, cũng như cải thiện tương tác giữa người và máy”.
Một yếu tố quan trọng khác là dữ liệu, thứ mà học giả PLA Zuo Dengyun mô tả như là “máu” của các hoạt động chiến tranh. PLA cố gắng “thu thập một lượng lớn thông tin thông qua các kho dữ liệu, nắm bắt điểm yếu của hệ thống đối phương thông qua khai thác dữ liệu, chia sẻ tình hình hoạt động thông qua trình bày dữ liệu và mở các kênh liên kết đa miền, kích hoạt 'nhận thức' của mạng lưới trao quyền ‘thông minh’”. Trong tương lai, chiến tranh có thể trở thành một “trò chơi của các thuật toán”.
-
- Lực lượng máy bay không người lái (UAV) của Trung Quốc với máy bay không người lái vũ trang giống Predator. Các công ty Trung Quốc đang khai thác trí thông minh nhân tạo để xuất khẩu máy bay không người lái tự hành có khả năng gây chết người sang các nước khác, chẳng hạn như máy bay không người lái Blowfish A3 của Ziyan đến Trung Đông. (Hình ảnh: Asitimes qua Flickr CC BY 2.0 )
Vi phạm nhân quyền
Các chế độ độc tài như ĐCSTQ từ lâu đã được biết đến là sử dụng giám sát như một phương tiện gây ảnh hưởng và kiểm soát người dân. Các công nghệ do AI hỗ trợ chính quyền trong việc nhận dạng khuôn mặt, sinh trắc học, phân tích dự đoán và tổng hợp dữ liệu người dân.
Theo một bộ phim tài liệu của PBS FRONTLINE có tên “Trong thời đại của AI”, Trung Quốc đã giam giữ tới một triệu người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ và biến Tân Cương trở thành “dự án thử nghiệm các hình thức giám sát kỹ thuật số cực đoan”. Hệ thống AI được cho là có thể dự đoán những cá nhân nào có nhiều khả năng thực hiện hành vi “khủng bố” và cần được “cải tạo” tại các trại.
Sophie Richardson, giám đốc Trung Quốc tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, nói với FRONTLINE: “Các loại hành vi hiện đang được giám sát - bạn biết đấy, bạn nói ngôn ngữ gì ở nhà, cho dù bạn đang nói chuyện với người thân ở các quốc gia khác, tần suất bạn cầu nguyện - nhưng thông tin đó hiện đang được thu thập và được sử dụng để quyết định xem mọi người có nên bị cải tạo chính trị trong các trại này hay không”.
Công nghệ này đã được cài đặt trên khắp Trung Quốc, được bổ sung bởi các chương trình giám sát nông thôn như Dự án Sharp Eyes, theo dõi công khai nhà của người dân và những người bất đồng chính kiến bằng cách thông báo tên và địa chỉ của họ qua loa.
Luật sư của những nhà hoạt động nhân quyền Nury Turkel nói với FRONTLINE rằng để khủng bố thêm người Duy Ngô Nhĩ, ĐCSTQ thậm chí "có mã vạch trong cửa nhà của ai đó để xác định loại công dân”. Turkel cảnh báo rằng các công nghệ mới liên tục được phát triển để ngăn chặn hoạt động phiến loạn.
Các công ty Trung Quốc như Huawei, Hikvision, Dahua và ZTE đã bán công nghệ giám sát AI cho 63 quốc gia, 36 trong số đó có liên quan đến Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc. Huawei là nhà cung cấp nhiều nhất, chiếm ít nhất 50 quốc gia. Để khuyến khích các quốc gia nghèo hơn bao gồm Kenya, Lào, Mông Cổ, Uganda và Uzbekistan mua công nghệ của họ, Trung Quốc cung cấp các khoản vay ưu đãi để trợ cấp cho việc mua.
-
- Những người đàn ông Duy Ngô Nhĩ trò chuyện với nhau ở Tân Cương, Trung Quốc. Chính quyền Trung Quốc được cho là đã thử nghiệm các công nghệ giám sát mới nhất của họ đối với nhóm này và gửi những người bất đồng chính kiến đến các trại cải tạo. (Hình ảnh: Lukas qua Flickr CC BY 2.0 )
Chiến dịch thông tin độc hại
Tuy một vài tin nhắn thù hận trên mạng xã hội có thể không gây phiền toái cho một người, nhưng một cuộc tấn công dữ dội của các tin nhắn đe dọa từ hàng nghìn tài khoản do AI điều khiển thì hoàn toàn có thể. Tương tự như vậy, AI là hệ thống học tập tinh vi có khả năng phổ biến một thông điệp tuyên truyền mạnh mẽ dưới dạng một triệu tin nhắn được cá nhân hóa có tính đến dấu vết kỹ thuật số, cảm xúc và các liên hệ xã hội của mục tiêu.
Năm 2020, Trung Quốc bị cáo buộc đã sử dụng thông tin ác ý do AI hỗ trợ để nỗ lực gây ảnh hưởng đến cuộc bầu cử Đài Loan. Địa chỉ IP của nhiều bài đăng lan truyền thông tin sai lệch nhằm làm mất uy tín của chính phủ Đài Loan đã được truy vấn về Trung Quốc. Mục tiêu của các chiến dịch thông tin sai lệch của Trung Quốc là “chuyển hướng dư luận của Đài Loan sang áp dụng lập trường ủng hộ thống nhất”.
Vào năm 2019, chiến dịch thông tin sai lệch của Trung Quốc cũng được cho đã ảnh hưởng đến Hoa Kỳ. Khi giám đốc điều hành thể thao NBA Daryl Morey đăng tweet ủng hộ những người biểu tình ở Hồng Kông, ông đã nhận được phản ứng dữ dội từ LeBron James và một đội quân thân Trung Quốc bao gồm các cư dân mạng giận dữ và các tài khoản bot tự động, đã đề cập đến tên Morey hơn 16.000 lần trong vòng 12 giờ đầu tiên sau bài đăng của ông.
Sự gia tăng của Deep Fakes, một kỹ thuật cho tổng hợp hình ảnh con người dựa trên AI, cũng đang trở thành một vấn đề đáng lo ngại. Công nghệ này đã phát triển đến mức video về những người nổi tiếng và các nhà lãnh đạo chính trị thường xuyên đánh lừa người xem. Các video được xuất bản bởi tài khoản “DeepTomCruise” trên Tiktok và một video trên YouTube năm 2018 của cựu tổng thống Barack Obama giả trông gần như hoàn hảo. Trong mục tiêu trở thành quốc gia dẫn đầu thế giới về công nghệ AI, Trung Quốc chắc chắn đang thúc đẩy các giới hạn của sự giả dối do AI hỗ trợ.
Văn Thiện
Theo Visiontimes
