Những người đang cố gắng để phục hồi sau khi mắc viêm phổi Vũ Hán (COVID-19) có thể phải chiến đấu nhiều hơn không chỉ với SARS-CoV-2. Hệ thống miễn dịch của họ cũng có thể phải chống chọi thêm với một loại virus khác.
Kể từ khi bệnh nhân lần đầu tiên bắt đầu báo cáo về hội chứng COVID-19 kéo dài (COVID kéo dài), nhiều triệu chứng của họ, chẳng hạn như mệt mỏi và sương mù não, đã được so sánh với hội chứng mệt mỏi mãn tính hoặc viêm cơ não tủy (CFS/ME).
Nghiên cứu mới cho thấy sự so sánh trên không phải là ngẫu nhiên. Trong một số trường hợp, cả hai có thể có nguồn gốc tương tự. Một nghiên cứu gần đây trong số 185 bệnh nhân COVID-19 ở Hoa Kỳ đã phát hiện ra rằng phần lớn những người mắc hội chứng COVID kéo dài mà các nhà nghiên cứu đã kiểm tra đều dương tính với sự tái kích hoạt virus Epstein-Barr (EBV).
Nghiên cứu gần đây đã phát hiện ra rằng một nhóm nhỏ bệnh nhân CFS/ME có dấu hiệu tái kích hoạt EBV, và có vẻ như một tỷ lệ lớn những người mắc COVID kéo dài cũng có dấu hiệu này.
EBV là một trong những bệnh nhiễm virus phổ biến nhất hiện nay. Đại đa số mọi người trên khắp thế giới nhiễm virus này vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời của họ, và sau giai đoạn nhiễm trùng cấp tính, một phiên bản không hoạt động của virus này sẽ tồn tại trong cơ thể họ suốt đời.
Đôi khi, EBV có thể tái kích hoạt và gây ra các triệu chứng giống như cúm, chẳng hạn như trong giai đoạn căng thẳng tâm lý hoặc sinh lý.
Nhà sinh vật học Jeffrey Gold của Tổ chức Thế giới giải thích: "Chúng tôi đã tiến hành xét nghiệm huyết thanh EBV trên bệnh nhân COVID-19 ít nhất 90 ngày sau khi xét nghiệm dương tính với nhiễm SARS-CoV-2, so sánh tỷ lệ tái kích hoạt EBV của những người có các triệu chứng COVID kéo dài với những người chưa từng có các triệu chứng COVID kéo dài”.
"Chúng tôi nhận thấy hơn 73% bệnh nhân COVID-19 đang trải qua các triệu chứng COVID kéo dài cũng dương tính với sự tái kích hoạt EBV."
Hơn nữa, nhiều triệu chứng COVID kéo dài được báo cáo rất giống với những triệu chứng phát sinh từ sự tái kích hoạt EBV, bao gồm mệt mỏi cực độ, phát ban da thường xuyên và hiện tượng Raynaud, gây giảm lưu lượng máu đến các ngón tay và ngón chân. Trong năm qua, những người bị COVID kéo dài thậm chí còn gọi các chi sưng tấy và đỏ của họ là “ngón chân COVID”.
Mặc dù kích thước của mẫu trong nghiên cứu này là rất nhỏ, nhưng kết quả cho thấy nhiều triệu chứng COVID kéo dài có thể không thực sự phát sinh từ chính SARS-CoV-2, mà là do sự tái kích hoạt EBV từ tình trạng viêm lan rộng của COVID-19.
Trong số tất cả 185 bệnh nhân COVID-19 được chọn ngẫu nhiên, các nhà nghiên cứu nhận thấy gần một phần ba có các triệu chứng kéo dài hàng tháng, đôi khi thậm chí hơn một năm.
Trong một mẫu ngẫu nhiên của các đối tượng nghiên cứu, gần 67% những người mắc COVID kéo dài có kháng thể đối với sự tái kích hoạt EBV trong máu của họ. Đồng thời, chỉ 10% bệnh nhân không có triệu chứng kéo dài được xét nghiệm vẫn dương tính với sự tái kích hoạt của EBV.
Các nhà nghiên cứu cũng đã tuyển dụng một nhóm thứ hai gồm những người có chẩn đoán COVID-19 từ 21-90 ngày trước đó. Ngay cả ở những đối tượng ngắn hạn này, tỷ lệ tái kích hoạt EBV cũng tương tự.
Nhà vi sinh học phân tử David Hurley từ Đại học Georgia cho biết: “Chúng tôi nhận thấy tỷ lệ tái kích hoạt EBV tương tự ở những người có các triệu chứng COVID kéo dài trong nhiều tháng, cũng như ở những người có các triệu chứng COVID kéo dài bắt đầu chỉ vài tuần sau khi xét nghiệm dương tính với COVID-19” .
Ông nói thêm: "Điều này cho chúng tôi thấy rằng sự tái kích hoạt EBV có thể xảy ra đồng thời hoặc ngay sau khi nhiễm COVID-19”.
Đầu năm nay tại Vũ Hán, Trung Quốc, các nhà nghiên cứu cũng đã tìm thấy bằng chứng cho thấy việc tái kích hoạt EBV có thể liên quan đến COVID-19 trong giai đoạn sớm nhất của nó. Trong vòng hai tuần kể từ khi nhiễm COVID-19, hơn 50% trong tổng số 67 bệnh nhân COVID-19 trong nghiên cứu có dấu hiệu tái kích hoạt EBV. Và sự đồng nhiễm EBV và SARS-CoV-2 này có liên quan đến các triệu chứng nghiêm trọng hơn.
Trên thực tế, vào đầu năm ngoái, một nghiên cứu nhỏ khác của ICU ở châu Âu cho thấy rằng DNA EBV đã được quan sát thấy ở khoảng 87% trong số 104 bệnh nhân COVID-19 được kiểm tra.
Nếu EBV thực sự tái kích hoạt trong một tỷ lệ lớn bệnh nhân COVID-19 như vậy, thì chúng ta nên tìm hiểu thêm về mối quan hệ giữa chúng.
Các nhà khoa học đằng sau nghiên cứu mới nhất này nghĩ rằng thậm chí có thể đáng để thử nghiệm các bệnh nhân COVID mới để tìm kháng thể EBV. Nếu những bệnh nhân này có dấu hiệu tái kích hoạt EBV, họ có thể được điều trị y tế thêm để bảo vệ họ khỏi nguy cơ phát triển các dạng COVID-19 nghiêm trọng hoặc kéo dài.
Tất nhiên, không phải tất cả các bệnh nhân kéo dài sẽ cho thấy EBV tái kích hoạt và một số bệnh nhân COVID-19 đã phục hồi có thể cho thấy bằng chứng về sự tái hoạt của EBV mà không bị bất kỳ triệu chứng kéo dài nào. Điều đó nói rằng, một cuộc kiểm tra như thế này có thể giúp xác định đâu là nguy cơ sức khỏe lớn nhất và giúp chúng ta lập một kế hoạch điều trị phù hợp cho bệnh nhân.
Nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Pathogens.
Văn Thiện
